Czym jest FOMO?



FOMO – co to znaczy?

Jest to stan lękowy i napięcia, który wynika z przekonania, że nie doświadczamy równie ważnych, przyjemnych czy wartościowych rzeczy, co inni. Nie jest związane z uczuciem zazdrości jako takiej, a raczej z uczuciem braku, samotności, presji na działanie i posiadanie czy poczuciem niedopasowania.

FOMO to akronim of angielskich słów fear of missing out, co można przetłumaczyć jako strach przed byciem pomiętym lub pominięciem czegoś ważnego. Takie uczucie raz na jakiś czas może towarzyszyć każdemu, kto np. chciał a nie może uczestniczyć w ważnym wydarzeniu, jednak FOMO odznacza się wręcz poczuciem wykluczenia. Może być w pewnym sensie ewolucyjne z uwagi na całkowicie naturalną potrzebę przynależności społecznej, ale wynikać również z powszechnego użycia mediów społecznościowych czy kultury, w której promowany jest nadmiar wszystkiego.

W tym drugim przypadku przyczyną może być fakt, że osoby, które obserwujemy w mediach społecznościowych dzielą się wyłącznie dobrymi stronami swojego życia, wciąż osiągają kolejne życiowe kamienie milowe, a my odczuwamy z tego powodu poczucie winy. Kulturowo, czujemy się przymuszani do ciągłego zdobywania, aktywności i maksymalizacji przeżyć oraz porównywania się z innymi. Z tego względu staramy się za wszelką cenę być na bieżąco ze wszystkim, co wpływa na rozwijanie się w nas siecioholizmu, uzależnienia od ekranów, a ostatecznie wypalenia cyfrowego i rosnącego uczucia samotności.

FOMO – objawy

Do objawów psychologicznych lęku przed pominięciem należy irracjonalny nieraz strach, niepokój oraz napięcie niemające rzeczywistego powodu, a także niskie poczucie własnej wartości wynikające z nieustających porównań. Mogą również pojawić się trudności z podejmowaniem decyzji w obawie przed ryzykiem utraty lepszej opcji, a także problemy z koncentracją mające swoje źródło w ciągłym sięganiu np. po telefon. Osoba cierpiąca na FOMO odczuwa przymus uczestniczenia w wydarzeniach czy doświadczeniach.

FOMO charakteryzuje się też pewnymi zachowaniami, w tym kompulsywnym sprawdzaniem swoich mediów społecznościowych oraz ciągłym poszukiwaniem informacji, by być na bieżąco. Osoba odczuwająca FOMO może mieć tendencję do przeładowywania swojego kalendarza w pogoni za wydarzeniami, a także częstego publikowania postów w celu zwiększenia swojej widoczności.

FOMO – jak sobie radzić na co dzień?

Lęk przed byciem pominiętym może prowadzić do przemęczenia, wypalenia życiowego, problemów ze snem oraz idących za nimi trudnościami z koncentracją, pamięcią oraz zaburzeniami nastroju. Może wzrosnąć lęk społeczny, a u osób szczególnie dotkniętych FOMO mogą rozwinąć się zaburzenia o charakterze depresyjnym.

Pierwszym krokiem do poradzenia sobie z FOMO jest zdanie sobie sprawy, że jest to faktyczny problem. Niektórzy są w stanie poradzić sobie samodzielnie lub z pomocą najbliższych, a inni mogą potrzebować pomocy specjalisty. Do sposobów zminimalizowania FOMO należą:

Ograniczenie użycia mediów społecznościowych

Autorzy poszczególnych serwisów społecznościowych stosują techniki mające na celu zwiększenie naszego ich użycia, w wyniku czego u wielu osób rozwija się uzależnienie od ekranu. Jednym ze sposobów na przeciwdziałanie mu może być zainstalowanie na telefonie aplikacji mierzącej czas spędzony w poszczególnych apkach lub blokujące do nich dostęp po upłynięciu określonej ilości czasu.

Praktykowanie uważności

Uważność (mindfulness) polega na świadomym skupieniu uwagi na tym, co dzieje się tu i teraz, wewnątrz ciała oraz wokół nas. Bez zastanawiania się, co robią inni, w czym uczestniczą, oraz co dzieje się na zewnątrz naszego najbliższego otoczenia. W gruncie rzeczy chodzi o zauważenie i docenienie tego, co mamy. Jest to technika skuteczna i prosta, chociaż z początku niełatwa do zastosowania. Wymaga regularności, by zauważyć efekty.

Dlaczego techniki mindfulness mogą być skuteczne? Zamiast żyć życiem innych ludzi czy zdarzeniami, na które nie mamy możliwości dotrzeć, żałując swojej nieobecności, sprowadzamy swoją uwagę świadomie do tego, co faktycznie nas otacza i dotyczy. By szybciej zauważyć efekty, warto dokładnie zastanowić się, kiedy uczucie FOMO nas faktycznie dopada i reagować – być może zaczniemy rzadziej sięgać po telefon. Koncentrowanie się przez 30 do 60 sekund na spokojnym oddechu często pomaga uspokoić układ współczulny, który odpowiada za uczucie stresu. Warto również odpowiedzieć sobie szczerze na pytanie, po co sięgam po te informacje, które dotąd mnie interesowały: czy jest mi to potrzebne do pracy, do życia, do spędzenia czasu z bliskimi. Ponadto, wprowadzanie do swojego grafiku coraz więcej aktywności offline z czasem może nam pokazać, że istnieje wartościowe życie bez FOMO.

Buduj relacje

Głębokie relacje poza światem wirtualnym mogą pomóc nam poradzić sobie z bezmyślnym scrollowaniem (technika stosowana przez media społecznościowe, by spędzać w nich jak najwięcej czasu), a także redukować lęk społeczny, zwiększać nasze kompetencje w regulowaniu emocji oraz wzmacniać nasze poczucie własnej wartości. Jak to zrobić? Spotykając się z innymi offline, możemy wyłączyć Internet i schować telefon do torby, pozostawiając włączony dźwięk na wypadek, gdyby ktoś (np. dzieci) potrzebowały się z nami skontaktować. Pielęgnowanie wspólnych z innymi osobami rytuałów, np. spotkań na kawę, rozmów przez telefon, jeśli nie osobiście, spacerów, pomagają nam w byciu razem. Bycie autentycznym, nieudawanie, że wszystko jest wspaniałe i godne pozazdroszczenia pomaga znaleźć równowagę pomiędzy naszą aktywnością internetową, a prawdziwym życiem.

Praktykowanie wdzięczności

Połączone z technikami uważności, świadoma wdzięczność może pomóc nam odnaleźć faktyczną wartość w tym, czym się otaczamy, a nie w poszukiwaniu jej w nieosiągalnych celach. Praktykowanie wdzięczności również ułatwia nam uświadomienie sobie, bez filtrów i lajków, jak prawdziwe kontanty z innymi wpływają na nasze życie. Z czasem możliwe jest przerwanie spirali porównań z innymi, pełne dostrzeganie świata za pomocą zmysłów oraz odkopanie relacji, o których być może zapomnieliśmy na jakiś czas.

Jak praktykować wdzięczność? Na pewno nie na siłę i warto zacząć od małych kroków. Rano i/lub wieczorem można sporządzić listę dosłownie kilku rzeczy (lub jednej ważnej), za którą jesteśmy wdzięczni. Może to być przyjemna rozmowa z kimś bliskim na żywo albo stabilna praca w świecie ciągłego chaosu. Może to być piękna pogoda lub ukochane zwierzę domowe.

Pomoc specjalisty

Jeśli nasz lęk przed pominięciem powiązany jest w poważniejszymi nastrojami o charakterze depresyjnym, ruminacjami czy wręcz staje się źródłem cierpienia, być może potrzebna będzie pomoc psychologiczna od osoby, która może nam pomóc zrozumieć mechanizmy działania tego zjawiska i naszych nawyków, a także pracować nad tożsamością i wartościami życiowymi. Ważna jest też umiejętność budowania odporności na presję społeczną.

Fear of missing out – jak żyć?

W dzisiejszym świecie nie możemy całkowicie zrezygnować z używania Internetu, bo potrzebny nam jest do pracy, kontaktu z innymi oraz innych aktywności. Nie sam Internet jest bowiem sednem problemu, a to, jak z niego korzystamy. Kilka wskazówek, które mogą pomóc to:

Korzystanie intencjonalne, a nie impulsywne, tj. świadome korzystanie ze źródeł internetowych w celu osiągnięcia konkretnej korzyści (wyszukanie informacji, praca, hobby), a nie poddawanie się algorytmom.

Ustawienie własnych limitów, które są realne, a nie z gruntu restrykcyjne oraz ewentualne obniżanie ich z czasem, gdy tolerancja na uczucie presji się wyrównuje

Pomóc może również wyciszenie kont, które wywołują w nas największą presję posiadania, osiągania i zdobywania kolejnych nierealistycznych celów

Kultywowanie kontaktu offline z osobami, które nas wspierają, są szczere i nie oceniają powierzchownie pomaga w nabraniu dystansu do świata sztucznego i przepełnionego

FOMO – fear of missing out u młodzieży

Fear of missing out to jedno z najpoważniejszych wyzwań wychowawczych dzisiejszego świata, chociaż zarówno dzieci, jak również ich rodzice nie zawsze potrafią je nazwać. Może przybierać formę uzależnienia od ekranów u dzieci, siecioholizmu czy kompulsywnego oglądania mediów społecznościowych. Fakt, że w okresie dorastania młody mózg jest wyjątkowo podatny na rzuty dopaminowe, a rozwijająca się osobowość – na porównania i potrzebę akceptacji sprawiają, że młodzież jest na nie szczególnie narażona. U młodzieży wyjątkowo odczuwalne mogą być uzależnienia od nowych powiadomień i bodźców oraz kształtowanie systemu wartości na porównaniach z innymi. Objawami FOMO u młodych osób mogą być: obniżające się oceny i wyniki szkolne, drażliwość przy braku dostępu do telefonu i komunikatorów czy mediów społecznościowych, obniżająca się samoocena, odseparowanie od rówieśników, a także wszystkie inne objawy występujące w tym przypadku u dorosłych.

Rozwiązanie problemu FOMO nie ogranicza się do szlabanu na telefon i media społecznościowe, ponieważ dziecko musi w jakiś sposób funkcjonować w szkole, mieć dostęp do Internetu do celów naukowych oraz chce mieć kontakt z rówieśnikami. Nie jest to również proces przebiegający szybko, a wymaga podjęcia głównie przez opiekunów wielu kroków, niekiedy żmudnych, w jego stronę. Opiera się na budowaniu i utrzymaniu bezpiecznej i otwartej relacji bez oceniania dziecka, by wiedziało, że może zwrócić się do rodzica z problemem, który go dręczy. Potrzebna również może być otwarta komunikacja i nauka nazywania emocji – nie mogąc rozpoznać i nazwać tego, co nas trapi, nie będziemy umieli sobie z tym poradzić. Wspólne spędzanie czasu offline jest kluczowe, nawet jeśli z początku trudne dla obu lub tylko jednej strony i z pozoru wywołujące mieszane uczucia. Ustalenie granic życia cyfrowego razem z dzieckiem może dać mu poczucie, że ma wpływ i kontrolę nad tym aspektem swoejej codziennej rzeczywistości, jednocześnie sprawczość w podejmowaniu decyzji. Wreszcie, istotne może być wzmacnianie poczucia wartości dziecia poza życiem cyfrowym – jego umiejętności, zainteresować, próbowanie nowych rzeczy. Czy jest to recepta uniwersalna? Absolutnie nie, jednak może być początkiem do znalezienia indywidualnej drogi ku bardziej uważnemu i wolnego od FOMO życia. Jedno jest pewne – dziecko samo sobie może z tym nie poradzić, dlatego przykład i pomoc powinny iść od opiekunów