Uzależnienie od opalania – objawy i leczenie
Tanoreksja – co to jest?
Słowo tanoreksja najpewniej pochodzi od angielskiego tan – opalenizna i orexia – łaknienie, apetyt. Jest ono używane w kontekście osób, które obsesyjnie opalają się, nie zważając na swoje zdrowie i zaniepokojenie najbliższych. W celu uzyskania ciemniejszego koloru skóry rezygnują z kremów z filtrem. Ich chorobliwe skupienie na opalaniu może stanowić zagrożenie dla własnego zdrowia, zarówno psychicznego, jak i fizycznego. Tanorektycy mają zaburzoną percepcję swojego ciała, przez co bez względu na stan faktyczny uważają, że ich skóra jest niewystarczająco opalona. Nieustannie dążą do ciemniejszego odcienia skóry, który w ich opinii wygląda zdrowo i atrakcyjne. Mimo dużego nakładu czasu, częstej ekspozycji na słońce, korzystania z solariów i produktów przyspieszających opalanie, nie są zadowoleni z odcienia swojej skóry. Bezpieczne opalanie nie jest dla nich priorytetem. Choroba dotyczy obu płci, ale najczęściej dotyka kobiet. Z drugiej strony obserwuje się coraz większe zainteresowanie opalaniem przez mężczyzn. Przypuszcza się, że jest to związane z podążaniem za dominującym modelem piękna i niską samooceną.
Tanoreksja – objawy
Do najczęstszych symptomów obsesji na punkcie opalania się zaliczamy:
- nadmierna ekspozycja skóry na promienie słoneczne,
- rozdrażnienie, gdy pogoda lub inne czynniki uniemożliwiają opalanie,
- rezygnacja z kremów z filtrem dla uzyskania szybszej i intensywniejszej opalenizny,
- nieustanne dążenie do jeszcze ciemniejszego koloru skóry,
- zniekształcone postrzeganie własnej fizyczności,
- frustracja związana ze zbyt jasnym kolorem skóry,
- objawy odstawienia w sytuacji niemożności skorzystania z opalania na słońcu lub za pomocą solarium,
- zaniedbywanie obowiązków zawodowych i relacji z najbliższymi na rzecz opalania,
- niska samoocena,
- nadużywanie samoopalaczy i kosmetyków przyspieszających brązowienie skóry,
- maskowanie makijażem zmian skórnych,
- rezygnacja z ochrony przeciwsłonecznej,
- lekceważenie własnego zdrowia w imię „idealnej opalenizny”,
- wyparcie w sytuacji, gdy pojawia się opinia o nadmiernym opalaniu, złym stanie skóry bądź zdrowia.
Tanoreksja – przyczyny
W minionych wiekach jasna skóra była postrzegana jako symbol piękna, ale i prestiżu oraz statusu społecznego. Kobiety z wyższych sfer dążąc do jasnej cery – wręcz bladej, chroniły się przed promieniami słonecznymi, starannie zakrywając ciało ubraniami, nosząc rękawiczki, kapelusze i parasolki, a także przebywając w cieniu. Za ideał uchodziła alabastrowa skóra pozbawiona piegów, czy innych przebarwień. Kobiety podążając za ówczesnym ideałem piękna, stosowały kosmetyki wybielające skórę. Opalone ciało było wówczas jednoznaczne z przynależnością do niższej warstwy społecznej, która „ogorzała” od słońca podczas pracy fizycznej, na przykład na polu. Sytuacja zmieniła się mniej więcej na początku XX wieku.
Rewolucja postindustrialna
Wraz z rewolucją przemysłową opalonego rolnika zastąpił blady robotnik z fabryki. Jasna cera już nie wyróżniała jedynie osób arystokratycznego pochodzenia. Dodatkowo dostrzeżono zależność między bladością skóry a niektórymi chorobami. W 1903 roku duński lekarz Niels Ryberg Finsen otrzymał Nagrodę Nobla za odkrycie terapeutycznego wpływu promieniowania ultrafioletowego na leczenie gruźlicy. Zaczęto stosować też terapię światłem w celu leczenia depresji i napadów szaleństwa. Ludzie dzięki płatnym urlopom zaczęli podróżować, spędzać czas na dworze dla przyjemności, a nie dla pracy. A nową formą relaksu stało się opalanie i uprawianie sportu na świeżym powietrzu. Blade dzieci zaczęto podejrzewać o anemię, ponieważ opalone ciało stało się synonimem zdrowia i witalności.
Moda na opalanie
Zmieniła się również moda, zaczęto nosić lżejsze ubrania, które odkrywały więcej ciała. W latach 40. XX wieku wynaleziono bikini, dzięki czemu kobiety mogły odsłonić zdecydowanie więcej ciała podczas kąpieli słonecznych. Opalona skóra zaczęła być postrzegana jako atrakcyjna i coraz bardziej eksponowana.
Nowy kanon piękna
Wraz z pojawieniem się płatnych urlopów, ludzie zaczęli coraz więcej czasu spędzać na świeżym powietrzu i opalać się dla przyjemności. W związku z tym oliwkowa skóra zyskała na popularności. Coraz więcej pań zaczęło nadużywać kąpieli słonecznych, podążając za nowym ideałem piękna. Podobnie sytuacja wygląda z dobrze zbudowanymi mężczyznami, którzy mogą się pochwalić hebanową skórą. Bezrefleksyjne i nadmierne podążanie za modą na „kąpiele słoneczne” stało się niebezpieczne dla zdrowia. W ten sposób przeszliśmy z jednej skrajność w drugą, czyli od bezwzględnego unikania słońca po przesadną ekspozycję na nie.
Tanoreksja – zagrożenia
Nadmierne wystawianie skóry na działanie promieni słonecznych może spowodować:
- zwiększenie ryzyka raka skóry – od czerniaka po nabłoniak,
- reakcje fotouczulające,
- zmiany pigmentacyjne – od piegów po plamy i inne przebarwienia,
- oparzenia słoneczne,
- przedwczesne starzenie się skóry,
- zmarszczki,
- utratę jędrności skóry,
- zaburzone postrzeganie własnego ciała,
- obsesyjne myślenie o opalaniu i podporządkowywaniu życia pod nie.
Tanoreksja – leczenie
Osoby cierpiące na uzależnienie od opalania zwykle nie biorą do siebie rad od rodziny i znajomych, aby ograniczyły kąpiele słoneczne. Co istotne, nie próbują też dowiedzieć się, jak przygotować skórę do opalania. Tanorektycy mogą rozpocząć leczenie dopiero wtedy, gdy sami rozpoznają u siebie problem. Zaleca się, aby podczas terapii skorzystali z pomocy dermatologa oraz psychologa, dzięki temu zostanie zmniejszone ryzyko ewentualnych powikłań psychicznych i fizycznych. Dermatolog zajmie się stanem ich nadwyrężonej skóry, a psycholog pomoże im pokonać uzależnienie.
Źródła:
1. M. Dolores Azúa Blanco, C. Muro Baquero, „Tanorexia. Who is affected? Problems?”, SciELO, https://scielo.isciii.es/pdf/geroko/v25n1/comunicacion_breve.pdf, Dostęp dn. 12-07-2024 r.
2. M. Wieczorkowska, „Cera alabastrowa a cera opalona – współczesne praktyki opalania”, The Centran European Journal of Social Sciences and Humanities, https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.hdl_11089_25848/c/cera-alabastrowa-a-cera-opalona-wspolczesne-praktyki-opalania.pdf, Dostęp dn. 15-07-2024 r.
3. „Tanoreksja: Gdy Słońce Staje Się Obsesją”, Gov.pl, https://www.gov.pl/web/psse-mysliborz/tanoreksja-gdy-slonce-staje-sie-obsesja, Dostęp dn. 12-07-2024 r.
Jestem miłośniczką świadomego odżywiania, ziół leczniczych i domowych sposobów na dbanie o zdrowie i urodę. Pasjonują mnie również tematy związane z prawidłową postawą ciała oraz zdrowiem i rozwojem dzieci. W tekstach, które przygotowuję dla Czytelników, zawieram merytoryczną wiedzę, popartą badaniami i materiałami źródłowymi. Dzielę się również swoim doświadczeniem, przepisami kulinarnymi i praktycznymi poradami. Zależy mi na tym, aby teoretyczna wiedza została „podana” w przystępny sposób i odnosiła się do naszego codziennego życia.
