Gorączka bez innych objawów u dzieci – dlaczego nie należy jej ignorować?
Czym jest gorączka?
Podział na stan podgorączkowy, gorączkę i wysoką gorączkę jest dość płynny. Niektórzy uważają, że stan podgorączkowy zaczyna się już od 37 stopni, inni, że dopiero pół stopnia wyżej. Lekarze zalecają podawać leki przeciwgorączkowe dopiero od 38,5 stopni, a inni wtedy, gdy widzimy, że dziecko albo dorosły się męczy, nie ma energii i siły na podstawowe dzienne czynności. Najczęściej stosowanym podziałem jednak jest: stan podgorączkowy rozpoczynający się od 37,5 stopni i gorączka od 38 stopni.
Gorączka powstaje na skutek wystąpienia stanu zapalnego. Za zmianę temperatury ciała odpowiada część mózgu zwana podwzgórzem, która reguluje powstawanie takich objawów jak drżenie czy uczucie zimna. W takiej sytuacji ciało zaczyna drżeć, aby się ocieplić lub wymaga od nas założenia większej liczby warstw odzieży. Następnie temperatura się podwyższa.
Gorączkę najczęściej wywołują infekcje wirusowe lub bakteryjne, ale i całkowicie niegroźne stany, jak np. ząbkowanie. Podwyższona temperatura ciała, a nawet gorączka może być również efektem szczepienia ochronnego, które wywołuje odpowiedź immunologiczną organizmu.
Sama gorączka u dziecka
Niekiedy zdarza się, że u dziecka obserwujemy gorączkę występującą jako pojedynczy objaw. Nie współistnieją z nią katar, kaszel, ból gardła czy inne, typowo infekcyjne objawy. Nie widzimy również, aby na skórze występowały jakiekolwiek zmiany. Jakie są możliwe przyczyny tego stanu rzeczy? Na wstępie należy wspomnieć, że jeśli obserwujemy samodzielną gorączkę u małego dziecka, należy zawsze, bez zbędnej zwłoki, udać się do lekarza.
Wysoka gorączka bez innych objawów – ZUM
Zapalenie układu moczowego zdarza się u dzieci i dorosłych oraz osób starszych, ale szczególnie niebezpieczny jest w przypadku niemowląt. Najczęściej wywoływany jest przez bakterie przedostające się do dróg moczowych przez cewkę. Bakterie te, w większości przypadków, pochodzą z odbytnicy tego samego osobnika, tj. mogą dostać się do dróg moczowych np. przez nieumiejętne mycie podczas zmieniania pieluchy czy wycieranie po toalecie. Bakterie te, jeśli bytują w odbytnicy, są w zasadzie niegroźne, a wręcz równoważą mikroflorę dziecka, ale dla układu moczowo-płciowego są one niepożądane.
Statystycznie ZUM pojawia się częściej u kobiet niż mężczyzn, dziewczynek niż chłopców. Spowodowane to jest budową układu moczowo-płciowego: długa cewka moczowa i prącie chłopców czy mężczyzn stanowią nie lada przeszkodę dla wielu bakterii, które nawet jeśli pojawią się na końcu układu moczowego, niekoniecznie muszą przedostać się dalej. ZUM rzadziej wywoływany jest przez grzyby i wirusy, ale może to mieć miejsce.
U małych dzieci ZUM jest trudny do zdiagnozowania, ponieważ nie skarżą się one na ból. Płaczą, ale rodzice nie wiedzą, gdzie dyskomfort może występować. Muszą opierać się na takich przesłankach jak rzadkie oddawanie moczu do nocnika czy toalety, suche pieluszki, osłabienie i właśnie gorączka. Dzieci po 18. miesiącu życia potrafią już z reguły sygnalizować, czy boli je okolica pupy bądź narządów płciowych, podbrzusza czy dolnej części pleców. Należy na to koniecznie zwrócić uwagę i w miarę możliwości zwrócić się do lekarza.
Lekarz diagnozuje ZUM u dziecka najczęściej na podstawie wyników badań laboratoryjnych: badania ogólnego moczu i CRP – czyli białka ostrej fazy. Wynik tego ostatniego na poziomie zakażenia bakteryjnego oraz bakterie widoczne w moczu stanowią podstawę do rozpoznania. ZUM należy koniecznie leczyć antybiotykami. Zbyt późna diagnoza i wdrożenie leczenia może skończyć się antybiotykiem dożylnym w szpitalu.
Jak uniknąć ZUMu u dzieci
Częste zmiany pieluszki, szczególnie po kupie, to podstawa unikania zapalenia układu moczowego u dzieci – zarówno dziewcząt, jak i chłopców. Szczególnie u dziewczynek należy zwracać uwagę, aby wycierać okolice pieluszkowe od pęcherza do pupy, nigdy odwrotnie. Chusteczką do wycierania pupy albo papierem toaletowym wykonujemy pojedynczy ruch, następnie bierzemy kolejny listek. W ten sposób unikamy ryzyka przeniesienia ewentualnych bakterii z okolic odbytnicy na okolice cewki czy sromu. Tego samego uczymy dorastające dziewczęta i młode kobiety.
Powinniśmy również wziąć pod uwagę, że u niektórych dzieci ZUM będzie występował pomimo naszych higienicznych starań, gdyż skłonność do niego może wynikać z indywidualnej budowy układu moczowego. Warto wtedy po prostu szybko reagować na objawy i dbać o mikroflorę jelitową przy podawaniu antybiotyków. Lekarz rodzinny lub pediatra skieruje tez małego pacjenta do specjalisty: urologa lub nefrologa, którzy zaproponują dalszą, pogłębioną diagnostykę.
Sama gorączka bez innych objawów – trzydniówka
Gorączka trzydniowa to nad wyraz częsta infekcja u dzieci, szczególnie uczęszczających do żłobków i przedszkoli. Charakteryzuje ją umiarkowana do wysokiej gorączki bez innych objawów. Dziecko jest osłabione walką z wirusem, może nie wykazywać energii do zabawy czy nauki. Trzydniówka wywoływana przez wirusa i najczęściej jest niegroźna dla zdrowia.
Choroba swoją nazwę zawdzięcza faktowi, że gorączka trwa 3 dni, a czwartego dnia na ciele widoczna jest wysypka. Sama gorączka jest nagła, może być nawet bardzo wysoka, co niewątpliwie jest powodem niepokoju dla opiekunów. Wysypka w trzydniówce ma postać małych czerwonych kropek zlokalizowanych na całym ciele. Trzydniówka nie jest sezonowa, ale zarazić się nią można od innych dzieci. U dzieci od 4. roku życia rumień nagły zdarza się nieco rzadziej, bo dziecko ma już na tyle wyrobioną odporność, że jest w stanie sam pokonać infekcję.
Gorączka trzydniowa najczęściej występuje bez innych objawów, ale niektóre maluchy skarżą się na bóle gardła, biegunki czy brak apetytu.
Wysoka gorączka u niemowlaka bez innych objawów – sepsa
Jedną z potencjalnych przyczyn gorączki bez innych objawów może być zakażenie krwi, czyli sepsa. Początkowo ujawnia się ona wysoką gorączką z osłabieniem, której nie dajemy rady zbijać typowymi lekami stosowanymi w przypadku podwyższonej temperatury: paracetamolem i ibuprofenem. Dziecko jest wyraźnie apatyczne, rozdrażnione, mało kontaktowe. W dalszych zaś etapach objawia się zmianą koloru skóry, tachykardią, siniakami oraz sińcami pod oczami i wokół ust. Jeżeli gorączka bez innych objawów występuje u dziecka, lekarz będzie chciał rozważyć i wyeliminować właśnie tę ewentualność, ponieważ gdy pojawiają się inne symptomy posocznicy, stan już jest bardzo poważny.
Czynniki ryzyka sepsy u dzieci
Na sepsę narażone są w zasadzie wszystkie dzieci, które mają dłuższy kontakt z nosicielem właściwej bakterii, ale baczniej należy zwracać uwagę na dzieci z wrodzonym brakiem odporności, wcześniaki, dzieci nieszczepione przeciw meningokokom i pneumokokom, przechodzące lub będące po chemioterapii, z usuniętą śledzioną. O sepsie noworodkowej mówi się, gdy wystąpi ona u dziecka do 90 dni po urodzeniu.
Pierwszymi i podstawowymi badaniami zleconymi przez lekarza rodzinnego lub pediatry przy podejrzeniu sepsy są CRP – białko ostrej fazy wskazujące na typ zakażenia oraz badanie moczu i morfologia. Badanie ogólne moczu wskaże nam, czy występują bakterie i jak liczne one są, a CRP – czy mamy do czynienia z wirusówką czy z chorobą o podłożu bakteryjnym.
Jeśli lekarz rodzinny widzi przesłanki do stwierdzenia posocznicy, skieruje dziecko do szpitala na cito. Zakażenie krwi wymaga bowiem podania antybiotyku dożylnie. Konieczna jest również baczna, ciągła obserwacja dziecka przez personel medyczny oraz wspomaganie czynności życiowych. Sepsa ma gwałtowny przebieg i należy szybko wdrożyć odpowiednio intensywne leczenie.
Jak zapobiec sepsie u dziecka?
Niestety nie da się całkowicie wyeliminować ryzyka wystąpienia posocznicy u dziecka, ponieważ wywołuje ją wiele różnych bakterii. Możemy jednak postarać się je zmniejszyć poprzez poddanie dziecka szczepieniom ochronnym: obowiązkowym (pneumokoki i Hem influenzae b) i zalecanym (meningokoki).
Kilkudniowa gorączka bez innych objawów
Szczepienie
Bardzo często gorączka bez innych objawów może wystąpić po podaniu maluchowi szczepienia ochronnego. Jest to reakcja układu odpornościowego na bodziec zawarty w preparacie, który ma pomóc organizmowi wytworzyć odpowiedź immunologiczną na dany patogen. Najczęściej zdarza się po szczepionkach żywych i atenuowanych, lekarz najczęściej zaleca podanie leku przeciwgorączkowego nawet przed wystąpieniem gorączki, lub od razu po przyjściu do domu.
Ząbkowanie
Niektóre dzieci ząbkują całkowicie bezboleśnie, podczas gdy inne odczuwają wszelkiego rodzaju dolegliwości: ból, swędzenie, dyskomfort. Gorączka może być jednym z objawów ząbkowania, nawet jeśli nie zauważamy nadmiernego ślinienia się, czy wkładania rączek do ust. Jeśli taka sytuacja wystąpi, warto udać się do lekarza na kontrolę, a w gorączce ulżyć dziecku dostępnymi nam lekami i domowymi sposobami.
Kiedy do lekarza z gorączką u dziecka?
To zależy przede wszystkim od wieku i stanu dziecka. Wielu rodziców ma opory przed wizytą u lekarza z uwagi na fakt, że gorączka może być wynikiem zwykłej sezonowej wirusówki. I najczęściej właśnie tak jest, ale istnieje kilka indywidualnych kryteriów, które warto wziąć pod uwagę.
W pierwszym roku życia gorączka zawsze wymaga kontroli lekarskiej właśnie ze względu na szereg chorób czy stanów, na które maluch nie wytworzył jeszcze odporności. W pierwszym miesiącu, jeśli mamy taką możliwość, kierujemy się do szpitala, w którym dziecko się urodziło, jeśli posiada on oddział ratunkowy lub neonatologiczny.
Jeżeli starsze dziecko dobrze reaguje na leki przeciwgorączkowe, nie traci energii, zachowuje się w sposób dla siebie naturalny, możemy odczekać standardowo podane przez producenta leków trzy dni i wtedy zgłosić się do lekarza.
Niektóre dzieci bardzo dobrze się czują nawet przy wysokiej gorączce, bawią się i są kontaktowe, podczas gdy inne już przy nieco podwyższonej temperaturze tracą energię. Opiekun najlepiej zna swoje dziecko i potrafi ocenić, czy faktycznie jest „nieswoje”. Ta informacja jest bardzo ważna dla pediatry, dlatego nie należy jej pomijać przy wywiadzie.
Jak postępować z lekami przy gorączce u dziecka?
U dzieci starszych, które potrafią przełykać tabletki, lek możemy podać już w tej formie, niekoniecznie w syropach.
Leki przeciwgorączkowe podajemy zależnie od wagi, nie od wieku. Waga i wiek dziecka nie zawsze idą w parze tak, jak jest to podane na opakowaniu.
Leki z ibuprofenem podajemy dopiero po 3. miesiącu życia dziecka.
Leki przeciwgorączkowe z różnymi substancjami czynnymi możemy podawać naprzemiennie, tj. po podaniu paracetamolu, gdy gorączka wraca, ale nie nastąpił możliwy czas podania kolejnej dawki, można zastosować lek z ibuprofenem. Inaczej jest jedynie u dzieci poniżej trzeciego miesiąca życia oraz uczulonych na paracetamol lub ibuprofen.
Tworzymy zespół ekspertów i pasjonatów tematyki zdrowotnej, dietetycznej i kosmetologicznej. W pisaniu opieramy się na aktualnej wiedzy medycznej, zaleceniach i badaniach naukowych. Przede wszystkim, nie ustajemy w edukowaniu się, aby dostarczyć naszym Czytelnikom jak najszersze i najaktualniejsze informacje z zakresu zdrowia i urody.
