Werbena pospolita właściwości i zastosowanie
Werbena pospolita – opis botaniczny
- Wieloletnia roślina zielona osiągająca wysokość od 75 centymetrów do 1 metra.
- Jej rozgałęzione łodygi są zdrewniałe i pokryte szorstkimi włoskami, rosnąc kierują się ku górze.
- Górne liście są siedzące, wcinanokarbowane i ułożone naprzeciwlegle. Środkowe są z kolei trójdzielne, a dolne ogonkowe, pierzastodzielne.
- Drobne kwiaty mają barwę bladoliliową i są zebrane w kłosokształtne, luźne kwiatostany szczytowe umiejscowione w kątach liści. Pojedynczy kwiat ma delikatną, prawie dwuwargową koronę, z krótką, nieco zgiętą rurką rozszerzającą się w wianek.
- Owocem jest podłużna, żeberkowana rozłupnia.
Gdzie rośnie werbena pospolita?
Werbena lekarska występuje w Europie, Azji i Afryce Północnej i Środkowej oraz Australii. Preferuje nasłonecznione stanowiska z suchą glebą, która dobrze utrzymuje wilgoć. Jest gatunkiem ruderalnym, co oznacza, że chętnie rośnie w środowisku mocno zmienionym przez działalność człowieka. Występuje na polach, kamieńcach, poboczach oraz nieużytkach osłoniętych od wiatru, a także często w pobliżu zbiorników wodnych.
Werbena pospolita – co zawiera?
Roślina charakteryzuje się bogatym składem chemicznym. Do jej głównych składników aktywnych można zaliczyć glikozydy — werbenalinę i werbeninę, a także werbaskozyd. Werbena zawiera również flawonoidy, na przykład: kemferol, luteolina, apigenina. Następnymi składnikiem godnymi uwagi są kwasy fenolowe, w tym chlorogenowy, ferulowy, protokatechowy i rozmarynowy. Ziele werbeny pospolitej charakteryzuje się również obecnością olejku eterycznego, składającego się z około 40 związków. Roślina jest zasobna również w pierwiastki potasu, fosforu, wapnia, magnezu, cynku, żelaza, manganu i miedzi.
Werbena, kiedy kwitnie?
Ta piękna roślina długo kwitnie, pierwsze kwiaty pojawiają się u niej w lipcu, a ostatnie we wrześniu. Werbena jest niezwykle dekoracyjna i nawet po przekwitnięciu dobrze się prezentuje. Nic więc dziwnego, że rabaty z nią są pozostawiana aż do wiosny.
Jak suszyć werbenę pospolitą?
W celach leczniczych można zbierać ziele werbeny (z łaciny Herba Verbenae) na początku kwitnięcia, czyli od lipca do sierpnia. Ważne, aby podczas zbioru roślina nie miała już wytworzonych owoców. Pozyskany materiał można suszyć w suchym, przewiewnym i zacienionym miejscu, na przykład na strychu. Inną możliwością jest skorzystanie z delikatnie uchylonego piekarnika ustawionego na maksymalnie 40 stopni Celsjusza. Gotowy susz zaleca się schować do szczelnego pojemnika, my sugerujemy słoik.
Jak zrobić odwar z werbeny?
Napój z ziela werbeny stosuje się w celu pobudzenia apetytu oraz wzmocnienia wydzielania soków żołądkowych. Odwarem można również przemywać rany. Profesor Mohammed Grawish z Delta University for Science and Technology przeprowadził badanie na grupie pacjentów cierpiących na chroniczne zapalenie dziąseł i potwierdził korzystny wpływ odwaru na stan dziąseł przy jednoczesnym braku widocznych działań niepożądanych. Odwar z werbeny może być również pomocniczo stosowany podczas infekcji górnych dróg oddechowych. W sytuacji, gdy doskwiera nam silny katar, a nie mamy dostępu do suszonych ziół możemy skorzystać z Sinualanu Forte w formie tabletek.
Składniki
- 2 do 5 gramów ziela werbeny
- 1 szklanka wrzątku
Przygotowanie
Suszoną werbenę wsypujemy do szklanki i zalewamy wrzątkiem. Całość przykrywamy spodkiem i odstawiamy na około 20 minut. Następnie przecedzamy napój i odwar jest gotowy. W przypadku braku poprawy zdrowia lub pogorszenia jego stanu zalecana jest konsultacja z lekarzem. Dobrą praktyką jest też kontakt ze specjalistą przed rozpoczęciem domowej terapii ziołami, aby sprawdzić, czy nie wejdą one w interakcje z przyjmowanymi przez nas lekami.
Werbena pospolita – działanie
Verbena officinalis wykazuje działanie:
- Przeciwzapalne i przeciwbólowe – dlatego może być stosowana na przykład podczas zapalenia dziąseł.
- Przeciwdrgawkowe, przeciwlękowe i uspokajające – na uniwersytecie Riphah w Islamabadzie przeprowadzono badania na myszach, które potwierdziły działanie wodno-metanolowego ekstraktu z ziela werbeny.
- Nasenne – w ziołolecznictwie werbena jest stosowana jako naturalny środek nasenny. A swoje właściwości w tym zakresie zawdzięcza prawdopodobnie hastatozydowi i werbenalinie. Badania w warunkach in vivo na szczurach potwierdziły, że wodny ekstrakt z ziela werbeny może wydłużyć czas trwania fazy nREM.
- Neuroochronne – badania in vitro przeprowadzone na korze mózgowej szczurów pozwalają przypuszczać, że ekstrakt wodny z ziela werbeny może być potencjalnie stosowany w celu zapobiegania chorobom neurodegeneracyjnym, ze szczególnym uwzględnieniem choroby Alzheimera.
- Przeciwutleniające – w 2010 roku European Food Safety Authority w swojej opinii poinformowało, że ziele werbeny może chronić komórki i tkanki przed uszkodzeniami wywołanymi stresem oksydacyjnym.
- Insektobójcze — olejek z ziela werbeny lekarskiej niszczy znajdujące się w wodzie larwy komara brzęczącego, co daje potencjał do stworzenia skutecznych środków na tego typu owady.
- Dodatkowo ekstrakt z werbeny przyspiesza gojenie się ran, a dzięki niskiemu stosunkowi sodu do potasu może wspierać układ krążenia. Werbena tradycyjnie była też stosowana podczas wyczerpania nerwowego i migreny. Dodatkowo wspiera pracę nerek i wątroby, a także może być stosowana jako naturalny środek wykrztuśny – dlatego jest składnikiem Sinupretu extract.
Werbena pospolita – zastosowanie
Ziele werbeny jest stosowane podczas:
- Chorób górnych dróg oddechowych – przede wszystkim podczas zapalenia gardła i zatok, dlatego jest składnikiem na przykład syropu Pelavo Nos i Zatoki.
- Problemów skórnych – ziele werbeny może być używane jako środek zmiękczający, przeciwzapalny i przeciwbakteryjny podczas leczenia trudno gojących się ran.
- Zapalenia dziąseł – płukanie ust odwarem z werbeny może skrócić czas choroby.
- Zaburzeń menstruacyjnych – Verbena officinalis działa rozkurczowo, dlatego łagodzi bolesne miesiączki i napięcie przedmiesiączkowe PMS. Może być również wykorzystana do wyrównania cyklu menstruacyjnego.
- Zapalenia pęcherza i choroby nerek – werbena działa moczopędnie.
- Laktacji – pobudza mięśnie macicy do skurczów. Natomiast kobiety w ciąży powinny skonsultować chęć zastosowania tego zioła.
- Zaburzenia funkcji układu nerwowego, bezsenności i dolegliwości lękowych.
- Problemów trawiennych – werbena wspiera wydzielanie soku żołądkowego.
- Gorączki towarzyszącej przeziębieniu.
Werbena – formy podania
Na polskim rynku są dostępne preparaty z werbeny w formie:
- suszu
- tabletek
- drażetek
- syropów
- kropli i płynów.
Surowiec z werbeny pospolitej służy nie tylko do produkcji leków i suplementów. Olejek z werbeny znalazł swoje miejsce również w przemyśle kosmetycznym.
Źródła:
1. J. Volák, J. Stodola, „Rośliny Lecznicze”, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne”, Warszawa 1987, str. 305
2. M. Grawish, M. Anees, H. Elsabaa, „Short-term effects of Verbena officinalis Linn decoction on patients suffering from chronic generalized gingivitis: Double-blind randomized controlled multicenter clinical trial”, Pub Med., https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26824082/, Dostęp dn. 11-07-2024 r.
3. P. Kubica, A. Szopa, J. Dominiak, „Werbena lekarska (Verbena officinalis L.) – charakterystyka botaniczna, skład chemiczny, znaczenie lecznicze, badania aktywności biologicznej oraz badania biotechnologiczne”, Postępy Fitoterapii, http://www.postepyfitoterapii.pl/wp-content/uploads/2019/01/pf_2018_183-194.pdf, Dostęp dn. 10-07-2024 r.
Jestem miłośniczką świadomego odżywiania, ziół leczniczych i domowych sposobów na dbanie o zdrowie i urodę. Pasjonują mnie również tematy związane z prawidłową postawą ciała oraz zdrowiem i rozwojem dzieci. W tekstach, które przygotowuję dla Czytelników, zawieram merytoryczną wiedzę, popartą badaniami i materiałami źródłowymi. Dzielę się również swoim doświadczeniem, przepisami kulinarnymi i praktycznymi poradami. Zależy mi na tym, aby teoretyczna wiedza została „podana” w przystępny sposób i odnosiła się do naszego codziennego życia.
