Otępienie alkoholowe – czym jest?

Z każdym rokiem rośnie nasza świadomość na temat szkodliwego wpływu alkoholu na zdrowie i życie. Tak, jak w wielu innych sprawach można znaleźć równowagę, tak w przypadku osób, które dotknęło otępienie alkoholowe bardzo istotna jest wczesna diagnoza, całkowita rezygnacja z niego i dalsze leczenie. Czym jest demencja alkoholowa i co oznacza dla chorego?

Otępienie po alkoholu – z czego wynika?

Jest to postępujące zaburzenie wynikające z przewlekłego spożywania alkoholu. Upośledza pamięć oraz inne funkcje poznawcze, takie jak zdolność do wykonywania codziennych czynności, osądu i jest stanem długoterminowym. Obniża jakość życia i niezależność osób nim dotkniętych. Bardzo często pozostaje niezdiagnozowana, głównie z niechęci osób z chorobą alkoholową do podjęcia leczenia, ale również z uwagi na fakt, że objawy demencji alkoholowej pokrywają się z innymi zaburzeniami.

Rozwój otępienia alkoholowego związany jest z neurotoksycznym działaniem alkoholu, tj. jego wyniszczającymi dla mózgu właściwościami. Szczególnie odczuwalne jest to w przypadku płata przedczołowego, który odpowiada za funkcje wykonawcze, a które w wyniku długotrwałego i nadmiernego picia alkoholu ulegają wyniszczeniu. Alkohol bowiem zaburza równowagę i pracę neuroprzekaźników niezbędnych dla prawidłowej pracy układu nerwowego i komunikacji między neuronami. Co więcej, nadmierne spożycie alkoholu często skutkuje poważnymi niedoborami odżywczymi, szczególnie witamin z grupy B (w tym tiaminy), które są konieczne do metabolizowania glukozy w źródło energii. Z czasem pojawiają się objawy przypominające demencję, ale wynikające bezpośrednio z nadużywania alkoholu.

Demencja alkoholowa a zespół Korsakowa – różnice

Otępienie alkoholowe bywa mylone z zespołem Korsakowa i chociaż wynikają one niejako z tego samego i są do siebie podobne, nie mogą te terminy być stosowane zamiennie.

Zespół Korsakowa spowodowany jest poważnym, długotrwałym niedoborem witaminy B1 występującego u osób z chorobą alkoholową. Charakteryzuje go głęboka utrata pamięci, w tym utrudniona zdolność do tworzenia nowych wspomnień, a także konfabulacje, czyli tworzenie fałszywych wspomnień w celu wypełnienia luk pamięciowych. Demencja alkoholowa jest związana z szerzej rozumianymi nieprawidłowościami w zakresie funkcji pamięciowych i poznawczych oraz zanikami tkanki mózgowej.

To, czy u osoby nadmierne spożywającej alkohol wystąpi zespół Korsakowa, otępienie alkoholowe czy żadne z nich zależy przede wszystkim od indywidualnych predyspozycji. Z początku objawy mogą być trudne do zauważenia i kojarzyć się z przepracowaniem, oddziaływaniem stresu na chorego czy przemęczeniem życiowym. Kwestie tego, czy u kogoś wystąpi uzależnienie regulują do pewnego stopnia również geny oraz środowisko, w jakim się wychował, ma również znaczenie wiek, w którym rozpoczęto nadużywanie alkoholu i stopień funkcji poznawczych, z którym się tę drogę rozpoczyna.

Demencja alkoholowa – objawy

Symptomy otępienia alkoholowego są różnorodne i u wielu osób mogą się one różnić charakterem lub stopniem nasilenia. Powszechnie diagnozuje się utratę pamięci krótkotrwałej i długotrwałej, zatem osoba chora ma problem z przypominaniem sobie zarówno niedawnych zdarzeń, jak i tych, które miały miejsce wiele lat wstecz. Uwaga, rozumowanie i rozwiązywanie problemów jako funkcje poznawcze również ulegają degradacji. Osoby dotknięte otępieniem alkoholowym mogą przejawiać pewne zmiany osobowościowe, np. stawać się bardziej drażliwe (również agresywne), apatyczne czy wycofane społecznie.

Do objawów fizycznych należą te często utożsamiane z alkoholizmem, tj. drżenia, słaba koordynacja oraz trudności w mowie. W miarę postępu choroby osoby z otępieniem mogą wymagać większej opieki i wsparcia z uwagi na malejącą zdolność do samodzielnego i niezależnego życia.

Otępienie alkoholowe – leczenie

Podstawą leczenia otępienia alkoholowego, które nie podlega negocjacjom, jest ograniczenie, a z czasem całkowite odstawienie alkoholu. O sposobie rzucenia alkoholu decyduje lekarz po dokładnym zapoznaniu się z sytuacją zdrowotną swojego pacjenta. Nie ma znaczenia, jakie szkody alkohol już poczynił w jego organizmie, ważnym jest, aby stanu chorobowego nie pogłębiać.

Drugim bardzo istotnym krokiem jest wyrównanie głębokich niedoborów żywieniowych, przede wszystkim witaminowych, w tym witamin z grupy B. Możliwa jest również suplementacja na wyraźne polecenie lekarza. Niedobory żywieniowe przyczyniają się do dysfunkcji mózgu i układu nerwowego, więc ten element leczenia znajduje się na liście priorytetów, ale by był skuteczny, musi iść w parze z abstynencją alkoholową. W przypadku dietetycznego komponentu procesu leczniczego warto współpracować z dietetykiem klinicznym, który nie tylko ułoży dietę, ale może w razie potrzeby może wspomóc suplementacją i będzie kontrolować postępy.

Chory może również otrzymać zalecenie poddania się rehabilitacji poznawczej polegającej na uczestnictwie w zajęciach nakierowanych na poprawę funkcji pamięci i wykonawczych. Zakres, częstotliwość i czas trwania zależy w głównej mierze od indywidualnego stanu osoby chorej oraz jej możliwości czasowych i finansowych.

Warto również, aby pacjent rozważył poddanie się psychoterapii, odwykowi oraz uczestnictwo w zajęciach grup wsparcia osób uzależnionych. Będzie on napotykał wiele wyzwań na swojej drodze ku zdrowieniu i nie musi być w tym sam. Psychoedukacja i terapia członków rodziny może również być korzystna, ponieważ w alkoholizmie cierpi nie tylko sam chory, ale i całe jego najbliższe środowisko.

Przeczytaj więcej o interakcjach leków z alkoholem oraz o alkoholowym stłuszczeniu wątroby.