Depresja maskowana – gdy pozornie wszystko jest OK



W odróżnieniu od „klasycznej” depresji, maskowana depresja charakteryzuje się brakiem widocznych na zewnątrz objawów, pomimo przemożnego cierpienia wewnętrznego. Jest ona szczególnie podstępna, ponieważ ukrywa się pod fasadą normalności, a to utrudnia jej diagnozowanie i leczenie. Rozbieżność pomiędzy faktycznym nastrojem a maską może prowadzić do zagrożenia zdrowia fizycznego, a nawet życia.

Depresja maskowana – co to jest?

Maskowana lub ukryta, to typ depresji, w której typowe i znane nam wszystkim objawy, nie są wyraźne dla otoczenia bądź są przed nim całkowicie tłumione. Zamiast tego, zły stan zdrowia psychicznego ujawnia się poprzez symptomy somatyczne oraz zmiany w zachowaniu niedające się wyjaśnić sytuacyjnie. Osoba z maskowaną depresją może np. stać się nadmiernie drażliwa bez wyraźnego powodu, zacząć miewać lęki lub nadużywać substancji czy tez wpaść w uzależnienie behawioralne.

Depresja maskowana – objawy

Depresja maskowana charakteryzuje się tym, że z pozoru osoba na nią cierpiąca czuje się tak dobrze, jak zawsze, choć wewnętrznie odczuwa narastający smutek, poczucie pustki, a także lęki, bezsilność i beznadzieję. W kontaktach z innymi widoczne stają się nieuzasadnione wybuchy złości oraz irytacji. Osoba chora odczuwa również niepokój o przyszłość i rozpamiętuje zdarzenia z przeszłości. Pojawia się obniżona samoocena, poczucie winy, wydaje się jej, że jest niewystarczająca dla innych. Nawiązywanie lub utrzymywanie relacji z innymi staje się utrudnione, zatem społecznie się wycofuje.

Depresja maskowana – objawy fizyczne

Typowe dla depresji maskowanej są przeważające objawy fizyczne, które mogą z początku nie być właściwie rozpoznane. Osoby cierpiące na tę chorobę mogą doświadczać zmian w apetycie, co nieraz skutkuje nadmierną utratą lub wzrostem masy ciała. Częste są również zaburzenia snu, a więc bezsenność lub odwrotnie – nadmierne przesypianie dnia. Do fizycznych objawów depresji maskowanej należą również: poczucie utraty energii życiowej i nadmiernego zmęczenia pomimo odpoczynku, niewyjaśnione innymi przyczynami bóle, napięcia i problemy ze strony układu pokarmowego. Z początku łagodne, po pewnym czasie mogą zdecydowanie utrudniać codzienne funkcjonowanie.

Depresja maskowana – przyczyny

Depresja maskowana ma takie same przyczyny, jak inne typy tego schorzenia. Z genetycznego punktu widzenia, depresja może wynikać z predyspozycji rodzinnych, które następnie korelują z wydarzeniami życiowymi lub szczególnymi okolicznościami. Biologicznie, jej przyczyny mogą być związane z zaburzeniami chemii mózgu, w tym z działaniem serotoniny czy dopaminy. Czynniki środowiskowe mogą wynikać ze zmian życiowych, narastającego stresu w pracy, w tym wypalenia zawodowego, czy problemów w relacjach rodzinnych. Depresja maskowana może pojawiać się u osób z usposobieniem perfekcjonistycznym i związana bywa ze zbyt wysokimi oczekiwaniami względem siebie. Wewnątrz toczy się konflikt, którego nikt poza chorą osobą nie widzi, co zwiększa poczucie osamotnienia i wzmaga negatywne wizje samego siebie.

Depresja maskowana a nerwica

Depresja maskowana bywa mylona z nerwicą lękową, a z drugiej strony pomiędzy tymi dwoma stanami występują pewne korelacje. Chroniczny niepokój i lęk, tendencje do zniekształcenia rzeczywistości czy zachowania obsesyjne występować mogą w obu tych przypadkach.

Podobnież, pacjent może również być podatny na internalizację swojego stanu i zamiast poszukać pomocy w osobach sobie bliskich lub pracownikach służby zdrowia, tłumi je. To, z kolei, nasila i z czasem normalizuje niekorzystne dla niego myśli i zachowania.

Ponadto, nieumiejętność radzenia sobie ze swoim stanem psychicznym może być przyczyną dalszego pogarszania stanu psychicznego i fizycznego, co może utrudniać postawienie właściwej diagnozy i opóźnić czas podjęcia leczenia.

Depresja maskowana – leczenie

Pierwszym krokiem w procesie leczenia depresji maskowanej jest faktyczne wykluczenie somatycznych stanów powodujących objawy fizyczne. W takim przypadku niezbędna jest konfrontacja ze swoim stanem psychicznym, choć najpewniej nie odbędzie się to od razu. W zależności od stanu pacjenta, może być konieczna terapia psychologiczna u wykwalifikowanego terapeuty i/lub pogłębiona diagnostyka i farmakologia od psychiatry.

Farmakologia nie zawsze jest niezbędnym elementem leczenia depresji. Stosuje się ją w pewnych przypadkach, przede wszystkim na zalecenie lekarza np. w sytuacji, gdy pacjenta należy ustabilizować emocjonalnie po to, by możliwa była konstruktywna terapia. Zalecenie farmakologii nie oznacza, że leki będą musiały być stosowane przez długi czas – być może pacjent będzie mógł je odstawić po określonej liczbie miesięcy lub po roku.

Jako że psyche jest nierozerwalnie związane z somą, po pewnym czasie leczenia depresji, objawy fizyczne mogą zacząć ustępować. W niektórych przypadkach może być również korzystne skorzystanie z usług fizjoterapeuty czy osteopaty, który wspomoże proces zdrowienia zabiegami na określone partie mięśni.

Depresja maskowana – jak pomóc osobie w potrzebie?

Pomoc osobie z depresją maskowaną wymaga taktu, chęci udzielenia wsparcia emocjonalnego i powstrzymanie się od subiektywnej oceny jej stanu. Niezbędne jest również profesjonalne poradnictwo, którego udzielić może osoba wykwalifikowana, a także zrozumienie indywidualnych potrzeb chorego.

Wsparcie emocjonalne polega przede wszystkim na chęci wysłuchania oraz daniu znać cierpiącemu, że jesteśmy dla niego opoką. Nie zawsze będziemy w stanie zrozumieć pewne zachowania czy mechanizmy myślenia, jednak akceptacja, szczególnie jeśli chory należy do naszego bliskiego kręgu rodzinnego czy przyjacielskiego, jest kluczowa.

Zachęcając osobę chorą do sięgnięcia po pomoc to sposób na pokazanie jej, że przynajmniej częściowo rozumiemy powagę jej stanu. Zachęta jednak nie oznacza zmuszania, bo to może przynieść odwrotny skutek. Dla osób niemających wcześniej do czynienia z leczeniem psychologicznym, podjęcie takiego kroku może budzić lęk, więc zaoferowanie towarzystwa i wsparcia w tym czasie może przynieść ulgę choremu.

Psychoedukacja najbliższego otoczenia osoby cierpiącej na maskowaną depresję jest bardzo ważna dla zapewnienia opieki zarówno jej, jak i osobom jej bliskim. W procesie leczenia może dochodzić między nimi do konfliktów i konfrontacji, jednak celem leczenia jest rozliczenie się z czynnikami, które były przyczyną złego stanu zdrowia.

W leczeniu może być również konieczna zmiana niektórych elementów stylu życia, np. stosowania używek, nadmiernego jedzenia, włączenie umiarkowanej aktywności fizycznej, która ma udowodnione działanie ku poprawie stanu zdrowia psychicznego. Lekarz psychiatra może również zalecić farmakologię.