Zapalenie wyrostka robaczkowego – leczenie dorosłych
Wyrostek robaczkowy zlokalizowany jest w prawej dolnej części brzucha. Odchodzi od kątnicy i ma od kilku do kilkunastu centymetrów. Swoją nazwę zawdzięcza faktowi, że wizualnie przypomina robaka, potocznie jest też określany jako „ślepa kiszka”.
W dalszej części artykułu skupimy się na patologii wyrostka robaczkowego, czyli jego zapaleniu.
Co to jest zapalenie wyrostka robaczkowego?
Według podręcznika dla studentów medycyny „zapalenie wyrostka robaczkowego jest jednym z najczęstszych schorzeń zapalnych jamy brzusznej.” Z uwagi na przebieg choroby wyróżniamy 2 typy dolegliwości:
- ostre zapalenie wyrostka robaczkowego – ból brzucha jest intensywny i gwałtowny, często wymaga pilnej interwencji chirurgicznej.
- przewlekłe zapalenie wyrostka robaczkowego – jego przebieg jest łagodniejszy i długotrwały. Może mieć charakter nawracający.
Przyczyny zapalenia wyrostka robaczkowego u dorosłych
To wyjątkowo bolesna dolegliwość, która rozwija się w wyniku zablokowania światła wyrostka. Do najczęstszych przyczyn niedrożności wyrostka robaczkowego zaliczamy:
- zalegające masy kałowe,
- pasożyty przewodu pokarmowego, np. owsiki,
- ciała obce,
- zewnętrzny ucisk poprzez powiększone węzły chłonne lub ostre zgięcie wyrostka,
- rzadziej guzki.
Objawy zapalenia wyrostka robaczkowego u dorosłych
W przebiegu zapalenia wyrostka robaczkowego narząd ten ulega obrzękowi, pokrywa się włóknikiem i staje się słabiej ukrwiony. W tym czasie pacjent może doświadczać następujących objawów:
- Silny ból brzucha, początkowo w okolicy pępka, a następnie po prawej stronie podbrzusza.
- Nudności i wymioty – najczęściej z treścią pokarmową. Wymioty żółciowe mogą wskazywać na cięższy przebieg i wymagają pilnej konsultacji chirurgicznej.
- Brak apetytu oraz ogólne osłabienie.
- Gorączka w zakresie 37-39°C oraz leukocytoza (liczba białych krwinek powyżej 10 000 w krwi obwodowej), charakterystyczne dla ostrej postaci zapalenia.
- Wzdęcia brzucha oraz zatrzymanie stolca.
- W niektórych przypadkach może wystąpić biegunka – objaw ten częściej pojawia się u dzieci.
- W miarę postępu choroby ból po prawej stronie podbrzusza staje się ostry i nasila się przy kaszlu, kichaniu lub chodzeniu.
U kobiet objawy typowe dla wyrostka robaczkowego bywają mylone z chorobami ginekologicznymi, dlatego tak istotna jest szybka konsultacja lekarska.
Zapalenie wyrostka robaczkowego – diagnostyka
Podczas badania w kierunku zapalenia wyrostka robaczkowego lekarz ocenia napięcie mięśni po prawej stronie brzucha oraz poziom bólu przy ucisku podbrzusza. Może również zlecić morfologię krwi, aby sprawdzić, czy w organizmie rozwija się stan zapalny. W diagnostyce pomocne są także badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa lub USG jamy brzusznej.
Zapalenie wyrostka robaczkowego – operacja
Chirurgiczne usunięcie wyrostka robaczkowego to rutynowy zabieg, który najczęściej przeprowadza się metodą laparoskopową. Zabieg polega na wykonaniu niewielkiego nacięcia w jamie brzusznej. Pacjent zazwyczaj może wrócić do domu już po trzech dniach. Alternatywą jest klasyczna operacja z wykonaniem około 12-centymetrowego cięcia. Zabieg odbywa się w znieczuleniu ogólnym, a hospitalizacja trwa zwykle do siedmiu dni.
Jak leczyć zapalenie wyrostka robaczkowego?
Najczęściej stosowaną metodą jest chirurgiczne usunięcie. W przypadku silnego stanu zapalnego lekarz może dodatkowo zalecić antybiotykoterapię. Nie zaleca się podejmowania domowego leczenia – pojawienie się bólu po prawej stronie podbrzusza powinno skłonić do pilnej konsultacji z lekarzem. Szybka reakcja jest kluczowa, dzięki temu zmniejszamy ryzyko pęknięcia wyrostka i związanych z nim komplikacji.
Rekonwalescencja po operacji wyrostka robaczkowego
Powrót do formy po usunięciu wyrostka robaczkowego zwykle przebiega szybko, zwłaszcza po laparoskopii. Aby uniknąć powikłań, warto przestrzegać zaleceń dotyczących diety, aktywności i higieny.
Dieta po wycięciu wyrostka robaczkowego – wskazane produkty
Po operacji wyrostka robaczkowego konieczne jest odpowiednie postępowanie według wskazówek lekarza. W ciągu kilku godzin lub dni po zabiegu pacjent przebywa na diecie płynnej bądź jest odżywiany dożylnie. Następnie, jeśli nie ma przeciwwskazań wprowadzane są lekkie posiłki – małe porcje co kilka godzin, np.:
- chudy rosół
- lekkie zupy jarzynowe
- gotowany indyk bądź kurczak
- gotowane jarzyny
- ryż, kleik lub kaszka manna.
Istotne jest również nawadnianie organizmu. Najlepiej do tego celu sprawdzą się woda, herbata i napary.
Dieta po wycięciu wyrostka robaczkowego – co może zaszkodzić?
Po wycięciu wyrostka robaczkowego nie są wskazane:
- tłuste potrawy
- dania typu fast food
- wędzone ryby i wędliny
- wzdymające warzywa, np. strączki oraz kapusta
- ostre przyprawy
- mocna kawa, herbata i kakao
- napoje gazowane
- pełnoziarniste pieczywo i grube kasze.
Fizjoterapia po wycięciu wyrostka robaczkowego
Fizjoterapeuta Kamil Radlak zaleca rozpoczęcie mobilizacji blizny już po zdjęciu szwów. Dzięki temu unikniemy zrostów i związanych z nimi komplikacji, np. zaparć, zaburzeń trawienia lub uczucia ciągnięcia. Ćwiczenia oddechowe mogą poprawić mobilność poszczególnych powłok brzusznych.
Ograniczenie wysiłku fizycznego
Po wycięciu wyrostka robaczkowego wskazane są:
- odpoczynek
- dźwiganie ciężkich przedmiotów
- bieganie.
Niewskazane jest też wykonywanie czynności podnoszących ciśnienie w jamie brzusznej, np. „brzuśki” lub podnoszenie ciężarów.
Pęknięcie wyrostka robaczkowego – czym grozi?
Dlaczego czas odgrywa kluczową rolę w leczeniu zapalenia wyrostka robaczkowego? Usunięcie zmienionego zapalnie wyrostka to rutynowy zabieg chirurgiczny. Problem pojawia się, gdy leczenie zostanie opóźnione – wówczas może dojść do pęknięcia wyrostka, a jego zawartość, w tym masa kałowa, przedostaje się do jamy otrzewnej. W konsekwencji dochodzi do zapalenia otrzewnej wyrostka robaczkowego, które stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta.
Podsumowanie
Zapalenie wyrostka robaczkowego to dolegliwość, która może mieć różny przebieg – od łagodnych objawów po nagły, silny ból wymagający natychmiastowej interwencji. Warto pamiętać, że symptomy nie zawsze są jednoznaczne i mogą różnić się u poszczególnych osób – zwłaszcza u kobiet, osób starszych oraz dzieci. Niepokojące objawy, takie jak ból po prawej stronie podbrzusza, nudności czy gorączka, powinny skłonić do pilnego kontaktu z lekarzem. Szybka diagnoza i leczenie chirurgiczne pozwalają uniknąć groźnych powikłań, w tym pęknięcia wyrostka i zapalenia otrzewnej.
Źródła:
1) Brühl W., Brzozowski R. red., „Vademecum lekarza ogólnego”, Wydanie II zmienione i uzupełnione, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1974 r., str. 385-386
2) K. Radlak „Wyrostek robaczkowy – operacja i postępowanie pooperacyjne”, Portal Fizjoterapeuty, https://fizjoterapeuty.pl/chirurgia/wyrostek-robaczkowy-operacja-i-postepowanie-pooperacyjne.html, dostęp dn. 06.11.2025 r.
3) „Usunięcie wyrostka robaczkowego (appendektomia), SCM Clinic,”https://scmkrakow.pl/o-zabiegach/usuniecie-wyrostka-robaczkowego-appendektomia/, dostęp dn. 06.11.2025 r.
4) „Zapalenie wyrostka robaczkowego – objawy, leczenie, operacja”, Receptomat, https://receptomat.pl/post/up/zapalenie-wyrostka-robaczkowego, dostęp dn. 06.11.2025 r.
Ten tekst został napisany w celu informacyjnym i nie zastępuje konsultacji z lekarzem.
Jako copywriter specjalizuję się w popularyzacji wiedzy o profilaktyce zdrowia, chorobach, metodach leczenia i fitoterapii. Od lat zgłębiam właściwości ziół i ich praktyczne zastosowanie. Tworzę również treści o pielęgnacji dzieci i dorosłych, opierając się na publikacjach naukowych oraz sprawdzonych źródłach. Jestem autorką poradnika „Bez marnowania. Kuchnia zero waste”, w którym promuję świadome podejście do odżywiania i codziennych wyborów. Moim celem jest przekazywanie rzetelnych informacji w przystępny sposób, by wspierać Czytelników w świadomym dbaniu o zdrowie.
