Czy ksylitol jest zdrowy?
Ksylitol – właściwości
Ksylitol znany jest nam głównie jako słodzik – stosujemy go w fit alternatywach dla ciast i tortów, w herbacie i z owocami. Jednak ma on wiele więcej właściwości, co sprawia, że jest bardzo wszechstronnym składnikiem wielu różnych formulacji.
Przykładowo, ksylitol to humektant, tj. substancja wiążąca cząsteczki wody z otoczenia i zatrzymująca je w docelowej strukturze. Humektanty działają dzięki wiązaniom wodorowym z wodą. Ponadto, jest on również sprawnym emulgatorem – składnikiem umożliwiającym łączenie składników o różnych konsystencjach ze sobą i zapewniającym im przez to stabilność.
Ksylitol ma ponadto właściwości zagęszczające, a także może być substratem fermentacyjnym.
Słodzik ten wykazuje pewne właściwości przeciwbakteryjne, szczególnie wobec bakterii Streptococcus mutans bytujących wewnątrz jamy ustnej. Według wczesnych jeszcze badań, może on się przyczyniać do zdrowia kości poprzez zmniejszenie ich resorpcji i wspieranie procesu ich formowania. Co równie ciekawe, może on wykazywać właściwości antyoksydacyjne, tj. neutralizujące aktywność wolnych rodników i negatywny wpływ stresu oksydacyjnego na komórki.
Ksylitol – zastosowanie
Ksylitol jest bardzo często wykorzystywany do całego spektrum produktów spożywczych, kosmetycznych i farmaceutycznych, również ze względu na swoją budowę. Jest doskonale rozpuszczalny w wodzie, przez co świetnie znajduje się w różnego rodzaju konsystencjach. Odporny na utlenianie i hydrolizę, w nieskrajnych warunkach jest bardzo stabilny.
Chociaż pochodzi z drzew brzozowych i niektórych owoców, jego słodycz jest porównywalna do cukru stołowego (sacharozy). Ma mniej kalorii i nie podnosi poziomu cukru we krwi, wiec uznany został za zdrowszą alternatywę dla cukru.
Właściwości ksylitolu są regularnie wykorzystywane w przemyśle kosmetycznym, zarówno w celu wytworzenia komfortowej w użyciu konsystencji kosmetyku czy wyrobu medycznego, ale również jako substancja aktywnie nawilżająca. Na rynku znajdziemy wiele past do zębów i gum do żucia zawierających ksylitol, ponieważ przeciwdziała on próchnicy przez neutralizację wymienionego wyżej szczepu bakterii. W przemyśle farmaceutycznym wykorzystywany jest jako słodzik i stabilizator.
Ksylitol – szkodliwość
Ksylitol uznawany był przez wiele lat za stosunkowo bezpieczny, a z pewnością za lepszą alternatywę dla białego cukru czy innych, sztucznych słodzików. Jednak w świetle ostatnich badań, ta opinia jest podawana coraz częściej w wątpliwość.
Naukowcy z Cleveland Clinic pod kierownictwem dr Stanleya Hazena stwierdzili, że istnieje związek pomiędzy poziomem ksylitolu we krwi, a ryzykiem sercowo-naczyniowym, konkretnie zwiększonym ryzykiem wystąpienia udarów mózgu czy zawałów serca. Przebadali oni ponad 3 tysiące osób przez ponad 3 lata w formie analizy, modeli przedklinicznych i badań interwencyjnych. Ci sami naukowcy już kiedyś sprawdzili podobny związek pomiędzy innym alkoholem cukrowym – erytrytolem, a chorobami układu sercowo-naczyniowego. Co dokładnie odkryto?
U aż 1/3 osób badanych, w których osoczu oznaczono wysoki poziom ksylitolu, stwierdzono większe ryzyko wystąpienia zawału serca, udaru mózgu czy innego incydentu naczyniowego. Aby to potwierdzić przeprowadzono testy przedkliniczne, w których oceniono, że ksylitol może wpływać na proces agregacji płytek krwi. Agregacja płytek to proces, który w zdrowym organizmie umożliwia krzepnięcie na optymalnym poziomie (np. w przypadku tamowania krwotoków), ale u osób z powyższym ryzykiem może prowadzić do nadmiarowego tworzenia skrzepów, a te wędrując w obiegu krwi mogą zablokować jej przepływ, prowadząc do udaru czy zawału.
Badacze stworzyli również grupę kontrolną składająca się z osób słodzących glukozą, czyli cukrem prostym, i w tym porównaniu, w grupie eksperymentalnej, a więc używającej ksylitolu, również ten drugi wypadł pod powyższym względem dużo słabiej.
Znaczenie ostatnich wyników badań
To i wcześniejsze odkrycia mogą mieć dla nas – osób żyjących w kraju rozwiniętym bardzo duże znaczenie. Lekarze podkreślają, że cukry proste są dla nas niekorzystne i zachęcają do ich ograniczenia, a tam, gdzie ma to zastosowanie – również na zamianę węglowodanów prostych na złożone (tj. w makaronach, ryżu, kaszach i pieczywie). Wiemy też, że słodzenie białym cukrem napojów jest dla nas niezdrowe, ponieważ może zwiększać ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 i otyłości. Dlatego, chcąc dodać nieco słodyczy do codziennych napojów czy wypieków, sięgamy po zamienniki cukru i najchętniej właśnie te naturalnego pochodzenia.
Naukowcy stwierdzili związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy wpływem ksylitolu i erytrytolu na podwyższenie ryzyka incydentów sercowo-naczyniowych, lecz podkreślają z dużą stanowczością, że należy się skupić na dokładnym zbadaniu ich wpływu na zdrowie i kontynuowaniu badań. Nie zniechęcają do ich stosowania. Słodziki naturalnego pochodzenia są bowiem bardzo powszechne i uznawane za bezpieczne.
Czy sporadycznie stosowany ksylitol jest zatem szkodliwy? Niekoniecznie, wydaje się, że badania mają znaczenie przede wszystkim dla osób, które stosują go długotrwale i regularnie jako zamiennik cukru. Zatem zjedzenie raz na jakiś czas ciasta z jego dodatkiem czy użycie go do napoju, ale nie jest to regułą w naszej kuchni, nie powinno powodować tego efektu, a przynajmniej te badania tego nie stwierdziły.
Artykuł na podstawie przeprowadzonych badań w oryginale można znaleźć tu.
Czy ksylitol jest rakotwórczy?
Do tej pory nie wykazano żadnego związku wskazującego na rakotwórczy charakter ksylitolu. Co więcej, ukazały się niedawno badania, które mogłyby świadczyć o czymś wręcz odwrotnym. W kilku eksperymentach in vivo oraz in vitro wykazano, że ksylitol może mieć właściwości przeciwdziałające proliferacji komórek nowotworowych.
Proliferacją komórek nazywamy proces, w którym dzielą się one i namnażają przez co ich liczba wzrasta. Zachodzi on w organizmie praktycznie cały czas, tak działają komórki prawidłowe i zdrowe, ale niestety również komórki nowotworowe. Niekontrolowana proliferacja komórek nowotworowych prowadzi do wystąpienia nowotworów (w tym guzów). Wydaje się, że w tych dostępnych obecnie, bardzo wczesnych badaniach, ksylitol wykazywał działanie zmniejszające proliferację komórek nowotworowych.
Tworzymy zespół ekspertów i pasjonatów tematyki zdrowotnej, dietetycznej i kosmetologicznej. W pisaniu opieramy się na aktualnej wiedzy medycznej, zaleceniach i badaniach naukowych. Przede wszystkim, nie ustajemy w edukowaniu się, aby dostarczyć naszym Czytelnikom jak najszersze i najaktualniejsze informacje z zakresu zdrowia i urody.
