Bakteria legionisty – czy jest niebezpieczna dla zdrowia? Jak można się nią zarazić i jak ją leczyć?

O chorobie legionistów nie słyszy się na szczęście zbyt często ponieważ nowe technologie w sanityzacji wody oraz wymiana sieci wodociągów w budynkach pozwalają zapobiegać zakażeniom bakteryjnym. Nadal się jednak zdarza i nieleczona prawidłowo może być groźna dla zdrowia, a w ciągu ostatnich tygodni docierają do nas doniesienia o roznącej liczbie przypadków w Polsce i w Niemczech. Skąd bierze się bakteria legionisty i czy można jej uniknąć?

Co to jest choroba legionistów?

Swoją nazwę zawdzięcza okolicznościom, w których doszło do pierwszego odnotowanego przypadku zakażenia. Było to podczas zjazdu weteranów drugiej wojny światowej w hotelu, w którym zachorowało 186 osób. Z powodu zaawansowanego zapalenia płuc zmarły wtedy 34 osoby, z których 29 stanowili weterani. Z tego powodu bakterię nazwano Legionella pneumophila.

Do zakażenia dochodzi poprzez wdychanie lub połykanie cząsteczek wody wypływającej z rur, w których bakteria się zagnieździła. Infekcja organizmu zdarza się często podczas wyjazdów do hotelu, po dłuższej nieobecności w domu oraz po powrocie do pracy. Wydaje się, że na ostatni wzrost przypadków choroby wpływ mogły mieć sprzyjające bakterii warunki atmosferyczne. W jaki sposób?

Bakteria lubi bytować w armaturach i urządzeniach sanitarnych, które nie są regularnie czyszczone. Są to krany, prysznice, a także klimatyzacja. Najbardziej podatne na infekcje są osoby z nierozwiniętym lub osłabionym układem odpornościowym: starsi, dzieci oraz palacze, a także ci, którzy cierpią na choroby płuc. Choroba legionistów, jeśli nie jest odpowiednio zdiagnozowana i leczona, może być śmiertelna. Im szybciej nastąpi diagnoza, tym lepiej, ponieważ po przechorowaniu może ona pozostawić konsekwencje zdrowotne.

Czas inkubacji bakterii w płucach wynosi od 2 do 10 dni po zainfekowaniu. Wtedy tez pojawiają się pierwsze objawy choroby legionistów: bóle mięśni i głowy, gorączka dochodząca nawet do ponad czterdziestu stopni. Z czasem, ze względu na objęcie płuc infekcją, zauważyć również można kaszel, duszności, krwioplucie, ból przy oddychaniu w klatce piersiowej, oraz objawy nieswoiste: wymioty i biegunkę, a także problemy neurologiczne. Niestety mogą one być bardzo łatwo pomylone z grypą, jednak rozróżnienie tych dwóch chorób jest niezwykle ważne.

W łagodnej formie zakażenia Legionella wywołuje tak zwaną gorączkę Pontiac, która z reguły ustępuje samoistnie. Polega ona na kiepskim samopoczuciu, podwyższonej temperaturze, bólu mięśni i stawów.

Bakteria legionisty – gdzie występuje?

Najprościej mówiąc: zawsze tam, gdzie wykorzystuje się wodę do chłodzenia oraz w budynkach, w których istnieją skomplikowane systemy wodociągowe. Mogą to być bloki mieszkalne, przemysłowe systemy klimatyzacyjne, hotele, w których nie dba się o reżim sanitarny w przypadku systemów chłodzących i wodnych. Co ciekawe, może pojawić się też w ośrodku zdrowia, który podłączony jest do ogólnego systemu wodociągowego. Może ona również zamieszkiwać glebę, jednak w takim wypadku rzadko kiedy dochodzi do zakażenia (np. podczas prac ogrodowych ze skażoną ziemią). Przykładowe sytuacje, w których dojść może do zainfekowania płuc obejmują:

• popularne w lecie taplanie się dzieci w fontannach miejskich,
• stosowanie niewyczyszczonego klimatyzatora po długim okresie wyłączenia (np. po zimie),
• kąpiel lub prysznic po dłuższej nieobecności w domu,
• kąpiel w wannach z hydromasażem,
• picie wody kranowej po dłuższej nieobecności w domu oraz w hotelach.

Legionella – leczenie

Zakażenie legionellą diagnozuje się najczęściej za pomocą wymazu z gardła lub wykrztuszanego śluzu. Laboratoria diagnostyczne oferują również badanie oznaczenia przeciwciał IgA, jednak pobranie próbki zbyt wcześnie może dać wynik fałszywie ujemny. Diagnozę legionellozy można również postawić na podstawie badań moczu lub w wyniku wykonania bronchoskopii. Nie jest możliwe postawienie prawidłowej diagnozy na podstawie wywiadu, ponieważ objawy są bardzo podobne do innych chorób, w tym grypy lub zakażeń płuc wywoływanych przez inne drobnoustroje.

Leczenie legionellozy opiera się przede wszystkim na zastosowaniu antybiotyków. W zależności od wieku ordynuje się tetracykliny (powyżej 12. roku życia), makrolidy (we wszystkich grupach wiekowych) oraz chinolony (powyżej 18. roku życia). Bardzo istotna jest współpraca pacjenta, który może przechodzić leczenie w domu: nie powinien on palić, również e-papierosów, musi pilnować właściwego nawodnienia oraz dbać o odpoczynek, aby zapewnić organizmowi regenerację. W cięższym przebiegu, gdy dochodzi do zaognienia zapalenia płuc, lekarz może zmienić leki na dożylne lub nawet skierować pacjenta na leczenie szpitalne.

Po wyleczeniu z choroby legionistów rekonwalescent nie powinien się przemęczać ani wracać do swoich starych nałogów czy niezdrowych przyzwyczajeń. Zapalenie płuc jest bardzo poważną chorobą i wymaga długiego czasu regeneracji, nawet jeśli bakteria została wybita. Może być również potrzebne przedłużone stosowane probiotyków, czyli dobroczynnych bakterii, których zadaniem jest wzmacnianie odporności i odbudowa mikroflory bakteryjnej jelit.

Profilaktyka choroby legionistów

Nowobudowane ośrodki mieszkalne najczęściej projektowane są w taki sposób, aby uniknąć ślepych zakończeń w kanalizacji, a więc miejsc, w których woda może stać i być miejscem wylęgu bakterii. Ten problem dotyczy raczej bloków mieszkalnych czy przemysłowych wznoszonych we wcześniejszych dekadach, a także szpitalach. W hotelach, które otwierane są dopiero na wysoki sezon, kanalizacja powinna być dezynfekowana po okresie stagnacji. We własnym domu co prawda nie ma możliwości wykonania tego, ale po dłuższej nieobecności można na przykład pozwolić wodzie spłynąć. Istotne jest też wyczyszczenie klimatyzacji po zimie , jeśli używamy jej w domu bądź w samodzodzie. Osoby, które obserwują u siebie wyżej wymienione objawy – również młode, powinny zgłosić sie do lekarza, który na podstawie wywiadu stwierdzi, czy należy wykonać badania pod kątem legionelli (szczególnie jeśli wróciliśmy z podróży z obszaru, w którym występowały ostatnio przypadku choroby). Wczesna diagnoza oznacza szybkie leczenie i możliwość przechorowania infekcji w domu.

• leki na gorączkę • bóle mięśniowe • leki na biegunkę • naturalne probiotyki • flora bakteryjna jelit