Życie po zawale – jak poradzić sobie w nowej rzeczywistości?
Rehabilitacja po zawale – co to oznacza?
Rehabilitacja po zawale serca to termin określający zestaw zaleceń lekarskich i zmian wprowadzonych do codziennego życia, których zadaniem jest przyspieszyć rekonwalescencję pacjenta oraz zmniejszyć ryzyko ponownego wystąpienia incydentu naczyniowego w przyszłości – nie tylko ataku serca ale i udaru mózgu. Należą do nich:
Aktywność fizyczna, jeśli wcześniej nie miała ona miejsca, przy czym chodzi bardziej o regularną i umiarkowaną niż ostrą raz na jakiś czas. Do aktywności zalecanej po zawale może należeć spacerowanie, a po jakimś czasie bieganie, pływanie czy jazda na rowerze, również stacjonarnym. Pamiętajmy jednak, że wdrożenie ruchu powinno odbywać się stopniowo i powoli, by nie obciążać organizmu za bardzo i za wcześnie.
W rehabilitacji po zawale niezwykle ważna jest psychoedukacja nie tylko pacjenta, ale również jego rodziny. Zdrowe nawyki warto wprowadzić w całym domu dla każdego, ponieważ ryzyko zawału nie kończy się wraz z wypisaniem pacjenta do domu, a ponowne zawały są częstsze u osób, które kontynuowały niehigieniczny tryb życia, np. nadal paliły papierosy czy nadużywały alkoholu.
Elementem rehabilitacji po zawale może być również otoczenie pacjenta opieką psychologiczną. Zawał serca jest stanem bezpośrednio zagrażającym życiu, nie dziwi więc fakt, że wielu pacjentów odczuwa lęk przed ponownym jego wystąpieniem. Wycofuje się z życia społecznego, nie czerpie korzyści z rzeczy, które dotąd go cieszyły i rezygnuje z pracy, chociaż nie otrzymał takiego zalecenia. Opieka psychologiczna może być elementem wspomagającym pacjenta w jego powrocie do codziennego funkcjonowania i opanowaniu lęku.
Dieta po zawale serca
Dieta ma silny wpływ na zdrowie układu sercowo-naczyniowego, szczególnie u osób zagrożonych ryzykiem incydentów naczyniowych oraz tych, które już mają je za sobą. Dieta pacjenta po przebytym zawale jest oczywiście kwestią indywidualnych zaleceń lekarskich, jednak do najczęściej polecanych należą:
- dieta DASH oraz
- dieta śródziemnomorska.
W obu przypadkach wykazano naukowo, że u osób spożywających jedną z tych dwóch opcji żywieniowych ryzyko zawałów oraz ponownych zawałów czy udarów mózgu malało, jak również pełniła ona istotną funkcję wspomagającą leczenie farmakologiczne. Właściwa dieta po zawale jest integralnym elementem zmiany trybu życia mającego przyczynić się do poprawy rokowań.
W obu przypadkach pamiętamy o:
- ograniczeniu niezdrowych tłuszczów – przede wszystkim tłuszczów trans oraz nasyconych. Ograniczamy w ten sposób proces odkładania się cholesterolu w naczyniach krwionośnych oraz poprawiamy swoje parametry lipidowe we krwi. Zdrowe tłuszcze znajdziemy w orzechach, awokado, oliwie, oleju rzepakowym nierafinowanym.
- spożywaniu pełnego ziarna – zawiera ono całą masę błonnika pokarmowego, który nie tylko usprawnia trawienie, ale pełni funkcję „miotełki” w naczyniach krwionośnych, usuwającej złogi cholesterolu z naczyń. Są istotnym elementem diety prosercowej.
- obydwie diety kładą silny nacisk na spożycie świeżych owoców i warzyw, z przewagą tych drugich. Zawierają one witaminy oraz minerały w najbardziej przyswajalnej formie, antyoksydanty niwelujące działanie wolnych rodników na komórki organizmu oraz błonnik pokarmowy. Zwiększenie ilości warzyw i owoców na co dzień, chociażby stopniowo lecz regularnie, to doskonały sposób na wspomożenie zdrowia swojego serca i układu naczyniowego.
- chude mięso – szczególnie jasny drób, cielęcina. Wyjątkiem są tłuste ryby morskie, które są bardzo bogate w kwasy omega-3 wspierające serce w codziennej pracy. Białko można również czerpać ze źródeł roślinnych, np. strączków. Podobną taktykę powinniśmy zastosować również w przypadku nabiału – staramy się wybierać wersje niskotłuszczowe, ale bez dodatku cukru.
No właśnie cukier. Cukier ma duży wpływ na zdrowie serca, ponieważ jego nadmiar przekłada się na tkankę tłuszczową oraz na poziom cholesterolu we krwi. Ograniczenie go pozwala zatem na zmniejszenie ryzyka odkładania się blaszki cholesterolowej w ścianach naczyń.
W diecie osoby po przebytym zawale ma również znaczenie kontrola porcji, które spożywa. Spożywanie zbyt dużej ilości jedzenia, nawet zdrowego, przyczynia się do przyrostu wagi.
Czy po zawale można pić alkohol?
Teoretycznie alkohol nie jest zabroniony po zawale, jednak należy wziąć pod uwagę, że konkretne oraz zindywidualizowane rekomendacje może wydać pacjentowi tylko lekarz prowadzący. Pacjent powinien również wziąć pod uwagę takie czynniki jak:
- umiar – kluczowy dla osób po przebytym zawale czy udarze mózgu. Jeżeli lekarz na to swojemu pacjentowi zezwoli, napoje alkoholowe powinniśmy ograniczać do specjalnych okazji oraz nie doprowadzać do stanu upicia. Istotne jest również to, co jemy podczas spożywania alkoholu – unikajmy tradycyjnych tłustych potraw i zamieńmy je na zdrowe przekąski.
- Od lat sugeruje się, że spożycie czerwonego wina regularnie ma korzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy z uwagi na zawartość polifenoli. Rzecz w tym, że efekt antyoksydacyjny można i powinno się otrzymać ze spożycia owoców je zawierających, a wino samo w sobie zawiera sporo kalorii.
- Alkohol de facto podwyższa ciśnienie, poziom trójglicerydów, a także może wchodzić on w interakcje z lekami zażywanymi po zawale, np. kwasem acetylosalicylowym. W kwestii wyboru pomiędzy farmakologią ratującą nam zdrowie a alkoholem, pierwszeństwo powinno mieć to pierwsze.
Kawa po zawale serca – czy jest dozwolona?
Kawa nie jest z gruntu zabroniona dla osób po zawale serca, jednak należy na jej spożycie zwracać baczniejszą uwagę. To nie ona bowiem atak wywołała, ale jej nadmierne spożycie przed incydentem mogło przyczynić się do niezdrowego wzrostu ciśnienia tętniczego lub narastania poczucia stresu. Jak więc podejść do kwestii kawy, gdy jesteśmy zawałowymi rekonwalescentami?
Przede wszystkim po zawale konieczna jest zmiana nawyków życiowych, również żywieniowych. Dlatego jeśli przed incydentem spożywaliśmy jej zbyt dużo, zapewne trzeba będzie tę ilość ograniczyć.
Kawa sama w sobie jest bardzo zdrowym produktem, bo zawiera wiele cennych dla organizmów związków przeciwzapalnych. Jednak dodając do niej nadmierną ilość cukru możemy zniwelować jej dobroczynne działanie. Zaleceniem może więc być, by razem z dietą, ograniczyć spożycie cukru również w kawie, gdyż przyczynia się on do zwiększenia dziennej kaloryczności posiłków.
Czy po zawale można pracować?
Wiele osób z powodzeniem wraca do kariery zawodowej po przebyciu zawału serca, jednak zależy to od różnych czynników. Należy wziąć pod uwagę stopień ciężkości zawału, czas, który minął od jego przebycia, a także od ogólnego stanu zdrowia. Co należy wziąć pod uwagę?
Przede wszystkim, podejmując decyzję o powrocie do pracy, należy wziąć pod uwagę zalecenia lekarza prowadzącego. To on określi czas, po którym praca będzie dla pacjenta bezpieczna lub, jeśli zobaczy taką potrzebę, należałoby ją zmienić. Jeśli bowiem to stres w pracy lub jej niekorzystne warunki zdrowotne były przyczyną zawału, powrót do niej może nie być wskazany. Co ciekawe, powrót do pracy fizycznej może być nieraz bardziej zalecany niż do pracy umysłowej generującej dużą ilość stresu i powodującej nadciśnienie. Być może warto również rozważyć modyfikację swoich obowiązków zawodowych.
O czym trzeba pamiętać, planując powrót do pracy?
Osoba po zawale jest bardziej narażona na jego ponowne wystąpienie. Dlatego powrót do takich samych warunków zawodowych, jeśli one były jego przyczyną może nie być korzystny.
Z powrotem nie należy się spieszyć. Powinniśmy dać naszemu organizmowi tyle czasu na regenerację, ile faktycznie potrzebuje, zanim na nowo zaczniemy pracować zawodowo.
Pracodawca może być chętny do zmodyfikowania niektórych warunków pracy zawodowej pracownika po zawale, np. okresowo zmniejszyć liczbę godzin, umożliwić mu pracę zdalną lub częściowo zdalną czy też zmodyfikować rodzaj obowiązków.
Zalecenia po zawale – czy brać leki profilaktycznie?
Leki mają określony profil bezpieczeństwa, ale również powodują działania niepożądane. Dlatego leków przepisywanych w celu zapobiegania zawałom nie powinniśmy zażywać profilaktycznie bez zalecenia lekarza. Mogą one wchodzić w interakcje z innymi farmaceutykami, które stosujemy na inne choroby. Wszelkiego rodzaju nietypowe dolegliwości, dyskomfort czy ból, które mogłyby nas popchnąć do zażycia leków teoretycznie przeznaczonych dla „zawałowców” należy konsultować z lekarzem, a dopiero na jego wyraźne polecenie je zażyć.
Pamiętajmy też, że zażywając lek samodzielnie bez zalecenia możemy przedłużyć czas ewentualnej diagnostyki i leczenia w przypadku poważniejszych dolegliwości. Łykając lek w sytuacji zagrażającego nam stanu, możemy zrezygnować z konsultacji lekarskiej czy wezwania pogotowia, co również jest niebezpieczne.
Leczenie pacjenta po zawale, gdy już zostanie wypuszczony do domu, polega na kontroli różnych czynników ryzyka przyczyniających się do wzrostu ryzyka wystąpienia kolejnego ataku: masy ciała, nadciśnienia, wysokiego poziomu cholesterolu czy przewlekłego stresu. Jeżeli w ramach tych zaleceń lekarz stwierdzi, że potrzebna jest farmakoterapia w postaci np. tak zwanej aspiryny kardiologicznej, należy się tych zaleceń trzymać, ale nie wdrażać ich samodzielnie.
Tworzymy zespół ekspertów i pasjonatów tematyki zdrowotnej, dietetycznej i kosmetologicznej. W pisaniu opieramy się na aktualnej wiedzy medycznej, zaleceniach i badaniach naukowych. Przede wszystkim, nie ustajemy w edukowaniu się, aby dostarczyć naszym Czytelnikom jak najszersze i najaktualniejsze informacje z zakresu zdrowia i urody.
