Jodek potasu przy zagrożeniu promieniowaniem radioaktywnym. Czy kupować zawczasu?

W ostatnich dniach media obiegła wiadomość o zabezpieczeniu odpowiedniej ilości tabletek z jodkiem potasu dla każdego obywatela w świetle informacji i walkach toczonych przy zaporoskiej elektrowni jądrowej. Czym jest jodek potasu i czy dostępny bez recepty płyn Lugola ma takie samo działanie?

Jodek potasu – zastosowanie

Sól potasowa kwasu jodowodorowego kojarzy się starszemu pokoleniu przede wszystkim z promieniowaniem radioaktywnym po wybuchu elektrowni jądrowej w Czarnobylu z 1986 roku. Zakrojona na szeroką wtedy skalę akcja dystrybucji płynu z tym związkiem miała uchronić obywateli przed negatywnymi skutkami ekspozycji na promieniowanie, które wraz z prądami powietrznymi dotarły nad wschodnie województwa Polski. Ostatecznie okazało się, że płyn Lugola nie był potrzebny.

W poniedziałek przedstawiciele polskich władz ogłosili, że komendy Państwowej Straży Pożarnej w całym kraju zabezpieczone zostały w zapas tabletek z jodkiem potasu na wypadek, gdyby w Zaporożu doszło do uwolnienia chmury radiacyjnej. Jest to procedura przewidziana przepisami prawa i ma jedynie przygotować służby na ewentualność wybuchu. Nie oznacza, że do wybuchu już doszło, a jedynie, że sytuacja jest monitorowana.

Dlaczego jodek potasu, a nie inny związek?

Jod podawany kiedyś w formie płynnej miał uchronić tarczycę przed pochłanianiem radioaktywnego izotopu jodu 131. Efekt ten można było uzyskać poprzez nasycenie organu w ten właśnie związek.

Obecnie w aptekach dostać można bez recepty wodny roztwór jodku potasu znany jako płyn Lugola, ale nie jest on przeznaczony do spożycia. Pomimo tego, wielu ludzi w ten właśnie sposób go stosuje. Tymczasem płyn Lugola o działaniu leczniczym do suplementacji powinien być przygotowany specjalnie dla przypadku konkretnego pacjenta z przepisu lekarza. Czym jest jodek potasu dostępny bez recepty?

Krople z jodkiem potasu

Płyn Lugola dostępny bez recepty przeznaczony jest do stosowania zewnętrznego. W formie roztworu niealkoholowego, jodkiem potasu i jodem można przemywać rany oraz odkażać jamę ustną. Wersja alkoholowa, znana jako jodyna, służy wyłącznie do odkażania ran zewnętrznych. Formę alkoholową stosuje się m.in. w czasie zabiegów operacyjnych, ponieważ tak skutecznie zabija bakterie, wirusy i pasożyty. W jodynie jodek potasu pełni rolę stabilizatora produktu.

Żadna z postaci roztworu wodnego jodku potasu dostępnego bez recepty nie służy jednak do spożycia. Każde odstąpienie od tej reguły powinno być ściśle kontrolowane przez lekarza, aczkolwiek nawet stwierdzone niedobory jodu w organizmie można uzupełniać przeznaczonymi do tego preparatami (również lekami na receptę). Zdecydowanie nie jest zalecane kupowanie na własną rękę płynu Lugola bez recepty i spożywanie go.

Jod w tabletkach bez recepty – kiedy brać?

Niedobory jodu nieraz objawiają się poprzez pogorszenie stanu włosów, skóry i paznokci oraz niewytłumaczalne innymi czynnikami tycie i zaburzenia pracy hormonów tarczycowych. W naszej szerokości geograficznej mogą występować w populacji rozmaite niedobory witaminowe czy mineralne. Nie inaczej jest z jodem. W przypadku stwierdzonych badaniami braków można suplementować ten związek za pomocą środków bez lub na receptę.

Jod nieraz znajdziemy w suplementach diety przeznaczonych dla kobiet ciężarnych. Niedobór tego związku może powiem prowadzić do rozmaitego rodzaju uszkodzenia płodu. Zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze wzrasta w okresie ciąży, w tym również na jod.

Dobrym sposobem na uzupełnienie jodu jest wprowadzenie do swojej diety produktów w niego bogatych. Sól jodowana, ryby morskie, owoce morza, wodorosty, nabiał i jaja to popularne, dość proste w uzyskaniu składniki diety, które pomogą nam wyrównać niedobory. W przypadku wahań poziomu jodu zaleca się jego regularną kontrolę.

Jod w tabletkach – skutki uboczne

Jod przeznaczony do suplementowania dostępny jest w dawkach bezpiecznych dla większości ludzi, co nie znaczy, że każdy powinien go zażywać. Nadmiar jodu spowodowany długotrwałą suplementacją u osób, które nie powinny tego robić może wywołać uszkodzenie tarczycy poprzez wytworzenie nadtlenku wodoru. Wątpliwości budzi również suplementowanie jodu u osób z aktywnym zapaleniem tarczycy o podłożu autoimmunologicznym. W przypadkach tego typu lekarz powinien rozważyć najlepszą dla jego pacjenta ścieżkę leczenia. U osób z nadczynnością tarczycy lub nowotworem tego gruczołu suplementacja może odnieść niekorzystny efekt – zaostrzenie choroby.

Jodek potasu – czy jest szkodliwy?

Jodek potasu może mieć korzystne działanie dla zdrowia, ale tylko u osób, które nie posiadają przeciwwskazań do jego stosowania. W innym przypadku może poważnie zaszkodzić. Jeżeli na jakimkolwiek terenie występuje realne zagrożenie promieniowaniem radioaktywnym, władze podejmują działania razem z ekspertami w dziedzinie atomistyki i medycyny mające na celu zabezpieczenie zdrowia swoich obywateli.

Nie należy zatem stosować jodu czy jodku potasu samodzielnie, jeśli nie wykazujemy niedoborów lub nasze zdrowie mogłoby poważnie ucierpieć na długotrwałej suplementacji czy stosowaniu bez potrzeby. Jako że zagrożenie radiacyjne u nas nie występuje a sytuacja jest monitorowana, nie trzeba spożywać ani płynu Lugola dostępnego bez recepty ani zawczasu przyjmować tabletek z jodem.