Terapia EMDR – czym jest i komu służy?



Terapia odwrażliwiania za pomocą ruchów gałek ocznych to jedno z podejść psychoterapeutycznych stosowanych przede wszystkim w uczeniu klienta radzenia sobie z traumatycznymi doświadczeniami i leczeniu powiązanymi z nimi zaburzeniami psychicznymi. Jest obecnie proponowana osobom, które nie potrafią przetworzyć bolesnych dla siebie wspomnień za pomocą ich naturalnych mechanizmów. Dlaczego EMDR jest skuteczna i kiedy warto zgłosić się do specjalisty?

Eye Movement Desensitization and Reprocessing

EMDR jest rodzajem psychoterapii stosowanej przede wszystkim w walce z silnym stresem emocjonalnym, traumą i stresem pourazowym. Zakłada, że umysł może wyleczyć się z urazu psychicznego podobnie jak ciało regeneruje się po urazie fizycznym. W terapii EMDR schemat zakłada pewną sekwencję zdarzeń, w którym system przetwarzania informacji w mózgu naturalnie zmierza w kierunku uzdrowienia psychicznego. Jeśli ten system jest zablokowany lub brakuje w nim równowagi poprzez wpływ niepokojącego wydarzenia, analogicznie rana emocjonalna może powodować wzmożone cierpienie.

Psychoterapia EMDR – w jaki sposób działa?

Dokładny powód skuteczności EMDR nie został do końca poznany, jednak wyodrębniono kilka mechanizmów, dzięki którym pomaga on uporać się z traumą oraz innymi zaburzeniami zdrowia psychicznego.

W trakcie sesji stosuje się dwustronną stymulację, która angażuje obie półkule mózgu do sprawniejszego przetwarzania wspomnień. Skuteczność EMDR można wytłumaczyć faktem, że dzięki stymulacji bilateralnej poszczególne części mózgu (hipokamp, kora przedczołowa oraz ciało migdałowate) zaczynają ze sobą w pełni współpracować, by efektywniej przetwarzać informacje związane z traumatycznym wydarzeniem.

EMDR opiera się również na modelu adaptacyjnego przetwarzania informacji zakładającego, że trauma może przytłoczyć naturalne mechanizmy, w jakich mózg radzi sobie z trudnymi informacjami, co prowadzi do chowania i przechowywania tych trudnych doświadczeń na później. Wspomnienia, z którymi sobie nie poradziliśmy, mogą wywierać negatywny wpływ na organizm w najmniej odpowiednich momentach, wzbudzone przez określone wyzwalacze (dźwięki, obrazy, zapachy). EMDR ma za zadanie pomóc nam te informacje odpowiednio „przetrawić”, by nie stanowiły dla nas poznawczego zagrożenia w przyszłości.

W stymulacji dwustronnej, gdy gałki oczne ruszają się w dwie strony naśladują naturalne przetwarzanie informacji w mózgu, które zachodzi podczas fazy REM snu. Mówi się o śnie, że działa leczniczo, jest to również czas dla naszego mózgu, gdy właściwie „zaszufladkować” wszystko to, co wydarzyło się w ciągu dnia. EMDR w pewien sposób na tym mechanizmie bazuje.

Przed przystąpieniem do faktycznej terapii, terapeuta razem z klientem poszukują zasobów własnych klienta, aby w sytuacji kryzysu oraz bolesnego przetwarzania mógł się on na nich oprzeć i na nich bazować. Jest to swego rodzaju odkopywanie silnych i bezpiecznych fundamentów do późniejszego użycia.

EMDR – na czym polega?

Podczas sesji wykorzystuje się ruchy gałek ocznych pacjenta. Po określeniu, które wspomnienie jest celem uzdrowienia w pierwszej kolejności, prosi się pacjenta o utrzymanie w umyśle różnych aspektów tego wydarzenia, a także użycie swoich oczu do śledzenia ręki terapeuty lub światełka w specjalnie wykorzystywanym w terapii urządzeniu. Światło (lub ręka czy inny przedmiot) porusza się ze strony prawej do lewej tam i z powrotem w polu widzenia klienta. Podczas tego procesu pojawiają się wewnętrzne skojarzenia, a klienci zaczynają przetwarzać swoje wspomnienia i uczucia.

W terapii EMDR nie chodzi o to, aby bolesne wspomnienia wyprzeć i zapomnieć, lecz nauczyć się z nimi funkcjonować i uwolnić od nich ciało. Klient ma dojść do przekonania, że wydarzenie miało miejsce, jednak nie definiuje go/jej jako osoby, a wręcz uczyniło go silniejszym, bo przejście przez nie i poradzenie sobie z nim świadczy o wewnętrznej odwadze.

W EMDR to przekonanie pochodzi od klienta, a nie od sugestii czy interpretacji terapeuty, jak może to mieć miejsce w przypadku terapii rozmową.

Terapia EMDR – ile trwa?

Czas trwania terapii EMDR zależy przede wszystkim od złożoności przebytej traumy oraz jej zwielokrotnienia. Bycie świadkiem lub uczestnikiem wypadku komunikacyjnego czy katastrofy w ruchu może wymagać innego podejścia niż np. kwestie molestowania w dzieciństwie.

Leczenie przebiega w fazach. Pierwsza z nich to czas poświęcony na zebranie przez specjalistę wywiadu od klienta oraz opracowanie planu leczenia. Klient i terapeuta ustalają, które kompetencje mają zostać wzmocnione oraz jakie wydarzenia mają ulec wzmocnionemu przetwarzaniu.

W czasie drugiej fazy specjalista uczy swojego klienta różnych technik radzenia sobie ze stresującymi sytuacjami. Klient uczy się również uważniejszego, świadomego oddychania.

W trzeciej fazie klient ma za zadanie określić jakąś swoją pozytywną cechę, a także wybierają razem to wspomnienie i wydarzenie, którym będą chcieli się zająć.

W czwartej fazie dochodzi do faktycznej terapii, czyli odwrażliwiania. Proces ten przebiega w etapach, podczas których dochodzi do stymulacji bodźcem zewnętrznym (czyli np. do ruchów gałek ocznych). Po każdym etapie klient odpoczywa, stara się oczyścić, omawia ze specjalistą swoje wrażenia. Nad wspomnieniem pracuje się tak długo, aż klient będzie w stanie we właściwy sposób je przetwarzać.

Gdy klient upora się ze wspomnieniem i negatywnymi emocjami z nim związanymi, dochodzi do wzmocnienia pozytywnych przeświadczeń na swój temat. To dzieje się w fazie piątej. W szóstej specjalista razem z klientem sprawdzają, czy traumatyczne wspomnienie rzeczywiście zostało przetworzone. Dzieje się to poprzez analizy tego wspomnienia i ewaluacji, czy nadal wiążą się z nim negatywne emocje.

W siódmej fazie klient dochodzi do równowagi, terapeuta pomaga mu zamknąć bolesny rozdział życia, a także podaje strategie wzmcniające go na przyszłość. Klientowi zaleca się, aby kontynuował e strategie również po zakończeniu terapii w celu zaopiekowania samego siebie. W ósmej fazie, znanej jako zamknięcie, terapeuta i klient dokonują przeglądu oczynionych postępów i oceniaja, czy wszystkie wspomnienia, o których była mowa na początku, zostały odpowiednio przetworzone. Tu jest również czas na to, by zająć się kolejnymi celami i, w razie potrzeby, rozpocząć nowy cykl.