Kora kruszyny właściwości i zastosowanie
Kruszyna – opis Frangula alnus
- to niewielkie drzewo bądź wysoki krzew, który osiąga do około 5 metrów wysokości;
- posiada liczne i łamliwe gałązki, które wyrastają z pędu głównego niemalże pod kątem prostym. Mają czerwonobrunatny kolor i często są pokryte szarym nalotem;
- kora jest szkarłatnobrunatna z jasnymi poprzecznymi kreskami;
- pączki zimowe są podłużnie stożkowate i rudawo owłosione;
- liście są eliptyczne i ostro zakończone. Z wierzchu są ciemnozielone, a od spodu jaśniejsze. Liście są połyskujące i po dolnej stronie mają wyraźnie zarysowane nerwy;
- kwiaty są drobne i osadzone pojedynczo lub po kilka sztuk w kątach liści. Płatki od zewnątrz są delikatnie zielone, a od wewnątrz białe;
- kwitnie od maja do lipca, by wydać owoc w postaci małego pestkowca;
- owoc na początku ma kolor zielony, następnie czerwony, bo po dojrzeniu stać się czarny. Wizualnie przypomina czarną jagodę i ma w środku od 2 do 3 nasion;
- surowcem zielarskim jest kora i owoc kruszyny.
Kora kruszyny pospolitej – występowanie
Cortex frangulae występuje w prawie całej Europie, można ją też spotkać w północnej Afryce i zachodniej części Azji. W naszym kraju kruszyna rośnie w lasach na terenach nizinnych i w górach do 900 metrów nad poziomem morza. Tworzy skupiska w lasach sosnowych, preferuje również zarośla, zręby leśne, polany i łąki oraz torfowiska. Występuje także nad brzegami rzek i jezior, czyli w miejscach o dostatecznej wilgotności.
Kora kruszyny – kiedy zbierać?
Z kruszyny pozyskuje się korę (z łaciny Frangulae cortex), którą zbiera się wczesną wiosną z młodych i silnych drzew (dwu albo trzyletnich). W tym celu należy ściąć młode pędy i gałązki, a następnie pozbawić je gładkiej kory bez porostów. Surowiec po zdjęciu zwija się w rurki i od wewnętrznej strony ma barwę żółtą. Co warto podkreślić, koruje się tylko ścięte elementy rośliny.
W Polsce kruszyna jest objęta częściową ochroną, dlatego można ją pozyskiwać tylko w miejscach wyznaczonych przez administrację leśną lub z prywatnych stanowisk.
Do uzyskania surowca należy używać tylko ostre i nierdzewne noże. Świeża kora oraz taka, która dopiero została wysuszona, nie nadają się do użycia. Kora kruszyny musi leżakować przez rok lub przez 2 godziny być ogrzewana w temperaturze 100 stopni Celsjusza. Dzięki temu utlenią się silnie drażniące związki atrapochodne. Prawidłowo wysuszona kora od spodu przybiera barwę od pomarańczowej po pomarańczowoczerwoną. Należy ją przechowywać poza zasięgiem promieni słonecznych w suchym i szczelnym pojemniku – najlepiej szklanym lub ceramicznym.
Odwar z kory kruszyny — przepis
Kora kruszyny może być stosowana jako naturalny środek przeczyszczający. Zalecamy jednak, aby przed rozpoczęciem takiej terapii skontaktować się ze swoim lekarzem. Podczas rozmowy należy wymienić wszystkie przyjmowane leki i suplementy oraz jednostki chorobowe, z którymi się zmagamy. W takiej sytuacji medyk będzie miał pełen obraz i będzie mógł nam odpowiednio doradzić.
Składniki
- 1 łyżeczka rozdrobnionej kory kruszyny
- 1 szklanka wody
Przygotowanie
Do rondelka należy wlać wodę i wsypać korę kruszyny. Całość przykryjmy pokrywką i podgrzewajmy na wolnym ogniu przez około 15 minut. Na koniec przecedźmy napój. Odwar można pić po pół szklanki wieczorem. W przypadku pogorszenia stanu zdrowia lub braku poprawy należy udać się do lekarza.
Kora kruszyny działanie
Ususzona kora kruszyny zawiera pochodne dihydroksyantracenowe o łagodnym działaniu przeczyszczającym. Efekt ten uzyskuje dzięki oddziaływaniu na czynność motoryczną okrężnicy. Surowiec poprzez obecności franguloemodyny i jej pochodnych pobudza produkcję soków trawiennych, a co za tym lepszą przyswajalność spożywanych pokarmów. Znacząca zawartość antrazwiązków w korze pobudza ruchy perystaltyczne oraz zmniejsza wchłanianie wody przez ścianki jelita. Dlatego kora kruszyny jest składnikiem preparatów na zaparcia na przykład Alax. Produkt wykazuje również działanie żółciopędne, natomiast świeża kora jest uznawana za trującą i powoduje nudności oraz wymioty.
Kora kruszyny – substancje czynne
Głównymi składnikami czynnymi ususzonego surowca są glukofrangulina A i B oraz frangulina A i B. W korze kruszyny znajdują się też aglikony (do 0,1%), a także nieznaczne ilości alkaloidów peptydowych. Kolejnymi składnikami, które należy wymienić są glikozydy fiscjonu, chryzofanolu, a także palamidyna C. Dodatkowo garbniki, saponiny, flawonoidy, alkaloidy peptydowe oraz związki mineralne.
Kora kruszyny właściwości
Ususzona kora kruszyny ma właściwości przeczyszczające i żółciopędne. W naturalny sposób wspiera trawienie, pozytywnie wpływając na układ pokarmowy człowieka. W medycynie ludowej wykorzystywano korę kruszyny do leczenia wątroby oraz śledziony. A odwarem przemywano stany zapalne skóry i hemoroidy. Na pytanie: kora kruszyny jak stosować? – możemy odpowiedzieć zewnętrznie i wewnętrznie.
Kora kruszyny na zaparcia
Zawarte w korze kruszyny antrazwiązki działają przeczyszczająco, dlatego nie dziwi fakt, że kora kruszyny jest składnikiem leków na zaparcia. Surowiec ten wpływa na przyspieszenie pracy pasażu jelitowego i resorpcji płynów. Dodatkowo kora kruszyny zawiera glikozydy antranoidowe, które po dostaniu się do jelita grubego są wchłaniane przez florę bakteryjną i pozytywnie wpływają na wypróżnianie się.
Kora Kruszyny — przeciwwskazania
Przeciwskazaniem do stosowania kory kruszyny jest uczulenie na ten produkt. Kolejnymi są: zwężenie, niedrożność lub atonia jelit, a także choroby zapalne jelit o intensywnym przebiegu. Kora kruszyny nie jest wskazana podczas zapalenia wyrostka robaczkowego oraz wrzodziejącego zapalenia okrężnicy. Dzieci poniżej 12. roku życia również nie powinny stosować tego surowca. Kora z kruszyny także nie jest wskazana dla kobiet w ciąży lub podczas laktacji.
Podsumowanie
Kora kruszyny to naturalnie pozyskiwany surowiec, który jest wykorzystywany zarówno przez zielarzy, jak i przemysł farmaceutyczny. Używa się go głównie do produkcji leków na zaparcia, na przykład Radirex Plus. Dzięki swoim właściwościom wspiera perystaltykę jelit i ułatwia wypróżnianie. Kora kruszyny jest objęta częściową ochroną w Polsce, dlatego najlepiej pozyskać ją za zgodą właścicieli prywatnych działek. Surowiec dopiero po rocznym leżakowaniu jest zdatny do użytku. W takiej sytuacji z pomocą przychodzą gotowe mieszanki apteczne, które można użyć od razu po zakupie. Zalecamy jednak, aby przed rozpoczęciem domowej terapii korą kruszyny zasięgnąć porady lekarza.
Źródła:
1. J. Kozłowski, T. Wielgosz, J. Cis, „Zioła z pateki natury. Polskie zioła dla zdrowia i urody”, Wydaw. Publicat S.A., 2013 r., str. 90
2. J. Mowszowicz, „Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich”, wydaw. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Wydanie II, Warszawa 1985 r., 203-204
3. „Kruszyna pospolita”, Lasy Państwowe, https://www.lasy.gov.pl/pl/edukacja/lesnoteka-1/rosliny-podszytu/kruszyna-pospolita, Dostęp dn. 05-09-2024 r.
4. M. E. Senderski, „Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie”, Wydaw. Mateusz E. Senderski, Wydanie III, Podkowa Leśna 2017 r., str. 360-363
5. S. Kohlmünzer, „Farmakognozja. Podręcznik dla studentów farmacji”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1993 r., str. 183-185
Jestem miłośniczką świadomego odżywiania, ziół leczniczych i domowych sposobów na dbanie o zdrowie i urodę. Pasjonują mnie również tematy związane z prawidłową postawą ciała oraz zdrowiem i rozwojem dzieci. W tekstach, które przygotowuję dla Czytelników, zawieram merytoryczną wiedzę, popartą badaniami i materiałami źródłowymi. Dzielę się również swoim doświadczeniem, przepisami kulinarnymi i praktycznymi poradami. Zależy mi na tym, aby teoretyczna wiedza została „podana” w przystępny sposób i odnosiła się do naszego codziennego życia.
