Nadciśnienie tętnicze w ciąży. Jak je rozpoznać i czym grozi, jeśli nie jest poddane leczeniu?

Ciąża to u wielu kobiet stan radosnego oczekiwania. U znacznej większości z nich przebiega ona bez większych problemów zdrowotnych, jednak zdarza się, że u ciężarnej mogą wystąpić pewne stany zagrażające jej i dziecka zdrowiu, a niekiedy i życiu. Jednym z nich jest nadciśnienie tętnicze w ciąży. Które przyszłe mamy powinny zwracać na siebie większą uwagę i co zrobić, jeśli nadciśnienie się pojawi?

Nadciśnienie ciążowe – czym jest?

W ciąży prawidłowej, fizjologicznej ciśnienie tętnicze powinno się obniżyć lub ewentualnie pozostać na swoim normalnym poziomie. Nadciśnienie to stan, w którym ciśnienie tętnicze jest podwyższone lub wysokie i wynosi ono 140/90 mmHg. Może również niekiedy wystąpić nadciśnienie izolowane, a więc epizodyczne, spowodowane stresem lub nerwową sytuacją. O przypadku kobiet z nadciśnieniem przewlekłym mówimy, gdy pojawia się ono przed zajściem w ciążę i wymaga leczenia farmakologicznego. Nadciśnienie ciążowe pojawia się ciąży i jest nią spowodowane. Najczęściej pojawia się w drugiej połowie, czyli po 20. tygodniu i powinno ustąpić po urodzeniu dziecka.

Nieleczone nadciśnienie może mieć poważne i niebezpieczne dla zdrowia konsekwencje. Należą do nich:

• oderwanie łożyska
• wewnątrzmaciczne spowolnienie lub zatrzymanie rozwoju płodu
• martwe urodzenie
• napady drgawek (rzucawka), a nawet
• śmierć matki i/lub dziecka.

Nadciśnienie a ciąża – jakie są przyczyny występowania?

Nie jest dokładnie znany mechanizm występowania nadciśnienia ciążowego, jednak uważa się, że pewne stany mogą zwiększać ryzyko pojawienia się go. Mówimy tutaj o ciąży mnogiej, cukrzycy przedciążowej, cukrzycy ciążowej, chorobach nerek u matek, wieku (powyżej 40. roku życia lub poniżej 20. roku życia), nadciśnieniu w poprzedniej ciąży oraz rasie – statystycznie bardziej narażone na nie są Afroamerykanki.

Jednym z mechanizmów podejrzewanych o powodowanie nadciśnienia ciążowego jest traktowanie płodu przez organizm matki jako „obcego”. Tętnice spiralne w macicy zamiast fizjologicznie się rozszerzać w wyniku implantacji łożyska i zamienić w tętnice maciczno-łożyskowe, wręcz się obkurczają. W wyniku tego ciśnienie wzrasta.

W bardziej zaawansowanym stanie do czynienia możemy mieć ze stanem przedrzucawkowym, kiedy to naczynia krwionośne pomiędzy łożyskiem a macicą zanikają lub obkurczają się do tego stopnia, że przepływ krwi jest znacząco ograniczony lub zatrzymany.

Nadciśnienie w ciąży – objawy

Nadciśnienie ciążowe nie zawsze daje objawy, dlatego najczęściej jest rozpoznawane w gabinecie lekarza. Pomiar ciśnienia jest jednym z obowiązkowych badań wykonywanych podczas wizyt u ginekologa w ciąży. Warto również, aby każda przyszła mama zaopatrzyła się w ciśnieniomierz, aby móc kontrolować ciśnienie w domu.

Symptomami, które powinny zaniepokoić nas zaniepokoić są:

• obrzęk, szczególnie kończyn dolnych i twarzy
• nagły przyrost wagi
• nieustępujący ból głowy
• zaburzone widzenie
• nudności, wymioty
• ból brzucha niespowodowany ciążowymi dolegliwościami czy jedzeniem
• zaburzone oddawanie moczu.

Jeśli przyszła mama zauważy którekolwiek z tych objawów, powinna koniecznie o nich poinformować lekarza na najbliższej wizycie. Jeśli nie mijają samoistnie po krótkim czasie lub znacząco przeszkadzają w codziennym funkcjonowaniu, powinna skontaktować się ze swoim prowadzącym jak najszybciej.

Ciąża a nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie ciążowe może wpływać na rozwój płodu. Mamy, którym zdiagnozowano ten stan, mogą być poddawane dodatkowym badaniom, by ocenić tempo i sposób, w jaki rozwija się dziecko. Dodatkowe badania na kontrolnych wizytach u lekarza mogą obejmować:

• badanie przepływów metodą Dopplera, które pozwala na ocenę przepływu krwi dziecka przez naczynia krwionośne
• dodatkowe badania laboratoryjne
• test niestresowy, czyli KTG wcześniej niż to wykonywane w końcówce ciąży
• niekiedy test niestresowy wykonuje się jednocześnie z badaniem ultrasonograficznym.

Ciężarna na pewno powinna starać się liczyć ruchy płodów, i jeśli zauważy ich zmniejszenie, zgłosić się do szpitala.

Nadciśnienie w ciąży – leczenie

Leczenie nadciśnienia tętniczego polega na tym samym, co leczenie nadciśnienia w ogóle, czyli na podawaniu odpowiednich leków. Farmaceutyki powinny być stosowane, aby przyszła mama mogła doprowadzić ciążę przynajmniej do zakończenia 37. tygodnia ciąży, kiedy to można bezpiecznie ją rozwiązać. Jeśli istnieją ku temu przesłanki, lekarze mogą podjąć decyzję o podaniu mamie kortykosteroidów, aby wspomóc rozwój płuc u malucha. Może to mieć miejsce szczególnie, jeśli jest ryzyko porodu wcześniaczego.

Nie należy pod żadnym względem stosować leków przeciw nadciśnieniu nie zaleconych przez lekarza. Nie wolno przyjmować środków należących do innego domownika, nie powinniśmy też przyjmować roślinnych i ziołowych leków czy suplementów bez konsultacji lekarskiej. Wiele z nich nie jest zalecanych dla kobiet ciężarnych.

Leczenie farmakologiczne powinno iść w parze ze zdrowym trybem życia i dietą zaleconą przez lekarza lub dietetyka. Palenie tytoniu i picie alkoholu jest całkowicie wykluczone (i powinno być również w zdrowej, niepowikłanej ciąży). Dieta powinna obfitować w witaminy oraz kwasy omega-3, które wspomagają zdrowie serca i układu naczyniowego. Chociaż ruch w ciąży jest bardzo zdrowy, w przypadku kobiet z nadciśnieniem ciążowym powinien być uskuteczniany na zalecenie lekarza.

Nadciśnienie w ciąży – kiedy do lekarza?

Zaleca się, aby przyszła mama zaopatrzyła się w ciśnieniomierz, dzięki któremu może regularnie i samodzielnie kontrolować swoje ciśnienie. W ten sposób zauważy jego podwyższenie szybciej, niż w miałoby to miejsce w gabinecie lekarskim. Jeśli tak się stanie, powinna zgłosić się do swojego lekarza, przynajmniej telefonicznie, po poradę.

W każdym przypadku, również jeśli występuje nadciśnienie tętnicze, należy udać się do szpitala, jeśli mama stwierdzi, że częstotliwość ruchów dziecka się zmniejszyła lub w ogóle ich nie czuje. Każdy płód ma swój własny rytm dzienno-nocny i mama z pewnością po kilku tygodniach zdążyła go poznać. Jeśli kopnięć malucha nie czuje lub czuje je sporadycznie w porównaniu z wcześniejszymi dniami czy tygodniami, powinna pojechać na izbę ginekologiczną.

Jeżeli ciężarna zauważy u siebie którekolwiek objawy nadciśnienia wymienione wcześniej, również powinna skontaktować się przynajmniej za pomocą teleporady z lekarzem lub położną. Po zebraniu wywiadu, mogą oni skierować przyszłą mamę do szpitala.

W przypadku zmierzenia ciśnienia i otrzymania bardzo wysokiego wyniku, przyszła mama powinna skontaktować się z izbą przyjęć i zgodnie z zaleceniami zgłosić się na badanie.

Nadciśnienie w ciąży a poród

Regularne monitorowanie stanu ciąży i matki jest podstawą kolejnych decyzji. Jeśli nadciśnienie poddaje się leczeniu i stan jest stabilny a dziecko rozwija się prawidłowo, można taką ciążę rozwiązać w 40. tygodniu. Nadciśnienie ciężkie jest wskazaniem do porodu po 37. tygodniu. Ciążę z nadciśnieniem nie dającym się leczyć rozwiązuje się w czasie, gdy stan pacjentki tylko się ustabilizuje, a dziecko będzie mogło przeżyć poza organizmem mamy. W każdym z tych przypadków, jeśli nadciśnienie zagraża życiu mamy i/lub dziecka, lekarze przystępują do akcji.

Nie każda przyszła mama, która cierpi na nadciśnienie musi iść do szpitala na oddział i tam wyczekiwać narodzin swojego dziecka. Jeśli nadciśnienie daje się zaleczyć, ciążę można kontynuować w domu, aczkolwiek wielu lekarzy zaleca w tym przypadku zwolnienie od pracy, aby nie pogarszać stanu i nie narażać kobiety na stres. Ciężarna powinna jak najwięcej leżeć, szczególnie na lewym boku i ograniczyć ciężką aktywność. Zdecydowanie przyda się pomoc rodziny przy sprzątaniu, gotowaniu czy praniu.

W przypadku, gdy ciśnienie jest ustabilizowane lekami i ciążę doprowadzi się do końca, można jak najbardziej przystąpić do porodu siłami natury. Nadciśnienie w wywiadzie jest jednak pewnym czynnikiem ryzyka i rodząca powinna liczyć się z tym, że sytuacja może szybko ulec zmianie i trzeba będzie się poddać cesarskiemu cięciu.

Jeśli istnieją przesłanki ku temu, aby ciążę rozwiązać jak najszybciej np. ze względu na ryzyko zatrucia organizmu czy cholestazę, robi się to poprzez cięcie. W takim przypadku czas jest czynnikiem ratującym zdrowie i życie.