Mikroudar mózgu – ciche zagrożenie, którego nie należy bagatelizować
Co to jest mikroudar – definicja
Mikroudar, czyli TIA (ang. transient ischemic attack), to przemijający atak niedokrwienny mózgu. Jego objawy mają charakter tymczasowy, ponieważ na krótki czas dochodzi do zakłócenia przepływu krwi do mózgu. Lekarz Nina Keller informuje, że „przyczyną mini udaru (…) jest uniemożliwienie dopływu krwi do struktur ośrodkowego układu nerwowego.” Objawy mikroudaru ustępują całkowicie w ciągu doby i nie są zauważalne podczas tomografii komputerowej głowy czy rezonansu magnetycznego mózgu.
Mikroudar niedokrwienny – objawy
Mikroudar zwykle manifestuje się poprzez:
- nagłe osłabienie,
- drętwienie jednej strony ciała, np. twarzy, nogi, stopy lub ręki,
- problemy z mówieniem, „gubieniem” słów i trudności z wysławianiem,
- nagłe problemy z widzeniem w jednym lub dwojgu oczu,
- nagłe problemy z pamięcią,
- dezorientacja,
- zawroty głowy,
- utrata przytomności lub omdlenia,
- niespodziewany i dotkliwy ból głowy.
Pacjent może doświadczyć jednego lub kilku z wymienionych objawów podczas mikroudaru.
Ile trwa mikroudar?
Objawy mikroudaru zazwyczaj ustępują samoistnie w ciągu kilku minut, choć w niektórych przypadkach mogą utrzymywać się przez całą dobę. Ze względu na duże podobieństwo do objawów pełnoobjawowego udaru, każdy taki incydent wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Należy niezwłocznie zadzwonić pod numer alarmowy 112 lub 999 i postępować zgodnie z instrukcjami dyspozytora.
Czym się różni mikroudar od udaru?
Zarówno mikroudar, jak i udar mózgu, to nagłe stany zagrożenia zdrowia, często dające bardzo podobne objawy. Różni je jednak przebieg oraz konsekwencje. W przypadku mikroudaru dolegliwości ustępują samoistnie w ciągu maksymalnie 24 godzin (często znacznie szybciej) i zazwyczaj nie powodują trwałego uszkodzenia mózgu. Udar natomiast prowadzi do trwałych zmian – może uszkodzić tkankę mózgową i skutkować niepełnosprawnością.
Mikroudar – przyczyny
Nie zawsze można ustalić przyczyny mikroudaru, ale zwykle są do nich zaliczane:
- nadciśnienie,
- cukrzyca typu 2,
- palenie tytoniu,
- migotanie przedsionków,
- przebyty wcześniej mikoudar.
Czynniki ryzyka mikoudaru
- choroby serca,
- przebyty zawał,
- nadwaga lub otyłość,
- wysoki poziom cholesterolu,
- palenie tytoniu,
- nadużywanie alkoholu,
- brak aktywności fizycznej,
- zażywanie narkotyków.
Wraz z wiekiem naczynia krwionośne tracą elastyczność, co może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych – w tym zwiększać ryzyko mikroudaru.
Czy mikroudar może wystąpić u młodej osoby?
Profesor Anna Kostera-Pruszczyk, kierownik Katedry i Kliniki Neurologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, zwraca uwagę, że udar mózgu jest drugą najczęstszą przyczyną zgonów i niepełnosprawności w Unii Europejskiej. Co więcej, w ostatniej dekadzie liczba przypadków udaru znacząco wzrosła – i coraz częściej dotyczy nie tylko osób starszych.
Udar w wieku 20 lat? To możliwe
Najmłodsza pacjentka na oddziale profesor Anny Kostery-Pruszczyk z udarem miała zaledwie 20 lat. Najstarsza – ponad 100. Jak zauważa profesor, młodzi ludzie coraz częściej borykają się z zaburzeniami metabolicznymi, takimi jak otyłość, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy hipercholesterolemia (czyli zbyt wysokie stężenie cholesterolu we krwi).
Styl życia ma znaczenie
Dodatkowo spadek codziennej aktywności fizycznej – w porównaniu z pokoleniem naszych rodziców czy dziadków – również wpływa negatywnie na zdrowie układu krążenia.
Mikroudar jako sygnał ostrzegawczy
Mikroudar może być sygnałem ostrzegawczym przed udarem, a jak pokazują dane, granica wieku osób zagrożonych tym schorzeniem nieustannie się obniża.
Czynniki ryzyka u młodych osób
Do czynników zwiększających ryzyko mikroudaru u młodych osób należą m.in.:
- stosowanie antykoncepcji hormonalnej zawierającej estrogen,
- przewlekły stres,
- migrena z aurą,
- palenie papierosów,
- zażywanie narkotyków.
Wymienione czynniki znacząco zwiększają ryzyko chorób naczyniowych mózgu – i to u coraz młodszych pacjentów. Warto jednak pamiętać, że mikroudar najczęściej dotyka osób po 55. roku życia. Nie oznacza to jednak, że nie może wystąpić wcześniej – może przydarzyć się w każdym wieku.
Mikroudar – skutki
Przemijający napad niedokrwienny mózgu, czyli mikroudar, zwykle nie pozostawia trwałych zmian w mózgu, a tym samym sam w sobie nie jest bezpośrednią przyczyną zgonu ani kalectwa. Warto wiedzieć, że brak zmian w badaniach obrazowych (TK/MR) nie oznacza zawsze braku zmian strukturalnych – czasem bardzo drobne zmiany mogą być wykryte dopiero po czasie lub przy zastosowaniu bardziej czułych technik.
Mikroudar – konsekwencje
U pacjentów po mikroudarze występuje zwiększone ryzyko:
- udaru niedokrwiennego,
- choroby niedokrwiennej serca, w tym także zawału mięśnia sercowego.
Dlatego po takim incydencie warto profilaktycznie skonsultować się z lekarzem i przeprowadzić dokładniejszą diagnostykę swojego stanu zdrowia.
Mikroudar – jakie badania?
Lekarz, badając pacjenta po mikroudarze może zapytać o objawy i długość ich występowania. Następnie zlecane jest badanie obrazowe, np. tomografia komputerowa głowy, aby sprawdzić, czy nie doszło do wylewu w mózgu lub, czy nie powstały tętniaki. Dzięki temu medyk może wykluczyć też np. guz mózgu. Podczas badań laboratoryjnych oznacza się stężenia glukozy we krwi, stężenia jonów sodu, potasu i wapnia. W przypadku rozpoznania małego udaru pacjent otrzymuje skierowanie na EKG i ECHO serca. Dodatkowo podczas objawów TIA zleca się również USG naczyń szyjnych i mózgowych metodą Dopplera.
Mikroudar niedokrwienny – profilaktyka
Neurolog dr Nina Keller ze Szpitala im. Wojskowej Akademii Medycznej zaleca wdrożenie działań profilaktycznych, które mogą znacząco zmniejszyć ryzyko mikroudaru. Oto najważniejsze z nich:
- regularna kontrola ciśnienia tętniczego,
- utrzymanie prawidłowej masy ciała,
- unikanie palenia papierosów i spożywania alkoholu,
- ograniczenie soli oraz tłuszczów nasyconych w diecie,
- rezygnacja z doustnych środków antykoncepcyjnych i hormonalnej terapii zastępczej (jeśli to możliwe),
- skuteczne leczenie chorób układu sercowo-naczyniowego.
U osób z grupy podwyższonego ryzyka lekarz może dodatkowo zalecić stosowanie leków przeciwzakrzepowych lub przeciwpłytkowych.
Podsumowanie
Mikroudar może wystąpić w każdym wieku, a jego objawów nigdy nie należy ignorować. Często stanowi on sygnał ostrzegawczy przed pełnoobjawowym udarem mózgu.
Wczesna diagnostyka, zmiana stylu życia oraz kontrola czynników ryzyka mogą znacząco zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia udaru.
Pamiętajmy, że każdy niepokojący objaw neurologiczny – nawet jeśli ustępuje samoistnie – wymaga pilnej konsultacji lekarskiej.
Źródła:
1) C.F. Prendes, B. Rantner, T. Hamwi, „Burden of Stroke in Europe: An Analysis of the Global Burden of Disease Study Findings From 2010 to 2019”, Aha journals, https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/STROKEAHA.122.042022, dostęp dn. 07.10.2025 r.
2) „Mamy epidemię udarów mózgu”, Puls Medycyny, https://pulsmedycyny.pl/medycyna/neurologia/mamy-epidemie-udarow-mozgu/, dostęp dn. 07.10.2025 r.
3) N. Keller, „Co to jest mikroudar i jakie daje objawy mały (mini) udar? Co robić, jakie są konsekwencje?”, Wylecz to, https://wylecz.to/uklad-nerwowy/co-to-jest-mikroudar-i-jakie-daje-objawy-maly-mini-udar-co-robic-jakie-sa-konsekwencje, dostęp dn. 07.10.2025 r.
4) P. Wójcik-Topór, „Mikroudar. Kiedy drobne zmiany mogą mieć duży wpływ na mowę”, Dla umysłu, https://www.dlaumyslu.pl/mikroudar-kiedy-drobne-zmiany-moga-miec-duzy-wplyw-na-mowe/, dostęp dn. 07.10.2025 r.
5) „Transient Ischemic Attack (TIA) ”, Cleveland Clinic, https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/14173-transient-ischemic-attack-tia-or-mini-stroke, dostęp dn. 07.10.2025 r.
6) „TIA Przemijający atak niedrokrwienny”, Fundacja Udar Mózgu, https://www.stroke.org.uk/sites/default/files/user_profile/transient_ischaemic_attack_polish.pdf, dostęp dn. 07.10.2025 r.
Ten tekst został napisany w celu informacyjnym i nie zastępuje konsultacji z lekarzem.
Jako copywriter specjalizuję się w popularyzacji wiedzy o profilaktyce zdrowia, chorobach, metodach leczenia i fitoterapii. Od lat zgłębiam właściwości ziół i ich praktyczne zastosowanie. Tworzę również treści o pielęgnacji dzieci i dorosłych, opierając się na publikacjach naukowych oraz sprawdzonych źródłach. Jestem autorką poradnika „Bez marnowania. Kuchnia zero waste”, w którym promuję świadome podejście do odżywiania i codziennych wyborów. Moim celem jest przekazywanie rzetelnych informacji w przystępny sposób, by wspierać Czytelników w świadomym dbaniu o zdrowie.
