Miodunka – właściwości, zastosowanie i przepis na napar
Miodunka – odmiany
Miodunka (z łac. Pulmonaria) należy do rodziny ogórecznikowatych. Ta wieloletnia bylina liczy 18 gatunków, z czego tylko 2 rosną w naszych liściastych lasach:
- miodunka ćma,
- miodunka plamista.
Na potrzeby tego artykułu skupimy się na miodunce plamistej – Pulmonaria Officinalis. Jest to gatunek, który dostosował się do środowiska przekształconego przez człowieka. Dodatkowo miodunka plamista może być też uprawiana dla celów leczniczych.
Jak wygląda miodunka plamista?
Miodunka plamista to cenione zioło lecznicze, znane ze swoich właściwości. W sprzyjających warunkach osiąga od 20 do 30 centymetrów wysokości. Jej łodyga jest szorstko owłosiona, wzniesiona i rozgałęziona.
Posiada długie i cienkie kłącze.
Liście są jasno nakrapiane i mają długie ogonki – odziomkowe kształtem przypominają serce; łodygowe są owalne i lancetowate, częściowo obejmują łodygę. Co ciekawe, niektóre liście swoim kształtem mogą kojarzyć się z płucem, stąd łacińska nazwa.
Różowe lub czerwone kwiaty nie mają zapachu, a po zapyleniu zmieniają barwę na niebieskofioletową.
Owocem jest gładka rozłupka.
Czym się różni miodunka ćma od plamistej?
Miodunka ćma w przeciwieństwie do miodunki plamistej nie ma wyraźnych białych plam na liściach. Jej liście mają krótsze blaszki od ogonka. Miodunka ćma jest też gęściej owłosiona w przeciwieństwie do miodunki plamistej.
Pulmonaria – gdzie rośnie miodunka plamista?
Miodunka plamista preferuje zacienione miejsca z dobrą cyrkulacją powietrza. Najlepiej rośnie na wilgotnej próchnicznej glebie. Preferuje lasy liściaste i mieszane, a także zarośla i parki. W Polsce miodunka plamista występuje w zachodniej części niżu — czyli w Wielkopolsce, na Śląsku oraz na Pomorzu Zachodnim. Dla odmiany miodunka ćma rośnie na terenie całego kraju.
Miodunka – jak zbierać?
Surowcem zielarskim jest ziele miodunki plamistej. Pozyskuje się je w okresie kwitnienia rośliny, czyli od marca do maja. W tym celu ścinamy kwitnące pędy wraz z liśćmi odziomkowymi. Podczas zbioru zwróćmy uwagę, aby pozostawiać dolną część łodygi i nie naruszyć korzeni – dzięki temu roślina odrośnie.
Jak suszyć miodunkę plamistą?
Zebraną miodunkę rozkładamy cienką warstwą na sicie lub blaszce wyłożonej papierem do pieczenia. Suszymy w warunkach naturalnych w zacienionym i przewiewnym miejscu. Możemy też skorzystać z piekarnika z uchylonymi drzwiczkami ustawionego na 30°C. Prawidłowo przygotowany susz powinien zachować barwę liści, łodyg oraz kwiatów. Jego smak można określić jako śluzowaty.
Miodunka – jak przechowywać?
Ususzoną miodunkę najlepiej przełożyć do szklanego lub ceramicznego pojemnika i szczelnie zamknąć. Pamiętajmy też, aby schować ją do ciemnej szafki, dzięki temu promienie słoneczne wpłyną na jej właściwości.
Miodunka – jak parzyć?
Mateusz Emanuel Senderski w swojej książce Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie poleca napar z miodunki plamistej, jako wsparcie podczas przeziębienia, bólu gardła czy kaszlu. Natomiast odradza jego stosowanie u dzieci z uwagi na obecność alkaloidów pirolizydynowych.
Składniki:
- 1 łyżka ziela miodunki
- 1 szklanka wrzącej wody
Przygotowanie:
Ziele miodunki wsypmy do szklanki, zalejmy wrzątkiem i przykryjmy spodkiem. Całość parzymy przez 10-15 minut. Po wskazanym czasie przecedzamy napar i pijemy 3 razy dziennie. Jeśli nie mamy dostępu do ziela miodunki, to na kaszel można też zastosować Hanosan syrop ziołowy.
W przypadku braku poprawy lub pogorszenia stanu zdrowia zalecana jest kontrola lekarska.
Miodunka – składniki aktywne
Za właściwości lecznicze miodunki plamistej odpowiadają jej substancje czynne. Ziele zawiera między innymi:
- garbniki,
- saponiny,
- krzemionkę,
- związki flawonoidowe oraz śluzowe,
- alantoinę,
- alkaloidy pirolizydynowe,
- sole mineralne.
Miodunka – właściwości lecznicze
Miodunka plamista jest wykorzystywana przez przemysł farmaceutyczny i ziołolecznictwo z uwagi na jej właściwości:
- wykrztuśne, dlatego wchodzi w skład leków na kaszel,
- przeciwkaszlowe,
- ściągające
- gojące
- łagodzące.
Nic dziwnego, że nasze babcie stosowały ją podczas domowych kuracji.
Ziele miodunki – na co pomaga?
Miodunka stanowi wsparcie podczas kaszlu, chrypki i podrażnień gardła. Zawarty w niej śluz i saponiny działają powlekająco i łagodząco na błony śluzowe.
Ziele miodunki jest wykorzystywane przy przeziębieniu, zapaleniu oskrzeli czy problemach z zalegającą wydzieliną. Choć przypisuje się jej właściwości przeciwzapalne i ściągające, nie ma obecnie wystarczających badań klinicznych w tym zakresie.
W medycynie ludowej miodunka była używana również przy łagodnych dolegliwościach żołądkowo-jelitowych oraz zewnętrznie – np. do przemywania ran. Te zastosowania mają jednak głównie charakter tradycyjny.
Miodunka – ciąża i karmienie piersią
Obecnie brak wystarczających badań klinicznych potwierdzających wpływ miodunki na rozwój płodu. Dlatego przed rozpoczęciem kuracji w czasie ciąży lub laktacji zaleca się wcześniejszą konsultację z lekarzem.
Ziele miodunki – przeciwwskazania
Miodunka to roślina o cennych właściwościach, ale jak każdy naturalny środek – nie jest dla wszystkich. Warto pamiętać, że:
- osoby przewlekle chore i te, które na stałe przyjmują leki, powinny zachować ostrożność – miodunka może wchodzić w interakcje z niektórymi preparatami.
- uczulenie na rośliny z rodziny ogórecznikowatych to wyraźny sygnał, by z niej zrezygnować.
- zbyt częste lub zbyt duże dawki mogą wywołać dolegliwości żołądkowe – to efekt obecności naturalnych alkaloidów pirolizydynowych.
- nie jest wskazana dla dzieci poniżej 12 roku życia.
Dlatego specjaliści zalecają stosowanie miodunki z umiarem i – w razie wątpliwości – konsultację z lekarzem lub farmaceutą.
Źródła:
1) J. Kozłowski, T. Wielgosz, J. Cis, „Zioła z apteki natury. Polskie zioła dla zdrowia i urody”, Wydaw. Publicat S.A., 2013 r., str.113
2) J. Krzyżanowska-Kowalczyk, M. Kowalczyk, M. B. Ponczek, „Pulmonaria obscura and Pulmonaria officinalis Extracts as Mitigators of Peroxynitrite-Induced Oxidative Stress and Cyclooxygenase-2 Inhibitors–In Vitro and In Silico Studies”, MDPI Open Access Jurnals, https://www.mdpi.com/1420-3049/26/3/631, dostęp dn. 12.09.2025 r.
3) J. Moszowicz, „Przewodnik do oznaczenia krajowych roślin zielarskich”, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne”, Warszawa 1985, Wydanie II, str. 326-327
4) M. E. Senderski, „Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie”, Wydaw. Mateusz E. Senderski, Wydanie III, Podkowa Leśna 2017 r., str. 435-436
5) „Miodunka plamista — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie”, Kto ma lek, https://ktomalek.pl/ziolopedia/miodunka-plamista-wlasciwosci-lecznicze-dzialanie-zastosowanie/w-4139, dostęp dn. 11.09.2025 r.
6) W. Danielewicz, „Miodunka”, Encyklopedia Leśna, https://encyklopedialesna.com/haslo/miodunka/, dostęp dn. 11.09.2025 r.
Ten tekst został napisany w celu informacyjnym i nie zastępuje konsultacji z lekarzem.
Jako copywriter specjalizuję się w popularyzacji wiedzy o profilaktyce zdrowia, chorobach, metodach leczenia i fitoterapii. Od lat zgłębiam właściwości ziół i ich praktyczne zastosowanie. Tworzę również treści o pielęgnacji dzieci i dorosłych, opierając się na publikacjach naukowych oraz sprawdzonych źródłach. Jestem autorką poradnika „Bez marnowania. Kuchnia zero waste”, w którym promuję świadome podejście do odżywiania i codziennych wyborów. Moim celem jest przekazywanie rzetelnych informacji w przystępny sposób, by wspierać Czytelników w świadomym dbaniu o zdrowie.
