Właściwości octu jabłkowego. Czy warto włączyć go do codziennego jadłospisu?

Ocet jabłkowy znany jest w polskich i europejskich domach od niepamiętnych czasów. Produkt naturalny wspomaga zdrowie i jest wysoce ceniony w kuchni i medycynie tradycyjnej. Jakie ma właściwości i na co uważać, jeśli chcemy zacząć go stosować na co dzień? Czy każdy ocet jabłkowy ze sklepu ma tak samo dobroczynne działanie?

Jak powstaje ocet jabłkowy?

Większość z nas zna ten specyficzny zapach jabłek, które zaczynają fermentować. Nie wyglądają wtedy apetycznie, mamy poczucie, że „gazują”, mamy tendencję do ich wyrzucania. Tymczasem to wtedy zaczyna się proces, który przeprowadzony w odpowiednich warunkach, może nam przysporzyć dobrej jakości octu.

Aby wyprodukować ocet, jabłka się kroi, zalewa wodą i… zostawia w spokoju w temperaturze pokojowej. Cukry zawarte w owocach zaczynają fermentować, w wyniku czego tworzy się naturalny etanol. Bakterie zaś alkohol przekształcają w kwas octowy. I to w zasadzie cała filozofia.

Ocet jabłkowy – działanie

Kilka lat temu do łask powrócił trend picia octu jabłkowego w celu uzyskania korzyści zdrowotnych. Czy jednak ma on uzasadnienie w nauce i warto zaopatrzyć się już dziś w buteleczkę w najbliższym sklepie spożywczym? Oto kilka potencjalnych i udowodnionych wartości zdrowotnych, które płyną ze spożywania naturalnego octu jabłkowego.

Cholesterol

Nadmierny cholesterol wiedzie prym wśród przyczyn występowania chorób układu krążenia. Dotychczasowe badania przeprowadzone na zwierzętach wykazały, że ocet jabłkowy obniżał wartość cholesterolu całkowitego oraz trójglicerydów, a tym samym ciśnienie tętnicze krwi.

Badania na szczurach wykazały, że profil lipidowy w odniesieniu do lipoprotein niskiej gęstości, czyli cholesterolu LDL (które obniżał) i lipoprotein wysokiej gęstości (które podwyższał). Szczególnie zauważalny efekt był widoczny u osób, które poza hiperlipidemią uskarżały się na hiperglikemię, czyli podwyższony lub wysoki poziom glukozy we krwi

Cukier

Cukrzyca stanowi prawdziwą pandemię, w której cierpią już nie tylko osoby starsze, ale młodsi dorośli i dzieci. Spowodowana nie tylko dietą, ale i niewielką aktywnością fizyczną oraz predyspozycjami genetycznymi. O cukrzycy dowiadujemy się zazwyczaj za późno, po latach ignorowania objawów insulinooporności i hiperinsulinemii.

Cukrzyca jest wywoływana częściowo odpornością tkanek na insulinę. Niektóre badania wykazują, że ocet jabłkowy może zwiększać wrażliwość na ten hormon wyrzucany przez trzustkę nawet o 30%. Jest to szczególnie istotne u osób spożywających posiłki wysokowęglowodanowe. Dlatego może to być tak korzystne dla osób mających problemy z trawieniem cukrów. Dlaczego to właśnie działanie wobec insuliny jest tak ważne?

Dzięki insulinie glukoza z krwi wchłaniana jest do organów i tkanek, które potrzebują jej jako energię, zamiast krążyć we krwi aż do wydalenia lub zamieniać się w tkankę tłuszczową. Działanie to zostało udowodnione w przypadku picia octu po posiłkach oraz wieczorem po ostatnim posiłku. W drugim przypadku u osób badanych poziom glukozy we krwi był niższy niż u osób nie spożywających octu.

Z kolei w badaniu przeprowadzonym na szczurach wykazano, że chociaż glukoza na czczo nie uległa zmianie, to wartość hemoglobiny glikowanej się obniżyła. Oznaczało to, że organizm lepiej radził sobie z trawieniem i utylizowaniem glukozy.

Odchudzanie

Od kilku lat mówi się, że ocet jabłkowy odchudza. Co prawda stwierdzenie to nie jest tak proste do wyjaśnienia i nikt nie schudnie wyłącznie stosując tę metodę, bo do schudnięcia potrzebnych jest kilka innych elementów, jak dieta i aktywność fizyczna, to jest w nim ziarno prawdy. Z jednej strony mamy efekt wydajniejszej insuliny, dzięki czemu cukier we krwi nie jest przekształcany w tkankę tłuszczową, nawet przy węglowodanach prostych. Z drugiej jednak, ocet jabłkowy może zwiększać uczucie sytości, co jest bardzo istotne dla osób mających problem np. z podjadaniem. W przeprowadzonych pod tym kątem badaniach ocet jabłkowy doprowadził do sytuacji, w której badani jedli ogółem mniej kalorii w ciągu całego dnia niż osoby, które octu nie przyjmowały. Tego efektu nie będzie jednak, jeśli do trybu życia nie zostaną wprowadzone ogólnie korzystne dla zdrowia zmiany, czyli odpowiedni, zdrowy jadłospis, zwiększenie aktywności fizycznej oraz rezygnacja z przetworzonych, niezdrowych produktów.

W innym badaniu przeprowadzonym na Japończykach wykazano, że osoby, które spożywały do dwóch łyżek octu jabłkowego dziennie po 3 miesiącach cieszyły się zmniejszeniem procentowym tkanki tłuszczowej, w tym tkanki na brzuchu.

Trawienie

Ocet jabłkowy może również zwiększać aktywność kwasów żołądkowych co przekłada się efektywność procesu trawienia. W przypadku posiłków niskowęglowodanowych i wysokotłuszczowych może to być dobry sposób na poprawę metabolizmu.

Infekcje

Ocet jako produkt uboczny fermentacji znany jest ze swoich właściwości przeciwwirusowych i przeciwbakteryjnych. Co więcej, ocet jest znanym od wieków, naturalnym konserwantem przedłużających trwałość produktów spożywczych. Nie inaczej jest w przypadku octu jabłkowego. Wykazano, że może efektywnie zabijać takie szczepy jak E.coli.

Badacze sprawdzają również, czy prawdą jest twierdzenie, że ocet jabłkowy może wspomagać organizm w walce z chorobami skóry, np. egzemą czy infekcjami wywoływanymi przez drożdżaki. Pod lupę brane są między innymi kąpiele z dodatkiem octu jabłkowego oraz okłady, natomiast wiadomo na pewno, że nie powinniśmy go sobie nakładać nierozcieńczonym bezpośrednio na ciało.

Czy picie octu jabłkowego jest zdrowe?

Ocet jabłkowy dobrej jakości jest produktem naturalnym, co z pewnością świadczy o jego wartościach prozdrowotnych. I chociaż może on zdecydowanie wspomagać nas a naszych zmaganiach z wysokim cukrem czy cholesterolem oraz nadmierną wagą, nie dla wszystkich jego picie może być korzystne.

Ocet jabłkowy nie leczy

Chociaż ocet jabłkowy ma wiele zastosowań i może dobrze wpływać na nasze zdrowie, nie może on zastępować terapii zaleconej przez lekarza. Działa detoksykująco, ale nie może zastępować zdrowego trybu życia. Obniża cukier i poprawia wrażliwość na insulinę, ale cukrzycy nam nie wyleczy. Picie go nie zwalnia nas również z regularnej kontroli naszego cholesterolu i enzymów wątrobowych. Przyjmując na stałe jakiekolwiek leki, powinniśmy się skonsultować z lekarzem przed włączeniem czystego octu jabłkowego do diety, bo może on wchodzić w interakcje z różnymi medykamentami i działać na nas niekorzystnie.

Ocet jabłkowy a zęby

Ocet jabłkowy, jeśli przyjmowany jest w nadmiarze i w nieodpowiedni sposób może destrukcyjnie wpływać na szkliwo zębów. Dlatego najlepiej wypijać go z wodą, w postaci orzeźwiającego napoju (jedna łyżka stołowa na szklankę wody) lub wypijać przez słomkę. Dodatkowo zniwelujemy szkodliwy wpływ octu na zęby, jeśli po każdym przyjęciu przepłuczemy jamę ustną chociażby wodą. Unikamy również szczotkowania zębów do około dwóch godzin po wypiciu octu.

Kiedy pić ocet jabłkowy?

Jeżeli stosujemy ocet jabłkowy przed posiłkiem zawierającym węglowodany, szczególnie proste, spowalniamy opróżnianie żołądka, dzięki czemu zmniejszamy skoki glukozy we krwi i zwiększamy wrażliwość na insulinę. Ten sam efekt nie został wykazany, jeśli posiłek nie zawiera węglowodanów lub ma ich bardzo ograniczoną ilość.

W jednym badaniu wykazano, że u kobiet cierpiących na zespół policystycznych jajników i pijących ocet jabłkowy po ostatnim posiłku, poziom hormonów androgennych się polepszył, co przełożyło się m.in. na bardziej regularne miesiączki.

Octu jabłkowego nie pijemy tuż przed położeniem się spać, dozwolone jest zaś spożywanie go po obudzeniu na pusty żołądek. Jeśli decydujemy się na szklankę napoju z tym rodzajem octu po posiłku, powinniśmy odczekać ok. 20 minut.

Jak długo można pić ocet jabłkowy?

Nie ma na to jednoznacznej odpowiedzi. Z jednej strony, jeśli czujemy się dobrze i nie ma w naszym przypadku przeciwwskazań medycznych, czemu nie mielibyśmy go pić latami? Z drugiej jednak, powinniśmy być wyczuleni na ewentualne objawy uodpornienia się na ocet jabłkowy (czyli oznak, że przestaje on w naszym przypadku działać). Musimy również wziąć pod uwagę, że nawet jeśli teraz nie sprawia nam on żadnych problemów, wcale nie musi tak być za kilka miesięcy czy tygodni.

Jak wiele to zbyt wiele?

To zależy od własnych preferencji oraz naszego samopoczucia. Jeśli nie wykazujemy reakcji alergicznej na ocet i dobrze się po nim czujemy, możemy trzymać się ilości zalecanej dla zdrowych dorosłych osób. W większości badań, w których udowodniono jego korzystne działanie dla zdrowia pod uwagę brane były maksymalnie dwie łyżki stołowe, nie przyjmowane codziennie. Zwiększanie ilości ponad zalecaną nie przynosiło korzystnych efektów, a mogłoby wręcz zaszkodzić.

Jaki ocet wybierać?

Ocet powinniśmy nauczyć się wybierać. Po pierwsze – w sklepie spożywczym kupujemy ten w szklanej butelce. W takim opakowaniu korzystniejszy jest nie tylko dla środowiska, ale i dla nas. Ocet pasteryzowany, który stoi długie miesiące na sklepowej półce, mógłby bowiem wejść w interakcję z kiepskiej jakości plastikiem i go rozpuszczać. Butelka co prawda nie przecieknie, ale może się okazać, że długotrwałe przyjmowanie takiego octu sprowadzi do naszej organizmu mikroplastik.

Rodzajem butelki nie musimy się tak przejmować natomiast, jeśli kupujemy ocet niepasteryzowany od znajomego rolnika, w zakładzie specjalizującym się w produkcji żywności naturalnej lub robimy go sami. Produkty nie poddane pasteryzacji powinny i tak zostać szybko zużyte, więc prawdopodobnie nie zdąży on wejść w interakcję z plastikiem. Kupujmy też produkty sprawdzone, bezpieczne i z pewnych źródeł.

Ocet niepasteryzowany może się delikatnie pienić i gazować. Nie powinien zawierać dodatków jakich jak wzmacniacze smaku czy sztuczne konserwanty. W occie powinny znajdować się, w zależności od receptury, jabłka, woda, nieraz skórka z razowego chleba. Te długodojrzewające i nierozcieńczane wykazują największą aktywność biologiczną. Wykonywany z jabłek o bogatym smaku nie wymaga dodawania do niego cukru. Dostępne są octy niefiltrowane, które charakteryzują się mętną konsystencją. Absolutnie nie jest to ich wadą, a wręcz zachowują one dzięki temu maksimum właściwości.

Przeciwwskazania picia octu jabłkowego

Istnieją przeciwwskazania do picia octu jabłkowego każdego dnia, w szczególności, jeśli przyjmujemy niektóre leki. Należą do nich np. leki przeciwcukrzycowe. Jako że ocet jabłkowy ma zdolność obniżania poziomu glukozy we krwi, w połączeniu z lekami takimi jak metformina czy insulina, mógłby on doprowadzić do niebezpiecznie niskiego poziomu cukru. Hipoglikemia z kolei jest bardzo niebezpiecznym stanem, który może skończyć się nawet śpiączką lub śmiercią.

Osoby przyjmujące diuretyki, a więc leki odwadniające również nie powinny samodzielnie przyjmować octu jabłkowego, ponieważ może to spowodować nadmierne wydalanie potasu. Podobnie jest w przypadku leków, których zadaniem jest obniżanie poziomu potasu we krwi.

Ocet, również jabłkowy, zwiększa kwasowość żołądka, więc ludzie mający problemy z refluksem powinni stosować go ostrożnie i pod kontrolą lekarza. Przyjmując lekarstwa zmniejszające działanie kwasu żołądkowego i jednocześnie pijąc ocet jabłkowy działamy sobie samym na szkodę.