Właściwości miedzi dla zdrowia i urody



Pierwiastek śladowy niezbędny dla organizmu, o którym wciąż zbyt rzadko kiedy myślimy w kontekście zdrowia. I to jest błąd, ponieważ miedź pełni szereg istotnych funkcji, a nie produkujemy jej samodzielnie i dostarczać musimy z zewnątrz. Co warto o niej wiedzieć i jak komponować swój jadłospis, by jej nie zabrakło?

Rola miedzi w organizmie

Miedź jest niezbędnym dla naszego zdrowia i urody składnikiem odżywczym. Bierze udział w kilku kluczowych dla nas procesach zachodzących w organizmie. Pełni rolę kofaktora (tj. wiąże się z nimi i aktywuje) dla enzymów niezbędnych do produkcji energii w mitochondriach komórkowych. To między innymi dzięki miedzi metabolizm komórkowy zachodzi i się utrzymuje na właściwym poziomie. Jest ona również bardzo ważnym elementem procesu tworzenia czerwonych krwinek, ponieważ wspomaga wchłanianie i wykorzystanie żelaza. Można więc powiedzieć, że częściowo zapobiega anemii.

Miedź jest też istotna dla zdrowia układu nerwowego, bo przyczynia się do rozwijania i utrzymywania procesów poznawczych. Miedź jest naturalnym antyoksydantem, więc pomaga zwalczać stres oksydacyjny, neutralizując wolne rodniki. Tym samym zmniejsza ryzyko wielu chorób przewlekłych, w tym chorób neurologicznych wynikających z procesów utleniania, nowotworów oraz schorzeń układu sercowo-naczyniowego.

Miedź i uroda

Miedź jest bardzo ważnym składnikiem codziennej diety również ze względu na urodę i zdrowie skóry oraz włosów. Jest niezbędna w procesie produkcji kolagenu i elastyny – dwóch białek odpowiedzialnych za utrzymanie struktury i sprężystości skóry. Ma to to nie tylko znaczenie dla młodego wyglądu, ale również z uwagi na utrzymanie jej integralności. Miedź znajdziemy również w produktach pielęgnacyjnych oraz do regeneracji skóry, ponieważ ma ona zdolność do przyspieszania gojenia ran, redukcji stanów zapalnych (z uwagi na właściwości antyoksydacyjne) oraz stymulowania produkcji nowych komórek skóry.

Miedź jest częściowo odpowiedzialna za pigmentację skóry i włosów, ponieważ bierze udział w produkcji melaniny – naturalnego barwnika. Melanina nie tylko nadaje skórze i włosom zdrowy odcień, ale również chroni przed promieniowaniem UV i zapobiega powstawaniu przebarwień.

Niedobór miedzi – z czego może wynikać?

U większości zdrowych osób ewentualne niedobory miedzi wywołane są nieodpowiednio skomponowaną dietą. Dieta najzdrowsza to taka, która odpowiada na indywidualne potrzeby organizmu i dostarcza mu wszystkich niezbędnych składników odżywczych, dlatego warto do swoich posiłków regularnie włączać produkty bogate w miedź.

Innem powodem niedoboru miedzi mogą być zaburzenia jej wchłaniania występujące w przebiegu poszczególnych chorób, np. celiakii czy choroby Leśniowskiego- Crohna. Warto również uważać na łączenie miedzi z innymi składnikami, np. cynkiem, jeśli jest go zbyt dużo.

U osób, które poddały się operacji bariatrycznej może również wystąpić niedobór miedzi.

Osoby nadmiernie i przewlekle spożywające alkohol często cierpią na zaburzenia wchłaniania różnych składników odżywczych, w tym również miedzi.

Niedobór miedzi – objawy

Wśród najszybciej zauważalnych objawów niedoboru miedzi można wyróżnić chociażby nadmierne zmęczenie oraz osłabienie organizmu. Wynikają one z upośledzonego metabolizmu energii, a także niedostatecznej produkcji czerwonych krwinek i złego wchłaniania żelaza. W badaniach krwi może być widoczna anemia.

Pod kątem neurologicznym, do symptomów niedoboru miedzi należą drętwienia i mrowienie w kończynach, a także trudności w płynnym chodzeniu.

Niedostateczna podaż tego pierwiastka może też prowadzić do zwiększonej częstotliwości zapadania na infekcje z uwagi na nieefektywne działanie układu odpornościowego.

Mogą wystąpić zmiany skórne w postaci przebarwień, w tym depigmentacja skóry i włosów, które dodatkowo mogą stać się łamliwe. Niekiedy niedobór miedzi może prowadzić do zwiększenia ryzyka wystąpienia osteoporozy.

Nadmiar miedzi w organizmie – czy jest szkodliwy?

W przypadku wszystkich składników odżywczych, ważna jest równowaga. Zarówno niedobór, jak i nadmiar jakiegokolwiek z nich może być niekorzystna dla zdrowia i powodować skutki uboczne. W przypadku miedzi, jeśli spożywać jej będziemy zbyt dużo, możemy doprowadzić do jej toksyczności.

Do objawów przedawkowania miedzi należą przede wszystkim dolegliwości żołądkowo-jelitowe, w tym wymioty, nudności oraz biegunki i bóle brzucha. Pod kątem neurologicznym zgłasza się zawroty i bóle głowy, a także zaburzenia funkcji poznawczych. W przypadku przewlekłego przedawkowywania do czynienia możemy mieć z uszkodzeniem wątroby, która nie daje sobie rady z magazynowaniem i przetwarzaniem miedzi.

Zbyt wysoki poziom miedzi może także zaburzać wchłanianie innych składników odżywczych, co z kolei doprowadzi do ich niedoborów.

W przypadku spożycia miedzi, z przedawkowaniem możemy mieć miejsce, jeśli nadmiernie ją suplementujemy. W zbilansowanej diecie nadmiar zdarza się niezwykle rzadko. Nadmiar miedzi możemy jednak spożywać w przypadku, gdy woda jest nią skażona, tj. występuje jej nadmiar. Standardowo miedź może być wykorzystywana do oczyszczania wody pitnej w wodociągach i jej jakość jest ściśle kontrolowana, istnieje jednak ryzyko w przypadku starych skorodowanych rur miedzianych, w których woda stoi przez dłuższy czas.

Produkty bogate w miedź

Miedź, podobnie jak większość składników odżywczych, jest najlepiej przyswajalna z naturalnych pokarmów, dlatego najprostszym sposobem na uzupełnienie jej niedoborów w organizmie jest włączenie odpowiednich produktów w codziennym spożyciu. Należą do nich owoce morza, ryby, wątroba wołowa. Wegetarianie i weganie mogą miedź czerpać z migdałów, orzechów nerkowca i nasion słonecznika. Z produktów zbożowych na uwagę zasługuje jęczmień, gryka oraz quinoa, a także płatki owsiane górskie, ale sprawdzą się również strączki, np. soczewica, fasola i ciecierzyca. Desery zawierające miedź mogą składać się z gorzkiej czekolady, bananów i awokado.

Miedź – suplementacja

Suplementacja witamin i minerałów, w tym miedzi, powinna odbywać się pod kontrolą lekarza i tylko w przypadku, gdy jest to medycznie uzasadnione. Zarówno niedobór, jak i nadmiar mogą nieść przykre konsekwencje dla zdrowia, dlatego suplemetację stosuje się tak długo, jak jest to wymagane.

Suplementy miedzi dla osób z zaburzeniami wchłaniania tego składnika powinny być indywidualnie dobierane, by uniknąć interakcji z innymi oraz zmaksymalizować efekt. Nie oznacza to przyjmowania tak zwanych „końskich dawek” w krótkim czasie, a dopasowanie dawki do osoby, czasu przyjmowania i dopasowania innych elementów stylu życia, np. odpowiedniego skomponowania diety.