Paracetamol – zastosowanie, działanie i formy leku. Czy jest całkowicie bezpieczny dla zdrowia?

Jest to lek, po który sięga znakomita większość Polaków, gdy tylko dotyka ich ból i gorączka. Uznawany za całkowicie bezpieczny, działa skutecznie i szybko. Jest również polecany w pierwszej kolejności dla dzieci, gdy dopadną je te dolegliwości. Jakie znamy działanie paracetamolu, kto może go stosować i kiedy może stać się niebezpieczny dla zdrowia i życia?

Co to jest paracetamol?

Znany również jako acetaminofen, jest popularnym lekiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Nie leczy bądź leczy w bardzo małym stopniu zapalenia. W zależności od dawki i nasilenia objawów, jego działanie utrzymuje się nawet do pięciu godzin. W większości przypadków nie podrażnia żołądka. Jest to hydroksylowa pochodna acetanilidu – niegdyś leku przeciwgorączkowego, a dziś stosowanego głównie w przemyśle.

Acetaminofen przyjmowany jest przede wszystkim w ostrych stanach łagodnego do umiarkowanego bólu. Raczej nie poleca się go do bólu chronicznego, a więc ciągłego. Nadaje się dla leczenia bólu mięśni, stawów, kości i zębów, miesiączkowych, głowy (w tym napięciowych), a także wynikających z przeziębienia i grypy. Paracetamol jest również zalecany profilaktycznie w przypadku niektórych szczepień u dzieci, szczególny tych, po których najczęściej występuje gorączka czy ból mięśnia.

Działanie paracetamolu

Wchłaniany w żołądku do krwi, krąży krwiobiegiem do mózgu. Tam blokuje działanie cyklooksygenazy – enzymu odpowiedzialnego za syntezę prostaglandyn. Prostaglandyny to hormony zwierzęce, które sprawiają, że odczuwamy ból. Dlatego blokada cyklooksygenazy jest równa blokowaniu odczuwania bólu. Co ważne, paracetamol nie jest lekiem przeciwzapalnym, co oznacza, że nie leczy on przyczyny bólu. Nie można się więc po nim spodziewać, że będzie on miał działanie lecznicze na chorobę samą w sobie. W przypadku gorączki, paracetamol działa w ośrodku termoregulacji w podwzgórzu, który odpowiedzialny jest za podwyższanie temperatury ciała. Nie leczy on stanu zapalnego, który może być przyczyną gorączki. Dlatego też nie zaleca się stosowania paracetamolu dłużej niż jest to podane w ulotce dla pacjenta, ponieważ przedłużający się ból i gorączka mogą oznaczać poważne problemy zdrowotne, a do ich diagnozy już potrzebny jest lekarz.

Dawkowanie paracetamolu

Acetaminofen uważany jest za relatywnie bezpieczny, szczególnie dla żołądka. Nie wpływa na proces krzepnięcia krwi, dlatego polecany jest jako lek przeciwbólowy dla kobiet w ciąży, osób starszych oraz dzieci. Dawkowanie zależy od wieku, wagi oraz sytuacji zdrowotnej pacjenta, ale na kilka rzeczy należy zwrócić szczególną uwagę.

Nie powinno się stosować kilku leków z paracetamolem, ponieważ grozi to przedawkowaniem.

Paracetamol w nadmiernych ilościach uszkadza wątrobę oraz nerki i to właśnie jest jeden z podstawowych skutków ubocznych niekontrolowanego jego zażywania.

Na czas leczenia paracetamolem powinno się zrezygnować z alkoholu, ponieważ zjawisko uszkodzenia wątroby i nerek może być drastycznie silniejsze.

Właściwe dawkowanie jest zawsze podane na opakowaniu oraz w ulotce i o ile lekarz nie zalecił inaczej, należy się do tych wskazań bezwzględnie stosować. U dzieci należy zawsze używać dołączonej do opakowania pipetki czy strzykawki (np. w kroplach Pedicetamol) lub miarki w celu odmierzenia właściwej ilości leku.

W przypadku, gdy działanie leku na ból i gorączkę są za słabe, to jest wracają one za szybko, lekarze czasem proponują naprzemienne stosowanie paracetamolu i ibuprofenu. Wtedy nie istnieje ryzyko przedawkowania substancji leczniczej, a komfort leczenia jest zachowany. Powinno to jednak zostać zalecone przez specjalistę.

Paracetamol – przeciwwskazania

Acetaminofen wchodzi w skład leków pojedynczych oraz złożonych. Może to być połączenie z kofeiną, która nasila jego działanie (np. w Apap Extra) lub z difenhydraminą (np. Apap Noc), która działa uspokajająco. Są one jednak tak komponowane, aby substancje lecznicze nie wchodziły ze sobą w interakcje. Paracetamolu nie należy łączyć z niektórymi lekami przeciwkrzepliwymi, szczególnie acenokumarolem, a także z lamotryginą i chloramfenikolem, inhibitorami monoaminooksydazy, induktorami enzymów mikrosomalnych, niektórymi niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi. Jeśli którykolwiek z tych leków jest zażywany przewlekle, powinno się zachować odpowiednia przerwę między zastosowaniami oraz skonsultować z lekarzem.