Ślaz dziki – właściwości, zastosowanie i przepis na napar
Ślaz dziki w zależności od odmiany jest rośliną dwuletnią lub wieloletnią. Pochodzi z rodziny ślazowatych. W literaturze fachowej występuje pod łacińską nazwą Malva sylvestris. Natomiast potocznie częściej jest określany jako malwa, ale botanicznie „malwa ogrodowa” (Alcea rosea) to inny gatunek. Poniżej przedstawiamy więcej informacji na temat tego zioła.
Malva sylvestris – jak wygląda ślaz dziki?
Ślaz dziki wykazuje szereg właściwości prozdrowotnych, dlatego zajmuje szczególne miejsce w ziołolecznictwie. A do tego cieszy oko dzięki pięknym kwiatom. Poniżej przedstawiliśmy jego opis, aby z łatwością odróżnić go od innych ziół:
- W zależności od warunków łodyga osiąga do 150 cm wysokości.
- Roślina w górnej części jest pokryta kutnerem, czyli delikatnymi włoskami.
- Łodygi są gałęziste.
- Ma gruby palowy korzeń.
- Dłoniaste liście mają karbowane brzegi.
- Kwiaty są pięciopłatkowe, charakteryzuje je purpurowo-różowy kolor z ciemnymi smugami. Osadzone są po kilka sztuk w kątach górnych liści.
- Owocem jest omszona rozłupina, która rozpada się na 9-13 niełupek.
Gdzie rośnie ślaz dziki?
Ślaz dziki, czyli popularna malwa, rośnie w stanie naturalnym w Europie, Azji Środkowej, Indiach oraz północnej Afryce. W Polsce możemy go dostrzec na poboczach, miedzach i łąkach. Roślina preferuje również rumowiska, pastwiska i tereny zabudowane. Ze względu na urodę jej kwiatów jest też uprawiana w przydomowych ogródkach.
Kiedy i jak zbierać ślaz dziki?
Ślaz dziki kwitnie od czerwca do września – to właśnie wtedy najlepiej zbierać jego surowce zielarskie: kwiaty i liście. Można je pozyskiwać zarówno z upraw, jak i ze stanowisk naturalnych.
Warto pamiętać, że ślaz dziki jest rośliną miododajną, dlatego podczas zbiorów należy zachować ostrożność, ponieważ kwiaty często odwiedzane są przez pszczoły.
Zbiór kwiatów ślazu
Kiedy zbierać kwiaty ślazu dzikiego? Najlepiej podczas kwitnienia, czyli od czerwca do września. Zbierając je, należy postępować delikatnie, by nie uszkodzić płatków. Co istotne, kwiaty pozyskuje się razem z kielichem, ale bez szypułek.
Zbiór liści ślazu
Liście ślazu zbiera się również w okresie kwitnienia rośliny. Wybieramy tylko zdrowe, dobrze rozwinięte egzemplarze – bez plam, przebarwień czy śladów rdzy. Podczas zbioru warto zwrócić uwagę, by liście pozyskiwać bez ogonków.
Suszenie ślazu dzikiego
Mateusz Emanuel Senderski, autor książki „Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie” zaleca, aby suszyć kwiaty i liście ślazu dzikiego w naturalnych warunkach. Najlepiej do tego celu sprawdzą się zacienione i przewiewne altany czy strych. Surowiec należy rozłożyć cienką warstwą np. na siatce. Inną możliwością jest skorzystanie z suszarni lub uchylonego piekarnika ustawionych na maksymalnie 35°C. Prawidłowo wysuszone liście zachowają zieloną barwę, a kwiaty staną się ciemnofioletowe.
Jak przechowywać ślaz dziki
Ususzone kwiaty i liście ślazu dzikiego najlepiej przechowywać w szczelnie zamkniętych pojemnikach – szklanych lub ceramicznych. Trzymajmy je w suchym, zacienionym miejscu, z dala od źródeł ciepła, aby zachować jak najwięcej substancji czynnych w surowcu.
Jakie składniki aktywne zawiera ślaz dziki?
Podstawową substancją czynną w ślazie dzikim jest śluz – kwiaty zawierają go do 6%, a liście nawet do 8%. W związkach śluzowych obecne są m.in. glukoza, arabinoza, ramnoza, galaktoza oraz kwas glukuronowy. Liście zawierają ponadto niewielkie ilości garbników, natomiast w kwiatach występują barwniki antocyjanowe – malwina i delfinidyna. Dodatkowo w kwiatach znajdziemy kwasy organiczne, śladowe ilości olejku eterycznego, fitosterole oraz składniki mineralne. Liście są również źródłem pektyn, witaminy C, kwasów organicznych i soli mineralnych. Zarówno kwiaty, jak i liście zawierają flawonoidy.
Ślaz dziki – właściwości
Właściwości ślazu dzikiego były doceniane już w starożytności, m.in. przez Hipokratesa – uznawanego za ojca medycyny. Współcześnie najczęściej stosuje się go w postaci naparów, syropów oraz jako składnik mieszanek ziołowych. Oto jego najważniejsze działania:
- Łagodzenie podrażnień gardła i jamy ustnej – dzięki wysokiej zawartości śluzu, ślaz działa powlekająco i osłaniająco na błony śluzowe.
- Działanie przeciwzapalne i kojące – szczególnie pomocne przy stanach zapalnych gardła, krtani oraz jamy ustnej.
- Wsparcie układu oddechowego – często stosowany przy suchym kaszlu, chrypce, a także w przebiegu astmy czy zapalenia oskrzeli.
Ze względu na te właściwości syrop ze ślazu bywa polecany szczególnie w okresie jesiennych (i nie tylko) infekcji.
Ślaz dziki – zastosowanie
Ślaz dziki jest znany przede wszystkim z łagodzenia dolegliwości gardła, krtani i górnych dróg oddechowych. Nie dziwi więc fakt, że jest składnikiem pastylek Althan. Dzięki wysokiej zawartości śluzów roślinnych tworzy ochronną warstwę na błonach śluzowych, przynosząc ulgę przy suchym kaszlu, chrypce czy podrażnieniach. Ślaz dziki, podobnie jak inne rośliny śluzowe, stosowany jest także pomocniczo w preparatach ułatwiających wypróżnianie, np. Melilax Pediatric wlewka. Ślaz dziki stosowany wewnętrznie może przyspieszyć gojenie wrzodów żołądka i jelita. Płukanki i okłady ze ślazu mogą być pomocniczo stosowane podczas oparzeń, otarć czy łagodzenia ukąszenia owadów.
Kwiat ślazu dzikiego – przepis na niebieski napar
Mało kto wie, że napar z kwiatów ślazu dzikiego ma niebieski kolor. Wykorzystajmy suszone kwiaty ślazu i przygotujmy zdrowy napój z rodzimego składnika.
Składniki:
- 1 łyżka kwiatów ślazu dzikiego
- 1 szklanka wrzątku
Przygotowanie:
Do filiżanki wsypujemy susz, zalewamy wrzątkiem, przykrywamy spodkiem i odstawiamy na kwadrans do zaparzenia. Następnie całość odcedzamy i serwujemy.
Ciekawostką może być fakt, że jeśli dodamy do naparu sok z cytryny, to napój zmieni kolor na różowo-fioletowy.
Zachowajmy jednak ostrożność, ponieważ spożycie zbyt dużej dawki ślazu może spowodować biegunkę.
Ślaz dziki – środki ostrożności
Choć ślaz dziki jest powszechnie uznawany za bezpieczny, przed jego zastosowaniem warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Pozwoli to uniknąć możliwych interakcji z przyjmowanymi lekami i suplementami. Osoby uczulone na ślaz lub którykolwiek z jego składników aktywnych powinny zachować szczególną ostrożność.
Ślaz dziki – ciąża i karmienie
Obecnie brakuje wystarczających badań klinicznych potwierdzających bezpieczeństwo stosowania ślazu w czasie ciąży i karmienia piersią. Dlatego przed jego użyciem zaleca się konsultację z lekarzem prowadzącym ciążę lub z pediatrą.
Podsumowanie
Ślaz dziki to nie tylko efektowna roślina ozdobna, ale przede wszystkim cenny surowiec wykorzystywany w ziołolecznictwie. Dzięki dużej zawartości substancji śluzowych działa kojąco na błony śluzowe i skórę. Jest naturalnym składnikiem herbatek i mieszanek ziołowych. Wspiera trawienie, łagodzi zaparcia i może być pomocny przy przeziębieniach oraz innych infekcjach. To uniwersalne zioło, znane i stosowane już przez nasze babcie.
Źródła:
M. E. Senderski, „Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie”, Wydaw. Mateusz E. Senderski, Wydanie III, Podkowa Leśna 2017 r., str. 590-592
„Ślaz dziki – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie”, Kto ma lek, https://ktomalek.pl/ziolopedia/slaz-dziki-wlasciwosci-lecznicze-dzialanie-zastosowanie/w-4223#slaz-dziki-przeciwwskazania-i-srodki-ostroznosci, dostęp dn. 10.10.2025 r.
Ten tekst został napisany w celu informacyjnym i nie zastępuje konsultacji z lekarzem.
Jako copywriter specjalizuję się w popularyzacji wiedzy o profilaktyce zdrowia, chorobach, metodach leczenia i fitoterapii. Od lat zgłębiam właściwości ziół i ich praktyczne zastosowanie. Tworzę również treści o pielęgnacji dzieci i dorosłych, opierając się na publikacjach naukowych oraz sprawdzonych źródłach. Jestem autorką poradnika „Bez marnowania. Kuchnia zero waste”, w którym promuję świadome podejście do odżywiania i codziennych wyborów. Moim celem jest przekazywanie rzetelnych informacji w przystępny sposób, by wspierać Czytelników w świadomym dbaniu o zdrowie.
