Rotawirus u niemowląt, co to jest rotawirus

Jednym z podstawowych, obowiązkowych i refundowanych szczepień w kalendarzu małego dziecka jest szczepienie przeciw zakażeniu rotawirusami. Musi ono zostać podane w określonym czasie, bywa, że obarczone jest niepokojem ze strony rodziców. Czym są rotawirusy, dlaczego trzeba przed nimi chronić najmłodszych i czego spodziewać się możemy po samym szczepieniu?

Co to jest rotawirus?

Rotawirusy należą do rodziny Reoviridae, czyli reowirusów. 11 segmentów genomowych dwuniciowego RNA zawartych jest w cząsteczce o trzech warstwach. Ta zewnętrzna odpowiedzialna jest za wytwarzanie odporności w komórce gospodarza, jako że zawiera białka wirusowe VP7 i VP4.

Rotawirusy są najczęściej odpowiedzialne za ciężkie biegunki u dzieci poniżej 5. roku życia. Najcięższy przebieg wraz z rotawirusowym zapaleniem żołądka i jelit notuje się u dzieci między 6. a 24. miesiącem życia. Dlatego właśnie tak istotne jest podanie szczepionki w określonym czasie – aby uniknąć u nich niebezpiecznego dla życia i zdrowia dzieci zakażenia. Choroba nie jest bowiem zwykłą infekcją, która sama przejdzie, a maluch w konsekwencji wyrobi sobie na nie odporność. Bywa, że rotawirusy wywołują ciężkie powikłania, a często kończą się w szpitalu.

Żywa szczepionka rotawirusowa

Szczepienia, którym poddawane są dzieci (a coraz częściej i dorośli oraz osoby starsze) mogą być żywe, inaktywowane oraz mRNA. W pierwszym przypadku drobnoustroje nie są zabite, ale w procesie produkcji szczepionki pozbawia się je tak zwanej „zjadliwości”. Oznacza to, że mogą wywołać reakcję immunologiczną, ale nie będzie ona miała takiego wpływu na zdrowie jak zakażenie faktycznym wirusem w jego naturalnym środowisku. Taką właśnie szczepionką jest preparat przeciw rotawirusom.

Szczepionka przeciw rotawirusom nie daje odporności na cale życie, a na kilka lat. W tym czasie, jednak, organizm może przejść zakażenie rotawirusem, ale będzie ono miało zdecydowanie łagodniejszy przebieg, a organizm stanie się silniejszy. Większość dzieci przechodzi w swoim młodym życiu przynajmniej jedną infekcję rotawirusową, ale w porównaniu z dziećmi nieszczepionymi, przebieg jest zdecydowanie łagodniejszy i nie wymaga hospitalizacji z dożylnym podawaniem płynów.

Szczepionka przeciw rotawirusom jest doustna, więc nie wymaga wkłuwania się igłą w mięsień, jak w przypadku innych wakcynacji.

Czy szczepić na rotawirusy?

No dobrze, ale po co w ogóle szczepić na rotawirusy i dlaczego jest to szczepienie obowiązkowe a nie rekomendowane?

Zakażenie rotawirusem ma u dzieci bardzo ciężki przebieg w niemal każdym przypadku. Najczęściej wymaga hospitalizacji i grozi silnym odwodnieniem, stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia dziecka. Co więcej jest to wirus bardzo zakaźny, więc zakażone dziecko może zarażać innych członków rodziny, którzy odporności nie posiadają. Dziecko zakażone stanowi zagrożenie dla dzieci z sąsiedztwa, placu zabaw, czy w dalszej rodzinie.

Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt na drodze fekalno-ustnej (niedostateczna higiena toaletowa, zmiany pieluchy) oraz kontakt z przedmiotami, które wcześniej zostały „zabrudzone” wirusem (np. blaty kuchenne, klamki, przedmioty codziennego użytku).

Rotawirus – objawy

Objawy zakażenia rotawirusem ciężko przeoczyć. Są to bardzo silne wymioty, wysoka gorączka, biegunki ze stolcem o zmienionym kolorze, konsystencji i zapachu. Najpierw do czynienia mamy z wymiotami, następnie pojawiają się biegunki, nawet kilkanaście dziennie. Z powodu torsji niemożliwe jest nawadnianie dziecka i jego prawidłowe karmienie, również piersią. Dochodzi do odwodnienia, które powinno być monitorowane i leczone dożylnie w szpitalu.

Ponadto dziecko staje się apatyczne, w wyniku odwodnienia może zmienić mu się koloryt skóry a oczy się zapadają. Organizm nie ma skąd brać energii na czynności metaboliczne.

Leczenie zakażenia rotawirusem

Niestety nie istnieje skuteczny lek, który szybko i w prosty sposób uporałby się z rotawirusem u dziecka. Najważniejsze w tym przypadku jest leczenie wspomagające – nawadnianie, aby nie dopuścić zbyt gwałtownej i dużej utraty płynów. U małych dzieci jest to szczególnego rodzaju wyzwanie.

U nieco starszych dzieci możemy opierać się na pożywnych pokarmach i produktach wspomagających zatrzymanie wymiotów, np. imbiru. Jest to korzeń, który można wprowadzić do diety dziecka już od początku jej rozszerzania, dlatego jeśli lekarz nie widzi przeciwwskazań, możemy spróbować dziecku go podawać w różnych formach.

Rotawirus – jak długo trwa?

Nawet jeśli objawy ustąpią, dziecko nadal zaraża przez kilka tygodni po wyleczeniu. Wirus, podobnie jak w przypadku bostonki, musi ostatecznie opuścić organizm, aby interakcja z dzieckiem była całkowicie bezpieczna. W tym czasie należy przykładać szczególną wagę do stosowania przez nie prawidłowych nawyków higienicznych, przede wszystkim w toalecie. Jest za to bardzo niewielkie ryzyko zakażenia się tym wirusem poprzez ślinę.

Ile kosztuje szczepionka na rotawirusy?

Dzieci osób ubezpieczonych w Narodowym Funduszu Zdrowia, które podlegają obowiązkowemu kalendarzowi szczepiennemu otrzymują wszystkie dawki bezpłatnie. Osoby nieubezpieczone muszą zapłacić za 1 dawkę od 250 do 350 zł. Szczepionkę można:

kupić samemu w aptece na podstawie recepty wystawionej przez lekarza każdej specjalności lub
zakupić szczepionkę w przychodni, jeśli prowadzi ona jednocześnie sprzedaż dla swoich pacjentów przed samym szczepieniem.

Szczepienie na rotawirusy – kiedy przeprowadzić?

Podanie pierwszej dawki powinno odbyć się tak szybko jak to możliwe, ale po ukończeniu 6. tygodnia życia. Nie należy z tym zwlekać, ponieważ pierwszą dawkę podaje się maksymalnie do ukończenia 12. tygodnia życia.

Na rynku dostępne są dwie szczepionki przeciw rotawirusom: dwudawkowa i trzydawkowa.

Szczepienie dwudawkowe – schemat:
Szczepienie trzydawkowe – schemat

Szczepienie przeciw rotawirusom można jednocześnie podawać z innymi preparatami, co skraca czas wykonania całego kalendarza i znacznie ułatwia planowanie wizyt szczepiennych. Częstym problemem w wykonaniu ich są ciągłe infekcje, na które mogą zapadać dzieci. Dlatego pamiętajmy, aby w tych pierwszych miesiącach w miarę ograniczać wizyty dalekich krewnych czy znajomych, aby uniknąć przesuwania wizyt lekarskich.

Na co uważać po szczepieniu?

Po każdym szczepieniu mogą wystąpić mniej lub bardziej nasilone objawy poszczepienne. Do najczęściej zgłaszanych należą gorączka, rozdrażnienie. Jako że to szczepienie zawiera żywego wirusa, objawy mogą być nasilone przez dwa-trzy dni po podaniu dawki. Co istotne, często u dzieci obserwuje się biegunki takie, jakie mogłyby wystąpić po faktycznym zarażeniu. Wtedy właśnie należy zwracać większą uwagę przy zmianie pieluchy, aby zaraz po skończeniu przebierania od razu umyć ręce, a nie dotykać innych przedmiotów. Biegunki po tym szczepieniu są typową reakcją obronną uruchomioną w układzie odpornościowym.

Po szczepieniu nie powinny nastąpić wymioty. Jeśli dziecko w ten sposób zareaguje na doustną szczepionkę, a do tego odmawia spożywania płynów, w tym mleka, należy zwrócić się po poradę do lekarza.

Rotawirusy – kiedy szczepienie nie powinno się odbyć?

Pomimo wysokiego profilu bezpieczeństwa szczepionki na rotawirusy, u niektórych niemowląt nie powinno ono mieć miejsca ze względu na przeciwwskazania medyczne. Są one rzadkie, ale lekarz poinformuje rodzica o fakcie ich istnienia w przypadku malucha.

Na pewno szczepionki rotawirusowej nie podaje się dzieciom, które mają stwierdzoną nadwrażliwość lub alergię na którykolwiek jej składnik lub materiał znajdujący się w aplikatorze (lateks). Czynna infekcja również jest silnym przeciwwskazaniem do podania szczepionki, w tym biegunki i wymioty oraz gorączka. Jeśli po pierwszej dawce wystąpiła ciężka reakcja alergiczna lub niepożądany odczyn poszczepienny o ciężkim przebiegu, druga i trzecia dawka prawdopodobnie nie zostaną podane.

Szczepionek żywych nie podaje się dzieciom z wrodzonym lub wtórnym niedoborem odporności, a także z nieprawidłowościami w rozwoju układu pokarmowego oraz dzieciom, u których istnieje większe ryzyko wystąpienia takich nieprawidłowości.

Rotawirusy – objawy u dorosłych

Objawy zakażenia u dorosłych są niemal identyczne, co u dzieci. Chory doświadcza uciążliwych wymiotów, biegunki oraz bólu brzucha i jego skurczy, towarzyszy temu wszystkiemu również gorączka.

Dorośli zarażają się przede wszystkim od dzieci – swoich lub obcych, z którymi przebywa się przez długi czas i pielęgnuje, np. w żłobku. U dorosłych osób rozpoznanie zakażenia rotawirusem następuje poprzez wywiad lekarski, nie istnieją bowiem testy diagnostyczne mogące pomóc w rozpoznaniu.

Chory z widocznymi objawami infekcji nie powinien się przemęczać, przyda się odpoczynek w domu. Warto stosować środki przeciwwymiotne zalecone przez lekarza lub farmaceutę, oraz płyny elektrolitowe w celu uzupełnienia minerałów. Należy spożywać dużą ilość wody.

Redakcja

Tworzymy zespół ekspertów i pasjonatów tematyki zdrowotnej, dietetycznej i kosmetologicznej. W pisaniu opieramy się na aktualnej wiedzy medycznej, zaleceniach i badaniach naukowych. Przede wszystkim, nie ustajemy w edukowaniu się, aby dostarczyć naszym Czytelnikom jak najszersze i najaktualniejsze informacje z zakresu zdrowia i urody.