Tabletka dzień po stosunku – dla kogo jest przeznaczona?



Wokół tak zwanej antykoncepcji awaryjnej narosło bardzo wiele mitów. Warto się z nimi rozprawić i popatrzeć na nią z farmakologicznego punktu widzenia, by użytkowniczka miała pełną świadomość, co stosuje i dlaczego. Czym jest tabletka „dzień po” i jakimi zasadami należy się kierować, wykupując ją w aptece?

Co to jest antykoncepcja awaryjna?

Jest to rodzaj antykoncepcji hormonalnej zastosowanej w określonym czasie po stosunku, w sytuacji, gdy inna metoda zapobiegania ciąży zawiodła (np. pękła prezerwatywa lub krążek) i nie chcemy dopuścić do zapłodnienia. Nie jest to metoda przerywania ciąży ani lek wczesnoporonny. Leki wczesnoporonne dostępne są wyłącznie w szpitalach i stosuje się je w przypadku obumarcia ciąży na wyraźne wskazanie lekarza po konsylium. Leki wczesnoporonne nie są zarejestrowane w Polsce i nie można ich z ulicy kupić na receptę.

Jak działa tabletka dzień po?

Obecnie tabletka „dzień po” dostępna jest wyłącznie na receptę i możemy zakupić dwa rodzaje tego leku.

• Jeden z nich zawiera uliprystalu octan, który utrudnia plemnikom przedostanie się do jajowodu, gdzie miałyby spotkać się z komórką jajową, a także opóźnia owulację, by jajeczko nie rozpoczęło swojej drogi ku macicy. Ten rodzaj leku można zażyć do 5 dni (120 dni) po stosunku, lecz zaleca się jak najszybsze jej przyjęcie by zmniejszyć ryzyko zapłodnienia.
• Drugi lek zawiera hormon lewonorgestrel, który nie dość, ze zagęszcza śluz szyjkowy (podobnie jak poprzednia) oraz wywołuje zmiany w endometrium mające uniemożliwić zagnieżdżenie się komórki jajowej.

Tabletki „dzień po” nie wywołają usunięcia zapłodnionego i zagnieżdżonego jajeczka. Nie ma takiej możliwości, ponieważ składniki główne tych leków nie wywołują skurczy macicy ani krwawienia i złuszczania śluzówki macicy. Jeśli wiec stosunek się odbył po owulacji, doszło do zapłodnienia i zagnieżdżenia jajeczka, tabletka będzie po prostu nieskuteczna.

Tabletka dzień po – do kiedy można wziąć?

Tabletkę z octanem uliprystalu należy zażyć do maksymalnie 5 dni (120 godzin) po niezabezpieczonym stosunku. Lek zawierający lewonorgestrel stosuje się do maksymalnie 3 dni (72 godzin) po stosunku. W każdym przypadku, im szybciej zastosujemy antykoncepcję awaryjną, tym mniejsze jest ryzyko zapłodnienia.

Czy tabletka dzień po jest bezpieczna?

Lek ten uważany jest za ogólnie bezpieczny w stosowaniu, pod warunkiem zażycia go zgodnie z instrukcją. Nie zaleca się np. zażywania dwóch różnych leków z zakresu antykoncepcji awaryjnej jednocześnie (a więc w jednym podaniu octanu iluprystalu i lewonogestrelu). Jeżeli w ciągu 3 godzin po zażyciu tabletki nastąpią wymioty, zaleca się ponowne przyjęcie TEGO SAMEGO leku, o ile wymioty nie były wynikiem reakcji alergicznej. Ponadto, przed przyjęciem leku należy uważnie przeczytać treść ulotki lub charakterystyki produktu leczniczego bądź skonsultować się z lekarzem.

Bardzo ważne jest całkowite wykluczenie już istniejącej ciąży przed przyjęciem któregokolwiek z leku antykoncepcji awaryjnej. Nie ma dostatecznych badań wskazujących na szkodliwość lub jej brak, gdy tabletkę „dzień po” zastosujemy po zagnieżdżeniu jajeczka czy na dalszych etapach ciąży, dlatego zalecana jest szczególna ostrożność.

Czy tabletka dzień po wpływa na płodność?

Tabletka z octanem uliprystalu nie wpływa długotrwale na płodność, wpływ jest znany tylko w cyklu, w którym została przyjęta. Jeżeli w następnym cyklu kobieta chciałaby spróbować zajść w ciążę, zastosowanie leku nie powinno wpłynąć na szanse zapłodnienia. Przykładowo, jeśli w jednym miesiącu kobieta chce uniknąć ewentualnego zapłodnienia z powodu zabiegu medycznego lub badania, do którego wczesna ciąża byłaby przeciwwskazaniem (np. badanie tomografem komputerowym), a doszło do przerwania prezerwatywy, może zastosować awaryjną antykoncepcję, a przystąpić do prób powiększenia rodziny w miesiącu przyszłym.

Tabletka dzień po – skuteczność

Skuteczność antykoncepcji awaryjnej zależy od czasu, który upłynął od stosunku oraz od momentu w cyklu menstruacyjnym, w którym do niezabezpieczonej ejakulacji doszło. Z tego powodu wahanie tego spektrum skuteczności waha się pomiędzy ok. 85-98%.

Czy tabletka dzień po zadziała po owulacji?

W ulotce leku z octanem uliprystalu przeczytamy, że można go przyjąć w dowolnym momencie cyklu miesiączkowego. Zasadniczo zażycie jej w dniu owulacji lub po jej wystąpieniu zdecydowanie zmniejsza jej skuteczność, jednak pamiętać należy, że sama kwestia zapłodnienia to bardzo skomplikowany proces, w którym wiele czynników musi idealnie zagrać (z tego też powodu wiele par, w których są w pełni płodni partnerzy, nie zachodzą w ciążę pomimo prób). Ponadto, z uwagi na pewne czynniki zdrowotne, w tym stres czy różnego rodzaju infekcje, owulacja może się opóźnić, podobnie jak miesiączka. Z tego powodu w ulotce znajdziemy informację, że tabletkę można zażyć w każdym dniu cyklu.

Tabletka dzień po – skutki uboczne

Jak każdy lek, również antykoncepcja awaryjna ma skutki uboczne, które mogą pojawić się u stosującej je kobiety. Jeżeli pacjentka zażywa jakiekolwiek inne leki lub cierpi na przewlekłe schorzenia, powinna skonsultować się z lekarzem przed przyjęciem jej w celu otrzymania dokładnych instrukcji postępowania.

Poza działaniami niepożądanymi wymienionymi w ulotce zaleca się, by nie stosować tego typu leku przewlekle, tj. jako główną metodę antykoncepcji. Ma ona charakter doraźny, a nie regularny. W przypadku problemów z dobraniem najodpowiedniejszej dla siebie metody antykoncepcji, wskazana jest konsultacja lekarska.

Typowymi, często spotykanymi działaniami niepożądanymi antykoncepcji awaryjnej są zawroty i bóle głowy, problemy ze strony układu pokarmowego, w tym wymioty. Mogą też wystąpić pewne zaburzenia najbliższej miesiączki – inny kolor samej wydzieliny oraz intensywność i długość menstruacji. W przypadku braku menstruacji, standardowo zaleca się wykonanie testu ciążowego.