Jak powstaje kac?
Co to jest kac
Kacem nazywamy zespół objawów somatycznych i psychicznych pojawiających się po spożyciu nadmiernej ilości alkoholu. Ta ilość jest zmienna – każdemu z nas wystarczy inna, by następnego dnia poczuć się wyjątkowo źle.
Mechanizm powstawania „syndromu dnia wczorajszego” jest dość prosty. Etanol – podstawa każdego produktu alkoholowego, jest depresantem, co oznacza, że spowalnia on działanie mózgu oraz rdzenia kręgowego. Robi to poprzez wzmocnienie działania neuroprzekaźnika GABA, przez co spada poziom czujności, reaktywność i napięcie mięśniowe, pojawia się uczucie relaksacji, a niekiedy i senność oraz zaburzenia koordynacji ruchowej, a komórki nerwowe stają się mniej aktywne.
Ponadto alkohol jest diuretykiem, tzn. zwiększa wydalanie płynów, przez co łatwo o zaburzenia elektrolitowe i odwodnienie.
Alkohol niekorzystnie wpływa na jakość snu. Co prawda łatwiej zasypiamy, ale organizm zamiast wypocząć, strawić wszystko to, co spożył w ciągu dnia i się zregenerować – usilnie pracuje nad metabolizowaniem i wydaleniem toksyny, jaką jest właśnie etanol.
Przez alkohol spada poziom cukru we krwi, co często skutkuje drżeniem kończyn, zawrotami głowy, czy poczuciem utraty równowagi. Z tego powodu tak chętnie podczas imprezy sięgamy po jedzenie słodkie i tłuste – próbujemy się szybko wzmocnić.
Aldehyd octowy w organizmie
Bardzo istotnym czynnikiem powstawania kaca jest występowanie aldehydu octowego. Etanol jest metabolizowany przez wątrobę i to w niej jest przekształcany w aldehyd octowy przez enzym dehydrogenazy alkoholowej. Następnie inny enzym metabolizuje go do postaci kwasu octowego, dwutlenku węgla oraz wody. Aldehyd octowy jest toksyczny – uszkadza błony komórkowe, negatywnie wpływa na narządy wewnętrzne. W długotrwałej perspektywie, tj. u osób nadużywających alkoholu może działać kancerogennie. Wreszcie, to on jest bezpośrednio odpowiedzialny za występowanie objawów kaca, chociaż wyżej wspomniane czynniki związane ze spożyciem alkoholu wzmacniają ten efekt.
Objawy kaca
Do typowych objawów kaca należy oczywiście silny ból i zawroty głowy. Odpowiedzialne za nie jest odwodnienie oraz depresyjne działanie alkoholu. Niemal równie często pojawiają się nudności, a nawet wymioty. Wynikają z podrażnienia błony śluzowej żołądka oraz nadmiar kwasu solnego. Bardzo charakterystyczna jest suchość w ustach i wzmożone pragnienie, wynikające przede wszystkim z odwodnienia. Zaburzenia pracy układu nerwowego wywołują nadwrażliwość na światło oraz dźwięki, a także zaburzenia snu i zmęczenie.
Powyższe objawy dotyczą zdecydowanej większości osób na kacu. Jednak kac może się również u części osób objawiać kołataniem serca i wysokim tętnem, drżeniem kończyn, uderzeniami gorąca lub zimnymi potami, mgłą mózgową oraz spadkiem nastroju. U części osób może również pojawić się tzw. kac moralny, z angielskiego nazywany hangxieety (handgover – kac, anxiety – lęk, niepokój).
Jak poradzić sobie z kacem?
Podstawowym sposobem na poradzenie sobie z już występującym kacem jest nawadnianie, najlepiej częste i małymi porcjami. Powinna to być woda i ewentualnie płyny izotoniczne. Unikać się powinno napojów kofeinowych.
Ważne jest stosowanie delikatnej, lekkostrawnej diety: ryż, tosty pszenne, sucharki. Owoce i warzywa dostarczą nam witamin oraz mineralów w czystej postaci. Banany i buliony są bogate w elektrolity, dlatego przyczyniają się do zniwelowania odwodnienia. Jak w przypadku napojów – najlepiej jest jeść często ale w małych porcjach.
W dniu po imprezie, jeśli pojawił się kac, ważny jest odpoczynek i sen, dzięki któremu mózg ma możliwość regeneracji, a ciśnienie może się ustabolizować.
W czasie kaca należy uważać z lekami. Niezalecany jest paracetamol, ponieważ ta substancja również jest metabolizowana przez wątrobę, przez co staje się ona przeciążona. Lepsza w tym przypadku będzie tradycyjna aspiryna. Leków nie należy przyjmować na pusty żołądek. Przydatne mogą być produkty bogate w witaminy z grupy B. Ruch powinien być spokojny, najlepiej w formie umiarkowanego spaceru, ale w przypadku upału – lepiej będzie po prostu zostać w domu.
Czego jednak robić się nie powinno?
Stosować klina. Zapijanie kaca kolejnym napojem alkoholowym jedynie pogłębi objawy i opóźni zdrowienie. Nie należy również pić dużych ilości kawy i herbaty, ponieważ są one moczopędne, zatem pogłębiają stan odwodnienia. Ciężkostrawne potrawy, po które naturalnie sięgamy na kacu, niestety dodatkowo podrażnią nam żołądek i przeciążą wątrobę. Papierosy przyczyniają się do nasilenia objawów kaca zamiast go wyleczyć.
Jak zminimalizować ryzyko wystąpienia kaca?
Jeżeli wiemy, że na przyjęciu pojawi się alkohol i planujemy z niego skorzystać, możemy powziąć pewne kroki by zminimalizować ryzyko jego wystąpienia lub zdecydowanie zmniejszyć odczuwane nazajutrz objawy.
Przed imprezą warto zjeść zdrowy, pełnowartościowy posiłek. Często na spotkaniu na stole leżą głównie przekąski i ciasta, a organizmowi trzeba dostarczyć składników odżywczych, które go wspomogą podczas trawienia alkoholu. Posiłek nie powinien być ciężkostrawny, więc odpadają owiane mitami kubki śmietany, ciężkie mięsiwa, a na talerzu powinny pojawić się jaja, orzechy, pełnoziarniste pieczywo, delikatne mięso, a z tłuszczów lepiej postawić na oliwę i olej rzepakowy, a nie masło i smalec.
W ciągu dnia, w którym odbywa się przyjęcie, warto zadbać o nawodnienie jeszcze przed rozpoczęciem imprezy. W jej trakcie, poza napojami gazowanymi czy sokami, warto pić głównie wodę. Można zastosować zasadę, że każdego drinka, piwo czy szota popijamy ¾ lub pełną szklanką wody.
Alkohol powinniśmy pić małymi porcjami, powoli. Dzięki temu nie przeciążymy aż tak bardzo wątroby, a sam alkohol będzie się inaczej metabolizował.
Warto również pamiętać, że alkohol alkoholowi nierówny, jeśli chodzi o wywoływanie kaca i niekoniecznie chodzi o ilość wypitego alkoholu czy jego zawartość w napitku. Napoje alkoholowe zawierają kongenery – produkty uboczne fermentacji. Im więcej ich jest w napoju, tym bardziej rośnie ryzyko kaca lub tym bardziej może on być obciążający. Najwięcej ich znajdziemy w ciemnych alkoholach, np. czerwonym winie czy whiskey. Najmniej – w alkoholach białych. Niezalecane jest również mieszanie typów alkoholi podczas jednego posiedzenia – można w ten sposób łatwo przesadzić z ilością oraz zwiększyć ryzyko podrażnienia żołądka.
Jeżeli przewlekle lub tymczasowo przyjmujemy pewne grupy leków, najlepiej z alkoholu w ogóle zrezygnować. Niektóre interakcje mogą jedynie pogłębić i przyspieszyć stan upojenia, a inne stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia.
Przeczytaj, co dzieje się z organizmem po odstawieniu alkoholu oraz o bezalkoholowych alternatywach na sylwestra i nie tylko.
Tworzymy zespół ekspertów i pasjonatów tematyki zdrowotnej, dietetycznej i kosmetologicznej. W pisaniu opieramy się na aktualnej wiedzy medycznej, zaleceniach i badaniach naukowych. Przede wszystkim, nie ustajemy w edukowaniu się, aby dostarczyć naszym Czytelnikom jak najszersze i najaktualniejsze informacje z zakresu zdrowia i urody.
