Problemy z wątrobą plagą naszych czasów. Co stosować na regenerację wątroby i dlaczego?
Problemy z wątrobą
W przypadku profilaktyki chorób wątroby, największe ryzyko stanowią czynniki środowiskowe oraz żywieniowe. Niewłaściwy jadłospis i złe nawyki życiowe, jak stosowanie alkoholu w nadmiernej ilości, przyczyniają się w znacznym stopniu do uszkodzenia wątroby i występowania niektórych chorób.
Stłuszczenie wątroby
Jedną z ról wątroby jest metabolizowanie tłuszczu. Pewna jego ilość w samej wątrobie jest również oczekiwana, jednak gdy przez długi czas znajduje się w niej jego nadmiar, to właśnie wtedy zaczynają się problemy z utrzymaniem narządu w dobrej kondycji. Z czasem z powodu zbyt dużej ilości tłuszczu w tym gruczole dochodzić może do zapalenia, uszkodzenia i w konsekwencji – niewydolności.
Jedną z coraz częściej spotykanych dolegliwości jest stłuszczenie wątroby. Może mieć dwie formy wynikające z różnych przyczyn.
Alkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby wynika z nadmiernego spożycia alkoholu, który jest dla niej toksyczny. Raczej nie spotyka się jej u osób, które spożywają alkohol sporadycznie lub wyłącznie towarzysko, ale u osób uzależnionych od alkoholu. Schorzenie to szybciej postępuje u kobiet, jednak statystycznie częściej występuje ono u mężczyzn. Choroba powoduje powiększenie wątroby, które z czasem daje uczucie dyskomfortu. Jeżeli alkoholowe stłuszczenie nie zostanie w porę wykryte i nie zostaną podjęte kroki, aby proces zatrzymać, może dojść do marskości tego gruczołu.
Niealkoholowe stłuszczenie wątroby ma swoją przyczynę bezpośrednio w złych nawykach żywieniowych i życiowych. Ładowanie narządu niezdrowymi tłuszczami, cukrem, białkiem i dymem papierosowym wpływa na występowanie stłuszczenia. W związku z łatwym dostępem do kiepskiej jakości jedzenia, oporem przed własnoręcznym gotowaniem oraz brakiem aktywności fizycznej, niealkoholowe stłuszczenie wątroby staje się prawdziwą epidemią.
Zwłóknienie
Jest to stan, w którym zdrowa tkanka wątroby ulega stopniowemu bliznowaceniu i z czasem przestaje pracować prawidłowo. Samego zwłóknienia nie da się niestety cofnąć, ponieważ tkanka w ten sposób uszkodzona nie może się sama regenerować, jednak można, a wręcz należy zastosować zmiany w żywieniu, które mogą ewentualnie zahamować dalszy postęp choroby. Często stosowanym systemem oceny zaawansowania zwłóknienia wątroby jest punktacja METAVIR. Polega ona z na ocenie aktywności („A”), a więc postępowanie bliznowacenia oraz stopnia zwłóknienia („F”).
- A0 – brak aktywności
- A1 – łagodna aktywność
- A2 – umiarkowana aktywność
- A3 – ciężka aktywność
- F0 – brak zwłóknienia
- F1 – zwłóknienie wrotne bez przegród
- F2 – zwłóknienie wrotne z nielicznymi przegrodami
- F3 – liczne septy bez marskości wątroby
- F4 – marskość wątroby
Zwłóknienie w fazie łagodnej i umiarkowanej nie daje objawów, dlatego tak ciężko je odpowiednio wcześnie zdiagnozować. Dopiero, gdy część wątroby zostanie już uszkodzona, pacjent może odczuwać utratę apetytu, gromadzenie się płynów w żołądku i w dolnych kończynach, mdłości, osłabienie, a nawet problemy z myśleniem. Bliznowacenie wynika z nadmiernego gromadzenia się białek (kolagenu oraz glikoprotein) po uszkodzeniu lub zapaleniu wątroby. W takiej sytuacji, hepatocyty – komórki wątrobowe, nie są w stanie doprowadzić do regeneracji tkanki.
Marskość wątroby
Marskość jest zaawansowanym stopniem zwłóknienia. W tym stanie, zdrowa tkanka obejmuje zaledwie 2-7% wątroby. Jest to stan, który wynika z wielu lat uszkadzania tkanki tego narządu i z pewnością nie występuje nagle. Spotyka się go najczęściej u osób, które przez długi czas nadmierne spożywają alkohol, doznają uszkodzeń i zapaleń wątroby, w tym również wynikających z niewłaściwej diety. Nieleczona marskość najprawdopodobniej doprowadzi w końcu do niewydolności gruczołu. Z początku może nie dawać objawów, lub mogą one być ignorowane z uwagi na ich charakter: postępujące zmęczenie, utrata apetytu, wagi i masy mięśniowej, złe samopoczucie. Z czasem objawy stają się trudne do zignorowania: zażółcenie i swędzenie skóry, krwawe wymioty, zmiana zabarwienia moczu i kału, obrzęk nóg i brzucha. Na marskość wątroby nie ma jednego leku, który z całą pewnością proces by cofnął, jednak istnieją metody mające na celu zatrzymanie postępu.
Leczenie marskości wątroby polega przede wszystkim na zidentyfikowaniu problemu jej występowania i skupieniu się na wyeliminowaniu tych czynników. Mogą to być
- nadmierne spożycie alkoholu,
- długotrwałe, niedostatecznie leczone zapalenie wątroby typu B i C,
- ciężka postać niealkoholowego stłuszczenia wątroby,
- zaburzenia w pracy dróg żółciowych,
- długotrwałe stosowanie niektórych leków (również bez recepty).
Jakie badania na wątrobę wykonać?
Osoby, u których w rodzinie występowały już choroby wątroby powinny zwrócić pilniejszą uwagę na wczesną diagnostykę. Polega ona zarówno na wykonywaniu badań laboratoryjnych, jak i obrazowych – zupełnie bezpiecznych i nieinwazyjnych. Ci, którzy są w grupie ryzyka, szczególnie z uwagi na niektóre przewlekłe choroby oraz na przebyte wcześniej zapalenia układu pokarmowego, powinni poddawać się diagnostyce przynajmniej raz w roku.
Do badań laboratoryjnych ogólnych należą:
- morfologia z rozmazem krwi,
- ogólne badanie moczu (bardzo ważne, ponieważ w badaniu ocenia się m.in. jego barwę. Jeśli jest nad wyraz ciemna oraz występuje w nim krew, może to świadczyć o chorobach wątroby),
- cholesterol całkowity, HDL, LDL, trójglicerydy,
- CRP, czyli białko C-reaktywne wskazujące na różnego rodzaju zapalenia.
Do badań laboratoryjnych związanych z diagnostyką wątroby należą:
- parametry wątrobowe (białko całkowite, bilirubina całkowita , ASPAT, ALAT),
- GGTP, czyli gamma-glutamylotransoeotydaza,
- fosfataza zasadowa, która pozwala ocenić, czy występują nieprawidłowości w odprowadzaniu żółci.
Opcjonalnie można również wykonać badanie na antygen HBs oraz HCV, a więc zdiagnozować, czy chorujemy na żółtaczkę typu B lub C.
Podstawowym obrazowym badaniem wątroby jest USG. Wątrobę ocenia się z reguły przy badaniu ultrasonograficznym całej jamy brzusznej i przestrzeni zaotrzewnowej, jednak radiolog może zwrócić szczególną uwagę na ten konkretny narząd, a w razie potrzeby również na pęcherzyk żółciowy oraz trzustkę. Podczas badania sprawdza się, czy występują zwłóknienia, ewentualnie w jakim stopniu zajęta jest tkanka narządu, torbiele, nieprawidłowości w budowie pęcherzyka żółciowego (które mogą potem świadczyć o problemach z odprowadzaniem żółci). Badanie USG jamy brzusznej/wątroby metodą dopplera pomaga ocenić pracę naczyń doprowadzających krew do gruczołu.
Innym badaniem, stosowanym już w pogłębionej diagnostyce, jest tomografia komputerowa wątroby. Ze względu na nasilone promienie rentgenowskie nie jest przepisywane przez lekarza rutynowo, a wtedy, gdy wcześniejsza diagnostyka wychodzi nieprawidłowo. Może być zalecona w przypadku podejrzenia nowotworu wątroby.
Inwazyjna biopsja wątroby polega na przezskórnym pobraniu próbki tkanki narządu. Pozwala kompleksowo ocenić jej stan i ewentualne zmiany w budowie. Pobrana próbka jest bardzo niewielka, jednak obecność dwóch igieł nieraz powoduje nasilony strach u pacjentów. Tymczasem biopsja jest po prostu niezwykle dokładnym badaniem, zarówno histopatologicznym, jak i chemicznym. Biopsję można zalecić w przypadku podejrzenia raka wątroby, ale i stłuszczenia czy marskości.
Jak dbać o wątrobę?
Do degeneracji tkanki wątroby dochodzi przez wiele lat. Jest to proces pełen zaniedbań oraz pomijania tego narządu w swoich planach profilaktyki zdrowotnej. Tymczasem nigdy nie jest za późno, aby wdrożyć konkretne zmiany w swoim stylu życia. Nawet jeśli do pewnych schorzeń już zaczęło dochodzić (coraz częściej u osób młodych diagnozuje się niealkoholowe stłuszczenie wątroby), można proces zahamować. Jak dbać o wątrobę?
Pierwszym i najważniejszym krokiem jest umiarkowane stosowanie alkoholu. Jest to twór dla wątroby toksyczny i nie należy przesadzać z jego spożywaniem. Towarzyskie, nieczęste popijanie w małych ilościach lub całkowita rezygnacja to najlepsze, co można dla wątroby zrobić, szczególnie jeśli przewlekle bierzemy jakieś leki.
Odpowiednia dieta pełna antyoksydantów i witamin to kolejny, niezwykle istotny punkt do zmiany stanu wątroby na lepsze. Nie należy się przejadać, to jest całkowita ilość pokarmów powinna być rozłożona na cały dzień. Nie obciąża się wtedy wątroby ilością jedzenia. Dieta wysokobiałkowa może być niewskazana u osób, które nie uprawiają wyczynowo sportu, dlatego zastąpienie jego części warzywami i owocami może odciążyć wątrobę w codziennej pracy.
Osoby, u których już zdiagnozowano zmiany w wątrobie mogą mieć zaleconą całkowitą rezygnację z dań smażonych, tłuszczu nasyconego oraz części białka. O tym jednak powinien zadecydować lekarz lub dietetyk kliniczny specjalizujący się w chorobach wątroby.
Przy stłuszczeniu często zaleca się produkty pełnoziarniste i świeże warzywa, jednak przy zapaleniach – drobne, lekkostrawne kasze i makarony oraz ugotowane jarzyny.
Rezygnacja z nadmiaru tłuszczu jest zdrowa zarówno dla wątroby, jak i dla całego organizmu. Szczególnie, jeśli ulubione potrawy wielu Polaków zawierają go wyjątkowo dużo – smażone mięsa, tłuste marynaty na grilla czy zawiesiste zupy na kościach i mięsie. U osób bez wielkich zmian na wątrobie, ale chcących wspomóc jej pracę zaleca się dietę śródziemnomorską lub DASH, a więc jak najwięcej świeżych, nieprzetworzonych produktów, ograniczenie ilości mięsa na rzecz warzyw i ryb, oleje tłoczone na zimno (z oliwek lub lokalne – rzepakowy lub lniany).
Regeneracja wątroby – co jeść?
U zdrowych osób za regenerację wątroby odpowiadają hepatocyty. Proces ten odbywa się automatycznie, jeżeli nie jest ona zbytnio obciążona. Czas regeneracji wątroby zależy od stanu całego organizmu. Jeśli już do pewnego obciążenia dochodzi, dzieje się to na skutek zjedzenia zbyt dużego i sycącego posiłku, nadużycia alkoholu (na przykład po przyjęciu) z dodatkową porcją dymu tytoniowego. Wtedy przydatne mogą okazać się suplementy lub leki wspomagające wątrobę bez recepty. Jakie substancje można w nich znaleźć, które wpływają na regenerację narządu?
Fosfolipidy
Są to najczęściej estry kwasów tłuszczowych, z których zbudowane są błony komórkowe. Występują we wszystkich żywych organizmach oraz w produktach spożywczych. Najczęściej są to estry kwasu linolowego, linolenowego i oleinowego. Fosfolipid z jednej strony jest hydrofobowy, a z drugiej hydrofilowy. Oznacza to, że przepuszcza on cząsteczki wody i inne, a z drugiej już ich nie „wypuszcza”. Wśród produktów spożywczych fosfolipidy znajdziemy między innymi w soi (fosfolipidy sojowe), wątróbce wołowej, płatkach owsianych oraz kiełkach pszenicy, orzechach i szparagach. Ich działanie ma szczególne znaczenie dla zdrowia wątroby, ponieważ:
- wspomagają trawienie tłuszczów, pomagają we wchłanianiu rozpuszczalnych w nich witamin,
- wspierają przepływ krwi ponieważ zmniejszają agregację płytek,
- wspomagają równowagę cholesterolową,
- pomagają w usuwaniu nadmiaru cholesterolu z kałem poprzez żółć,
- co szczególnie istotne: mogą zatrzymywać postępowanie zwłóknienia wątroby i marskości.
Fosfolipidy (na przykład w leku Essenciale Forte) wspomagają regenerację błony komórkowej przez jej nadbudowanie, w tym również w hepatocytach. Dzięki temu możliwa jest skuteczniejsza regeneracja wątroby.
Sylimaryna
Jest wykorzystywana w ziołolecznictwie szczególnie w przebiegu odtruwania wątroby. Pozyskiwana jest z ostropestu plamistego – rośliny uważanej za chwast, a mającej niesamowite właściwości. Ma to szczególne odniesienie do sytuacji, w której doszło za zatrucia toksynami. Podobnie jak fosfolipidy, również sylimaryna nadbudowuje błonę komórkową hepatocytów, wspomagając regenerację wątroby, przy jednoczesnym obniżaniu poziomu cholesterolu LDL, a także pomaga zapobiegać tworzeniu kamieni żółciowych.
Jako że działanie sylimaryny (która jest składnikiem aktywnym leku Sylimarol) jest głównie odtruwające, stosowanie jej razem z alkoholem czy innymi czynnikami silnie dla wątroby toksycznymi jest bezcelowe. W trakcie stosowania leków czy suplementów z jej zawartością lepiej z czynników toksycznych zrezygnować.
Cholina
Cholinę można spotkać przede wszystkim w formie fosfolipidów. Jest syntetyzowana przez organizm, jednak są to tak niewielkie ilości, że pozostaje w zasadzie bez wpływu leczniczego. Dlatego należy ją przyjmować wraz z dietą lub, jeśli to koniecznie, z suplementami lub lekami. Niedobór choliny sprzyja powstawaniu stłuszczeniowej choroby wątroby oraz wysokiemu poziomowi cholesterolu we krwi, a więc i miażdżycy. Jest istotna ze względu na udział w trawieniu tłuszczów i białek, które w nadmiarze wątrobie nie sprzyjają. Preparaty z choliną (np. Orthomol Cholin Plus) są wskazane przy stosowaniu nieprawidłowej, przeciążającej wątrobę diety.
Karczoch
Niezwykłe warzywo spożywane po ugotowaniu lub na surowo w formie przekąski. Okazuje się jednak, że ma ono również pozytywny wpływ na pracę wątroby i to z tego względu znalazł swoje miejsce w suplementach i lekach na pracę tego narządu. Pomaga on regulować poziom cholesterolu LDL, wspomaga produkcję żółci, która odprowadza produkty uboczne przemiany materii z wątroby oraz usprawnia trawienie. Karczoch polecany jest jako dodatek do dań u osób, których posiłki są raczej tłuste lub które dość często spożywają alkohol. Karczochy mogą również hamować rozwój komórek nowotworowych.
Pokrzywa
Stosowana najczęściej w formie herbatki, ma zbawienne działanie na cały układ pokarmowy, w szczególności na drogi żółciowe i wątrobę. Wspomaga odprowadzanie złogów żółciowych, przez co poprawia trawienie i nie dopuszcza do blokowania dróg żółciowych. Wskazana szczególnie po posiłku na usprawnienie trawienia, stosowana jest od lat w ziołolecznictwie, ale ceniona jest również bardzo za właściwości moczopędne.
Co regeneruje wątrobę? Sport!
Warto pamiętać, że leki wspomagające wątrobę bez recepty owszem pomagają odtruć i zregenerować gruczoł, jednak najistotniejsze jest wprowadzenie realnych, istotnych zmian w trybie życia. Dieta ale i aktywność fizyczna jest istotna z punktu widzenia zdrowia wątroby. Dlaczego?
W przypadku niealkoholowego stłuszczenia wątroby, a więc choroby diagnozowanej obecnie już u dwudziestokilkulatków sport, nawet w stopniu umiarkowanym, wpływa na stężenie tłuszczów w organizmie, w tym również w wątrobie i wokół niej. Badania wykazały, że wysiłek fizyczny (bez względu, czy jest on aerobowy czy oporowy) wpływają w pewnym stopniu na efekty metaboliczne, a przez to na jej lepszą pracę. Ma tutaj jednak wpływ regularność wykonywanych ćwiczeń – to jest nawet jeśli wysiłek jest umiarkowany, lecz regularny, będzie on miał wpływ na stłuszczenie wątroby.
• preparaty na wątrobę • verdin fix • proliver tabletki • esseliv max • sylimarol vita
Tworzymy zespół ekspertów i pasjonatów tematyki zdrowotnej, dietetycznej i kosmetologicznej. W pisaniu opieramy się na aktualnej wiedzy medycznej, zaleceniach i badaniach naukowych. Przede wszystkim, nie ustajemy w edukowaniu się, aby dostarczyć naszym Czytelnikom jak najszersze i najaktualniejsze informacje z zakresu zdrowia i urody.
