Ból mięśnia gruszkowatego – z czego wynika i jak leczyć?

Mięsień gruszkowaty jest częścią ciała, z obecności której niewiele osób zdaje sobie sprawę, dopóki nie zacznie boleć. A kiedy boli – to bardzo dotkliwie. Dolegliwości go dotyczące pojawiają się nie tylko u osób starszych i schorowanych, ale coraz częściej u młodych, sprawnych i teoretycznie zdrowych. Co poradzić w sytuacji, gdy najdzie nas zapalenie mięśnia gruszkowatego i do kogo udać się po pomoc?

Położenie mięśnia gruszkowatego

Swoją nazwę zawdzięcza kształtowi przypominającemu gruszkę. Znajduje się w części pośladkowej dolnych kończyn. Razem z kilkoma innymi mięśniami tworzy grupę rotatorów bocznych czy rotatorów zewnętrznych stawu biodrowego. Poza gruszkowatym, należą do nich mięśnie:

• pośladkowe wielkie
• częściowo pośladkowe średnie i małe
• biodrowo-lędźwiowe
• zasłaniacze wewnętrzne
• częściowo przywodziciele wielkie oraz
• czworoboczne uda.

Dzięki rotatorom, możemy swobodnie poruszać biodrami. Gdy cierpi nasz mięsień gruszkowaty, dotkliwie to odczujemy, między innymi problemami z chodzeniem czy obracaniem się (również na siedząco i leżąco, czyli teoretycznie w pozycjach odpoczywających).

Mięsień gruszkowaty wychodzi z przedniej części kości krzyżowej kręgosłupa, a także z górnego brzegu wcięcia kulszowego większego. Z tego względu, gdy zaczyna boleć, dolegliwość ta nieraz promieniuje w dolną i środkową część pleców.

Produkty na obolałe mięśnie i stawy

[show_products product=”200890, 263477, 263131, 200965 „]

Mięsień gruszkowaty – funkcja

W całym skomplikowanym mechanizmie poruszania i obracania częścią biodrową ciała, mięsień gruszkowaty odpowiada za rotowanie boczne kości udowej przy wyproście biodra i przywodzenie kości udowej do zgięcia biodra. Jest to niezwykle istotna funkcja, ponieważ zapobiega upadkowi poprzez przenoszenie ciężaru ciała na przeciwną stronę od podnoszonej stopy. Mówiąc jeszcze prościej: gdy podnosimy lewą stopę, aby zrobić krok, kolano dzięki kości udowej kieruje się w bok zamiast do środka. Słowem: nie potykamy się o własne nogi. To sprawia, że jeśli mięsień gruszkowaty nie pracuje odpowiednio i boli, mamy taki problem nawet ze zrobieniem kilku kroków.

Zespół mięśnia gruszkowatego – objawy

Najczęściej występującą dolegliwością wywołującą dysfunkcję tej partii ciała jest tak zwany zespół mięśnia gruszkowatego. Jest on często kojarzony z rwą kulszową, jednak w rzeczywistości jest to inny zespół objawów.

Typowym objawem syndromu pitiformis jest ból pośladka i/lub promieniujący wzdłuż dolnej kończyny na tylnej jej części.

Zespół mięśnia gruszkowatego a rwa kulszowa

Nerw kulszowy wywodzi się ze splotu krzyżowego, biegnie wzdłuż stawu biodrowego w dół kończyny dolnej ku stopie. Zapewnia łączność między układem nerwowym a skórą, mięśniami, w tym udowymi i stopy.

Zarówno syndrom pitiformis jak i rwa kulszowa zaburzają działanie nerwu kulszowego. Istnieją jednak pewne różnice, które zdiagnozować może jedynie specjalista – lekarz lub fizjoterapeuta.

Rwa kulszowa rozpoczyna się w kręgosłupie, najczęściej w jego zwężeniu lub dysfunkcji dysku. Zespół mięśnia gruszkowatego (nazywany również rwą gruszkowatą) pojawia się, natomiast, gdy to on uciska nerw kulszowy w wyniku np. zapalenia. Nie jest on jednak najczęściej pierwotną przyczyną tych dolegliwości, a źródło nadmiernego napięcia może być jeszcze inne, np. dyskopatie, zapalenia i choroby stawów.

Zdarza się, że zespół mięśnia gruszkowatego wynika z urazów, które przechodzą osoby aktywne fizycznie lub odwrotnie – pojawia się u osób pracujących głównie na siedząco. Warto również pamiętać, że przy nabieraniu dodatkowej masy ciała stawy i nerwy stają się nadmiernie przeciążowe. Tak jest właśnie w przypadku pitifirmis.

Jak spać przy bólach mięśnia gruszkowatego?

Ból mięśnia gruszkowatego może dawać się we znaki szczególnie w czasie, który powinien kojarzyć się z odpoczynkiem i relaksem. Nieraz dolegliwości budzą pacjenta w środku nocy i nie pozwalają zasnąć. W takim przypadku powinniśmy ułożyć się w odpowiedniej pozycji:

• na boku przeciwległym do tego, w którym odczuwamy ból
• między kolanami kładziemy poduszkę lub zrolowaną równomiernie kołdrę (można również zakupić poduszkę rogal)
• nogi zginamy w kolanach i biodrach.

Zespół mięśnia gruszkowatego – leczenie

Podjęcie działań terapeutycznych w przypadku zespołu mięśnia gruszkowatego wymaga przede wszystkim bardzo dokładnego badania, dogłębnego wywiadu i diagnozy specjalisty. My, jako osoby odczuwające ból możemy go opisać, wskazać palcem, gdzie promieniuje, ale nie jesteśmy w stanie stwierdzić z całą pewnością, gdzie się zaczyna i które partie mięśni w istocie uległy zapaleniu.

Z początku po poradę możemy udać się do lekarza rodzinnego, który może wypisać skierowanie do ortopedy lub zalecić wizytę u fizjoterapeuty. Ma on również możliwość skierowania nas na niektóre badania obrazowe.

Dobrą informacją jest to, że leczenie operacyjne jest potrzebne w bardzo rzadkich przypadkach i istnieje szereg innych metod terapii zespołu mięśnia gruszkowatego. Aby jednak dobrać najwłaściwszą z nich, niezbędna jest dogłębna diagnoza przyczyn problemu.

Badania na zespół pitiformis

Poza badaniem fizykalnym i wywiadem, lekarz może skierować swojego pacjenta na badania diagnostyczne celem stwierdzenia ewentualnych zmian zapalnych. Badaniami, które mogą pomóc w diagnozie są np.:

• RTG stawu biodrowego
• USG mięśni pośladkowych, w tym mięśnia gruszkowatego
• w uzasadnionych przypadkach również rezonans magnetyczny.

Zespół mięśnia gruszkowatego – fizjoterapia

Fizjoterapeuta zawodowo zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem zespołów chorobowych dotyczących narządów ruchu i decyduje o rodzaju leczenia w celu przywrócenia sprawności fizycznej. Fizjoterapeuta to zawód medyczny, wymagający bardzo dogłębnej i specjalistycznej wiedzy. Za pomocą ćwiczeń lub masaży może on pomóc nam rozluźnić mięsień gruszkowaty, a tym samym zmniejszyć jego nacisk na nerw kulszowy.

Zespół mięśnia gruszkowatego – ćwiczenia

Pacjent może wspomóc swój proces leczenia, wykonując samodzielnie ćwiczenia zalecone przez lekarza lub fizjoterapeutę. Są to ćwiczenia rozciągające, które zmniejszają napięcie, a przy tym są korzystne również dla innych partii mięśni. Są to ćwiczenia proste, ale wymagają skupienia i dokładnego ich wykonywania, aby zapewnić sobie jak najlepsze rezultaty. Powinniśmy więc upewnić się, że mamy na to czas i miejsce.

Jak pozbyć się bólu mięśnia gruszkowatego?

Można wspomagać się również doraźnie lekami przeciwzapalnymi i przeciwbólowymi, jednak należy pamiętać, że nie jest to rozwiązanie długoterminowe. Leki przeciwzapalne przy bólu powinny być stosowane do kilku dni, a po nieustąpieniu objawów należy udać się do lekarza. Jeśli bowiem nie odnajdziemy genezy problemu i nie wyleczymy przyczyny występowania bólu mięśnia gruszkowatego, będzie on powracał, jeszcze bardziej uniemożliwiając nam poprawne funkcjonowanie.

Inną formą terapii przeciwbólowej są zastrzyki domięśniowe. Podawane w ten sposób leki przeciwzapalne, znieczulające, osocze bogatopłytkowe czy toksyna botulinowa są niezwykle skuteczną formą kuracji zespołu mięśnia gruszkowatego, pod warunkiem, że podawane są przez doświadczonego w tej dziedzinie specjalistę i pod dokładnym nadzorem. Leczenie zastrzykami wymaga również wyleczenia pierwotnej przyczyny bólu i syndromu pitiformis, ponieważ bez tego dolegliwości prędzej czy później wrócą.

Igłoterapia zespołu pitiformis

Igłoterapia stosowana jest raczej rzadko ze względu na umiejscowienie mięśnia. Nie wprowadza się do mięśnia leku, natomiast rozkurczanie go ma działać na zasadzie podobnej do akupunktury. Wymaga to jednak ogromnej wprawy i pod żadnym względem nie powinno być wykonywane samodzielnie.