Co to jest chemioterapia i na czym polega?
Na temat chemioterapii narosło wiele mitów i z pewnością nie kojarzy się przyjemnie. Warto jednak wiedzieć, że w wielu przypadkach jest to skuteczna metoda leczenia nowotworów, której wynik zależy od kombinacji czynników, w tym rodzaju i stadium choroby, doboru schematu leczenia oraz stanu ogólnego pacjenta.
Chemioterapia – co to jest?
Jest to leczenie systemowe (ogólnoustrojowe), a więc oddziałujące nie tylko na nowotwór i jego przerzuty, ale również na cały organizm. Polega na podawaniu leków cytostatycznych (cytostatyków), w celu zahamowania rozwoju oraz eliminacji komórek nowotworowych w całym organizmie.
Chemioterapia może być stosowana samodzielnie lub w skojarzeniu z innymi metodami (chirurgiczną lub radioterapią) i służyć różnym celom:
- jako samodzielna forma w celu wyleczenia
- zmniejszenia guza przed zabiegiem chirurgicznym
- konsolidujące po uzyskaniu remisji w celu eliminacji ryzyka nawrotu
- paliatywny, czyli łagodzący objawy i wydłużający życie w przewlekłej chorobie nowotworowej
- podtrzymujący w celu utrzymania uzyskanej odpowiedzi terapeutycznej i odsunięcie ewentualnego nawrotu
- redukcji ryzyka nawrotu po operacji i eliminacji ewentualnie pozostawionych komórek nowotworowych.
Leki chemioterapeutyczne mogą być pacjentowi podawane w różnorodny sposób, w zależności od typu nowotworu, jego umiejscowienia oraz stadium rozwoju. Jest to podanie: doustne, dożylne bądź dotętnicze, dokanałowe, dootrzewnowe czy doguzowe. Chemioterapię można w niektórych przypadkach przyjmować w domu dzięki infuzorom – przyrządom przeznaczonym do podawania wlewów. Dzięki takiemu rozwiązaniu, osoba chorująca może przebywać w znanym sobie, bezpiecznym środowisku, w którym czuje się swobodnie.
Różne typy leków wykazują różne działanie. Niektóre z nich celują w określoną fazę wzrostową komórki, a inne stosowane są niezależnie od niej.
Komórki zdrowe i nowotworowe
Aby zrozumieć mechanizm działania leków cytostatycznych, warto zagłębić się nieco w same komórki nowotworowe. Zdrowa komórka ma uporządkowany cykl życia, podziału i obumierania – apoptozy. Komórka przestaje się dzielić i obumiera, gdy dochodzi do uszkodzeń DNA, które są nieodwracalne, lub gdy nie jest już potrzebna. Komórki układu odpornościowego następnie je usuwają, a powstać mogą nowe – zdrowe, które czeka ten sam los.
W sytuacji dysregulacji tego cyklu, np. wskutek nagromadzenia mutacji genetycznych oraz innych zmian na poziomie molekularnym, komórka może zacząć się dzielić w sposób niekontrolowany, jak również nieobumierać w swoim naturalnym procesie. Wtedy mówimy o komórkach nowotworowych (nowotworzących się), które ingerują w tkanki macierzyste i sąsiadujące (naciekają) oraz docierają (dają przerzuty) przez krew do innych. Z czasem zdrowa tkanka jest uszkadzana przez agresywnie rosnące komórki.
Jak działa chemioterapia?
Leki cytostatyczne podane do krwiobiegu krążą po organizmie. To leczenie ogólnoustrojowe, które z jednej strony dociera do guzów pierwotnych oraz do przerzutów, ale również może uszkadzać zdrowe komórki. Tkankami, które ulegają uszkodzeniu są np. szpik kostny, mieszki włosowe i błony śluzowe, co przekładać się może na odczuwanie działań niepożądanych leczenia.
Cytostatyki działają m.in. poprzez uszkodzenie DNA komórek czy hamowanie syntezy DNA. Tym chemioterapii jest dobierany do celu leczenia oraz indywidualnej sytuacji zdrowotnej pacjenta. Nie do wszystkich nowotworów ma ona zastosowanie, ale może stanowić jedyną metodę leczenia lub być stosowana w skojarzeniu.
Ten tekst został napisany w celu informacyjnym i nie zastępuje konsultacji z lekarzem.
Piszę o zdrowiu, dietetyce i kosmetologii, opierając się na aktualnej wiedzy medycznej i badaniach naukowych. Nieustannie się dokształcam, by dzielić się z czytelnikami rzetelnymi i aktualnymi informacjami ze świata zdrowia i urody. Sądzę, że świadoma edukacja to klucz do lepszego samopoczucia i mądrych wyborów na co dzień.
