Stłuczenie a krwiak – co faktycznie oznaczają te terminy?
Co to jest stłuczenie?
Jest to rodzaj kontuzji, które powstaje po urazie danego obszaru skóry w wyniku pęknięcia podskórnych naczyń krwionośnych. Jego cechą charakterystyczna jest przede wszystkim zmiana koloru skóry na ciemny czerwony, niebieski lub fioletowy, ból przy dotyku, niekiedy uczucie ciepła i drażliwości. Stłuczenia są bardzo częste, szczególnie u dzieci, ale łatwiej powstają również u osób przyjmujących leki przeciwzakrzepowe lub przeciwpłytkowe. Mogą tworzyć się na praktycznie każdym obszarze ciała, w tym na tkankach wewnętrznych.
Krwiak po stłuczeniu – jak powstaje?
Krwiak jest poważniejszym stanem niż stłuczenie, bo występuje na skutek bardziej rozległego urazu tkanki podskórnej, mięśnia, stawu czy narządu wewnętrznego. Uszkodzenie naczyń jest bardziej zaawansowane, a zmiany krwotoczne – większe. Na powierzchni tworzy się obrzęk lub guzek. Krwiaki są z reguły bardziej bolesne niż stłuczenia, mogą niekiedy wymagać interwencji medycznej w zależności od umiejscowienia, np. drenażu lub zastosowania farmakologii, np. leków przeciwzapalnych. Mogą prowadzić do poważniejszych konsekwencji zdrowotnych, takich jak utrudnione gojenie ran czy dalsze wykrwawianie się.
Krwiak, lub hematoma, może powstać w wyniku bezpośrednio działającej siły, takiej jak uderzenie czy wypadek oraz jako efekt przerwania tkanki, pod którą powstaje bądź procedur chirurgicznych. Nierzadkie są krwiaki powstające w wyniku stosowania zastrzyków przeciwzakrzepowych z heparyną. Krwiaki dłużej się goją niż klasyczne stłuczenia, ponieważ ciśnienie wywołane przez nagromadzone w danym miejscu krew jest wyższe.
Opuchlizna po stłuczeniu
Obrzęki i opuchlizny przy stłuczeniach i krwiakach są częste. Są one naturalną reakcją organizmu w odpowiedzi na uraz. Powstają, ponieważ krew i inne płyny wyciekające z uszkodzonego naczynia formują się w obrzęk, a następnie w stan zapalny. Ten stan zapalny jest wręcz wskazany, bo wywołuje kaskadę działań organizmu mającego za zadanie dostarczenie do tego obszaru ciała niezbędnych mu do wygojenia składników odżywczych i komórek odpornościowych.
W początkowych etapach obrzęku czy opuchlizny są one bardzo odczuwalne i widoczne. Mogą tym samym budzić pewne obawy, jednak w prawidłowo zachodzących procesach gojenia, z czasem będą się one zmniejszać.
Krwiaki i stłuczenia – czy są niebezpieczne dla zdrowia?
Zarówno stłuczenia, jak i krwiaki u większości osób nie stanowią praktycznie żadnego zagrożenia dla zdrowia i życia. Mogą się u niektórych nieco dłużej goić, ale ostatecznie obszar ciała, który doznał urazu wraca do siebie po jakimś czasie. Problem może być poważniejszy, jeśli krwiak wystąpił w miejscu bardziej wrażliwym na uszkodzenia tkanek. Może to mieć miejsce w przypadku:
- krwiaka wewnątrzczaszkowego (np. podtwardówkowego czy nadtwardówkowego), gdyż zwiększa ciśnienie wewnątrzczaszkowe, powodując ucisk tkanki mózgowej i uszkodzenia mózgu,
- krwiaków o dużym nasileniu na narządach wewnętrznych, np. nerkach czy śledzionie, ponieważ upośledzają one ich funkcjonowanie na tyle, że potrzebna jest interwencja medyczna.
Istotna jest również wielość krwiaków – generalnie im większy obszar tkanki został dotknięty krwotokiem / krwiakiem, tym dłuższy będzie proces gojenia i tym bardziej upośledzone są naturalne procesy w nich występujące. Co więcej, duże krwiaki mogą wpływać na pracę nie tylko tych tkanek, na których się znajdują, ale i sąsiadujących.
Krwiaki niekiedy mogą powodować uszkodzenie nerwów z nim sąsiadujących, co może upośledzać odczuwanie bólu, dyskomfortu, a także utratę funkcji. Zdarza się również, że w wyniku stłuczenia na stawie kolanowym może wystąpić stan potocznie nazywanym „wodą w kolanie”. W tej sytuacji dochodzi do nagromadzenia większej niż zwykle ilości płynu stawowego w stawie kolanowym, który nie wchłania się razem z siniakiem lub krwiakiem. Skóra jest nabrzmiała, bolesna, niekiedy występują trudności w zginaniu kolana lub w poruszaniu się. W przypadku podejrzenia wody w kolanie wskazana jest konsultacja lekarska, by postawić trafną diagnozę i wdrożyć kroki mające przywrócić sprawność kończyny w możliwie najkrótszym czasie.
Stłuczenie czy złamanie – jak rozpoznać?
Większość urazów powoduje ból, przynajmniej na początku, jednak złamanie kojarzone jest z dużo bardziej intensywnym odczuciem, najczęściej bardziej lokalnie umiejscowionym. Nasila się przy poruszaniu się.
W złamaniach często też obserwuje się znacznie większy obrzęk, jako że dochodzi tutaj nie tylko do uszkodzenia tkanek, ale i deformacji kośćca. Charakteryzują się również one zdecydowaną różnicą w mobilności – próba poruszania kończyną lub obszarem ciała dotkniętym złamaniem skutkuje najczęściej brakiem takiej możliwości. W stłuczeniach a nawet w krwiakach zachowujemy, przynajmniej do pewnego stopnia, pewną mobilność.
W złamaniach, szczególnie kończyn, charakterystyczna jest również deformacja kości.
Stłuczenia – pierwsza pomoc
W pierwszej kolejności, jeśli mamy do czynienia z krwiakiem lub mniej intensywnym stłuczeniem, należy skupić się na zniwelowaniu najbardziej charakterystycznych objawów – zasinienia spowodowanego uszkodzeniem naczyń krwionośnych oraz minimalizowaniem bólu.
Osobie, która doznała stłuczenia lub hematomy, należy zapewnić odpoczynek, a jeśli kontuzja dotyczy kończyny – warto ją unieruchomić w wygodnej pozycji, jeśli to możliwe – lekko uniesionej. Dzięki temu zmniejszymy ryzyko wystąpienia kolejnych uszkodzeń tkankowych, a organizm sam z siebie uruchomi procesy gojenia (w tym proces krzepnięcia krwi, by zatamować krwotok).
Czy osobie po stłuczeniu lub z krwiakiem należy podawać leki? Jeśli nie mamy pewności, że nie doszło do poważniejszych uszkodzeń ciała, lepiej farmakologii przeciwbólowej unikać, ponieważ może być potrzebna pomoc medyczna. Ból jest ważnym sygnałem lokalizacji uszkodzenia tkanek, dlatego w przypadku konieczności otrzymania porady lekarskiej lub od ratownika medycznego, może to pomóc w diagnozie. Co więcej, niewielkie lub niezbyt poważne stłuczenia nie wymagają podawania leków – ból jest co prawda odczuwalny, ale ustępuje. W razie wątpliwości zawsze warto poradzić się osoby związanej z ochroną zdrowia – w przychodni, ambulatorium chirurgicznym albo na nocnej i świątecznej opiece medycznej.
Na miejsce wystąpienia kontuzji możemy położyć zimny okład, który umożliwi naczyniom krwionośnym obkurczenie się i zmniejszenie wycieku. Może to pomóc znacząco zminimalizować wielkość krwiaka i obrzęku. Okłady (chłodne, nie lodowate) stosuje się zaraz po urazie do ok. 20 minut oraz przez dzień-dwa po nim, w zależności od potrzeby. Wiele tego typu kontuzji dzieje się w domu lub na podwórku wkoło niego, dlatego w zamrażarce warto mieć okłady żelowe na wszelki takie wypadki.
Co do leków, warto pamiętać, że te zawierające kwas acetylosalicylowy (popularnie nazywane aspiryną) mogą zakłócać procesy krzepliwości krwi, a wiec podając je, tak naprawdę przeciwdziałamy gojeniu się. Pewne działanie przeciwbólowe uzyskamy, natomiast, stosując chłodne okłady.
Jeżeli pomimo zastosowania powyższych zaleceń ból nie ustępuje lub narasta, obrzęk czy opuchlizna się zwiększają, a także mamy takie same lub większe problemy z poruszaniem się, należy zapoznać się z opinią lekarza.
Jak długo boli stłuczenie?
Czas trwania bólu po stłuczeniu lub wystąpieniu krwiaka jest trudny do oszacowania, bo zarówno proces gojenia, jak i rozległość urazu to są bardzo indywidualne czynniki. Inaczej goić się będzie siniak po zastrzyku z heparyny w brzuch, a inaczej krwiak, który wystąpił na skutek skręcenia kostki. Inaczej też ból będzie odczuwało dziecko, które biega po podwórku i skacze po drabinkach, a inaczej osoba dorosła, czy starsza, u której procesy gojenia przebiegają nieco wolniej (również ze względu na przyjmowane przez nią leki).
W przypadku większych krwiaków ból może się utrzymywać do kilku tygodni po ich wystąpieniu, z czasem staje się odczuwalny tylko przy dotyku. Nasilenie bólu może zależeć od stopnia uszkodzenia sąsiadujących tkanek, więzadeł czy zbliznowaceń powstających po urazie. Ból ostry, szczególnie przy mniejszych krwiakach czy stłuczeniach, powinien ustąpić do kilku dni.
Czym smarować stłuczenia?
Na rynku dostępne są leki, wyroby medyczne oraz kosmetyki zawierające składniki zmniejszające objawy dyskomfortu, bólu i obrzęku. Niektóre z nich działają poprzez wzmacnianie naczyń krwionośnych, inne – dając przyjemne uczucie chłodzenia przynoszące natychmiastową ulgę.
Do substancji roślinnych najczęściej stosowanych w farmaceutykach chłodzących należą arnika montana, żywokost lekarski, oczar wirginijski i kasztanowiec.
Do substancji farmaceutycznych, które często znajdujemy w produktach na stłuczeniach należą lewomentol o działaniu chłodzącym oraz octowinian glinu, który łagodzi ból poprzez właściwości ściągające oraz zmniejszające opuchliznę i obrzęki. Takie składniki znajdziemy m.in. w preparatach Altacet.
Do substancji przeciwzapalnych i przeciwbólowych znajdujących się w preparatach leczniczych na stłuczenia i siniaki należy etofenamat (np. w żelu Traumon), a heparyna do zastosowania miejscowego (np. w żelu Heparin-Hasco), dzięki właściwościom przeciwzakrzepowym, wspomaga przepływ krwi, prowadząc do zmniejszenia obrzęku i zasinienia.
Domowe sposoby na stłuczenia i opuchliznę
Na objawy stłuczenia i krwiaki znajdą się również domowe sposoby – skuteczne i stosunkowo bezpiecznie w prawidłowo gojących się urazach. Jednym z nich jest stosowanie ciepła, po pierwszych kilku dniach od urazu: ciepłe okłady, kąpiele czy maści rozgrzewająca mogą zwiększyć przepływ krwi w naczyniach krwionośnych, usprawniając transport składników odżywczych do chorego obszaru. Terapii ciepłem nie stosujemy jednak w pierwszych kilkudziesięciu godzinach od wystąpienia siniaka/krwiaka.
Ocet na stłuczenia – czy pomaga?
Znanym od wielu lat domowym sposobem na stłuczenia są również okłady z octu jabłkowego. Wymieszany z wodą wykazuje właściwości ściągające – wspomaga kurczenie się tkanek i naczynek oraz siniaki. Kwas octowy zawarty w occie jabłkowym może pomóc zmniejszyć obrzęki i opuchlizny dzięki działaniu przeciwzapalnemu, a przywrócenie właściwego pH może wesprzeć procesy gojenia się skóry.
Zatem ocet jabłkowy może pomóc na stłuczenia i krwiaki, jednak musimy pamiętać, że nierozcieńczony może mocno podrażnić skórę (podobnie jak soda oczyszczona). Okład nie powinien być uciskowy i nałożony na długi czas. Do 10 minut przy jednorazowej aplikacji w zupełności powinno wystarczyć. Obszar skóry, który wystawiony był na działanie octu powinien zostać przemyty letnią wodą, by nie doszło do podrażnienia skóry.
Trzeba również wiedzieć, że okładów z octem nie stosuje się na podrażnioną skórę. Jeśli więc doszło do stłuczenia lub krwiaka z przerwaniem powłoki skórnej (w postaci małych lub dużych ran, ale również przetarcia skóry), nie będzie to odpowiedni środek do wspomagania gojenia. W razie jakichkolwiek wątpliwości lub przed pierwszym zastosowaniem tego rodzaju okładu czy też w przypadku gdy okład i inne środki nie działają i objawy nie ustępują, należy się również skonsultować z lekarzem, farmaceutą lub pielęgniarką.
Tworzymy zespół ekspertów i pasjonatów tematyki zdrowotnej, dietetycznej i kosmetologicznej. W pisaniu opieramy się na aktualnej wiedzy medycznej, zaleceniach i badaniach naukowych. Przede wszystkim, nie ustajemy w edukowaniu się, aby dostarczyć naszym Czytelnikom jak najszersze i najaktualniejsze informacje z zakresu zdrowia i urody.
