Co to jest luteina i skąd ją czerpać dla zdrowia oczu?

Suplementy z luteiną są szczególnie popularne u osób uskarżających się na problemy ze wzrokiem, szczególnie po 50. roku życia. Czy słusznie? Czym jest luteina i jakie ma działanie na wzrok oraz oczy? Czy można ją czerpać z diety?

Luteina na oczy

Należący do rodziny karotenoidów silny przeciwutleniacz, przynoszący cały szereg korzyści zdrowotnych. Na czym polega jej działanie? Udowodniono, że luteina zapobiega występowaniu zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem – choroby, która jest główną przyczyną ślepoty oraz upośledzenia wzroku. W niektórych badaniach wykazano również, że może ona wpływać pozytywnie na funkcje poznawcze, zmniejszać ryzyko występowania niektórych nowotworów oraz wspomagać zdrowie sercowo-naczyniowe. Wszystko to dzięki właściwościom przeciwutleniającym.

Luteina na wzrok

Pomaga zadbać o wzrok, ale w jaki dokładnie sposób?

Jest to substancja chemiczna, która występuje głównie w komórkach roślin. Należy do grupy karotenoidów, które z jednej strony działają silnie przeciwzapalnie, a z drugiej, nadają tym roślinom piękny, wyrazisty kolor. Dlaczego luteina jest tak dobrze tolerowana przez oczy i organizm? Naturalnie występuje w siatkówce oka. Znajduje się głównie w plamce żółtej, tylnej części oka. Jest ona niezbędna dla zachowania dobrego wzroku, więc jeśli luteiny zacznie brakować – i wzrok nie będzie najlepszy.

Luteina zmniejsza stany zapalne, chroni oko i cały organizm przed stresem oksydacyjnym wywoływanym przez wolne rodniki. Tym samym poprawia ostrość widzenia, ulepsza akomodację oka, chroni tkanki przed szkodliwym wpływem światła słonecznego, przedłuża żywotność zdrowych komórek. Ponadto przekształca sygnały świetlne w elektryczne w siatkówce i pomaga w ich przekazywaniu do kory wzrokowej w mózgu.

Luteina jest również pomocna w przypadku pewnych schorzeń narządu wzroku.

Zwyrodnienie plamki żółtej

Luteina pomaga w ochronie oczu przed rozwojem tego schorzenia nawet w późnym stadium. W niektórych badaniach dowiedziono, że może ona potencjalnie uchronić nawet przed ślepotą.

Retinopatia cukrzycowa

Jest to jedno z częściej występujących powikłań cukrzycy. Szacuje się, że występuje u nawet 30% cukrzyków. Polega na powolnym uszkadzaniu naczynek w obszarze oka przez długotrwałe podwyższone stężenie glukozy we krwi. Zaburzenia krążenia w siatkówce oraz niedostateczne odżywienie jej z czasem powodują odwarstwianie, a ostatecznie – ślepotę. Wstępne badania wykazały, że luteina może pomóc zmniejszyć markery stresu oksydacyjnego, które prowadzą do uszkodzenia wzroku.

Zaćma

Oceniono, że u osób, które stosują dietę ubogą w luteinę ryzyko występowania mętnych plam na soczewce, a więc zaćmy, jest większe.

Zespół suchego oka

Dotyka to głównie osób długotrwałe wpatrujących się w monitory ekranowe oraz pracujących w niesprzyjających dla oczu warunkach. Odpowiednia ilość luteiny w plamce żółtej wpływa na prawidłowe wydzielanie filmu łzowego, które nawilża oko i chroni przed niekomfortowymi reakcjami.

Luteina w żywności

Luteinę można czerpać z naturalnej żywności oraz suplementować. Zaleca się, aby wszystkie niezbędne dla zdrowia substancje i składniki odżywcze czerpać w miarę możliwości z pożywienia, jednak jeśli nie ma takiej możliwości, można wspomagać się produktami farmaceutycznymi dobrej jakości. W jakich produktach spożywczych znajdziemy luteinę?

Najbardziej bogate są w nią jarmuż oraz szpinak. I tu uwaga, bo te dwa liściaste warzywa nie tracą jej całkowicie w procesie gotowania. Aby sobie zapewnić odpowiednią podaż luteiny, warto na stole stawiać również sałatę (im ciemniejsza, tym lepiej), brokuł, cukinię ze skórką, dynię, brukselkę, groszek zielony (również w puszce, aczkolwiek osoby stosujące dietę niskosodową powinny zwrócić uwagę na zawartość soli). Luteina nie występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego, bo jest syntetyzowana wyłącznie przez rośliny.

Pokarmy bogate w luteinę najlepiej spożywać z posiłkiem zawierającym tłuszcz, ponieważ lipoproteiny niskiej gęstości (LDL) są jej najlepszym środkiem transportu do komórek organizmu. Warto więc mięsny posiłek wzbogacić o świeże warzywa liściaste, aby cholesterol w nich obecny dobrze wykorzystać, komponować bogate sałatki z jajkiem lub włączyć do posiłku z luteiną ryby.

Luteina i zeaksantyna

Luteina często w suplementach łączona jest z zeaksantyną. Są to dwa karotenoidy, które naturalnie występują w plamce żółtej, dlatego ich spożywanie z dietą lub suplementowanie razem ma korzystny wpływ na zdrowie oczu i jakość wzroku. Co istotne, przy wyborze suplementów, warto zwrócić uwagę na stosunek luteiny do zeaksantyny, który powinien wynosić 5:1. Przykładowo, jeśli w preparacie znajdziemy 25 mg luteiny, zeaksantyny idealnie powinno być około 5 mg. Luteina często łączona jest w suplementacyjnych preparatach na oczy z innymi antyoksydantami, np. witaminą C, E i cynkiem oraz kwasami omega-3. Ile luteiny powinno się spożywać dziennie, aby wspomagać zdrowie swoich oczu? Uważa się, że 10 mg na dobę powinno wystarczyć osobom zdrowym. Jeśli niedobór luteiny zaczyna wpływać negatywnie na wzrok, można tę ilość zwiększyć po konsultacji z lekarzem.

Luteina – szkodliwość

Zasadniczo suplementowanie luteiny jest bezpieczne, jeśli stosuje się odpowiednie zalecane ilości do spożycia. Jako że występuje ona naturalnie w wielu naturalnych produktach spożywczych oraz w plamce żółtej, jest bardzo dobrze tolerowana przez organizm. Pojawiają się, jednak, głosy, że osoby z rakiem skóry oraz mukowiscydozą powinny najpierw skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem długotrwałej suplementacji.

Luteina – czy naprawi wzrok?

Luteina z pewnością nie jest cudownym remedium na chore oczy i słaby wzrok i nie u każdego się sprawdzi. Choć należy dbać o jej odpowiedni poziom, problemy z narządem wzroku nie muszą wynikać z jej niedoboru. Przed regularnym przyjmowaniem jej w formie suplementu warto więc zadbać o jej odpowiednią ilość w pożywieniu i tak zmodyfikować dietę, aby możliwie maksymalnie czerpać ją z produktów spożywczych.

Należy również pamiętać, że przy występowaniu lub pogłębianiu problemów ze wzrokiem i oczami należy w pierwszej kolejności udać się na konsultację z okulistą. Problemy z oczami mogą wynikać m.in. z:

• nieodpowiednio dobranych okularów,
• niewłaściwej higieny oczu,
• niedoboru filmu łzowego,
• chorób oczu wymagających pogłębionej diagnostyki,
• zażywanych przewlekle leków.

Lekarz będzie w stanie ocenić warunki, w których oczy się znajdują na co dzień i doradzić odpowiednie środki zaradcze.