Aronia – właściwości lecznicze, witaminy i zastosowanie
Krzew aronii pochodzi ze wschodnich rejonów Ameryki Północnej. Z powodzeniem jest uprawiany również w Polsce. Stanowi ozdobę przydomowych ogródków, zwłaszcza że nie wymaga wielu zabiegów pielęgnacyjnych. Nasze babcie robiły sok z owoców aronii na wzmocnienie. Na co jeszcze pomaga aronia i jak ją przechowywać? Odpowiedzi znajdują się w dalszej części tekstu – zapraszamy do lektury.
Aronia – opis rośliny
Aronia czarnoowocowa (z łac. Aronia melanocarpa) jest zaliczana do rodziny różowatych. Potocznie jest też nazywana czarną jarzębiną lub aronią czarną. Poniżej przedstawiamy jej botaniczny opis:
- osiąga do 3 metrów wysokości,
- młode krzewy są dość zwarte, natomiast starsze przypominają małe rozłożyste drzewa,
- ciemnozielone liście są owalne i mają piłkowane brzegi. Od góry są błyszczące, a od dołu pokryte kutnerem, czyli delikatnymi włoskami,
- białe lub różowe kwiaty są zebrane w baldachogrona,
- owocem jest jagoda zebrana w kiść.
Kiedy zbierać aronię?
Aronia kwitnie w maju i czerwcu, a jej owoce są gotowe do zbioru we wrześniu. Roślina może owocować przez kilkanaście sezonów.
Jak suszyć aronię?
Zebrane kiście owoców należy oczyścić, a następnie usunąć z nich szypułki, ponieważ mają gorzki smak. Następnie rozkładamy je cienką warstwą na blachę wyłożoną papierem do pieczenia. Suszymy w 30 stopniach Celsjusza w piekarniku z uchylonymi drzwiczkami lub w suszarni.
Jak przechowywać suszoną aronię?
Wiemy już, jak wysuszyć owoce aronii, a jak je przechowywać? Gotowy susz należy przesypać do szklanych lub ceramicznych pojemników, szczelnie zamknąć i schować do ciemnej szafki.
Co zawiera aronia?
Jagody aronii zawierają cukry proste i złożone, a także flawonoidy oraz kwasy organiczne. Wśród owoców jagodowych aronia jest jednym z najbogatszych źródeł polifenoli. Z witamin należy wymienić C, B2 i B6, E, PP oraz prowitaminę A. Owoce aronii zawierają również sole mineralne w postaci molibdenu, miedzi, jodu, boru oraz kobaltu i wapnia. Należy również wspomnieć o związkach pektynowych, garbnikach i barwnikach antocyjanowych. Owoce aronii zawierają również substancje bakteriostatyczne, dzięki temu nie psują się od razu po zbiorze.
Aronia – wartości odżywcze
Aronia z uwagi na swój wyjątkowy cierpki smak rzadko jest zjadana na surowo. W 100 gramach produktu jest 47 kcal, w tym 10 gramów węglowodanów, 1 gram białka i tłuszczu oraz około 6 gramów błonnika. Doktor Justyna Bylinowska w swoim artykule dla portalu Dietetycy Org zauważa, że garść jagód aronii (30 gramów) pokrywa ponad 10% dziennego zapotrzebowania na witaminę C, 9% na mangan czy 5% na witaminę K. W takiej sytuacji odpowiedź na pytanie, czy aronia jest zdrowa, wydaje się oczywista.
Jakie właściwości ma aronia?
Zarówno owoce, jak i sok z aronii wykazują silne właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne. Zawarte w nich składniki aktywne wspierają kondycję naczyń krwionośnych – wzmacniają ich ścianki i wykazują działanie przeciwkrwotoczne. W literaturze naukowej można znaleźć także informacje o właściwościach antybakteryjnych i przeciwwirusowych (potwierdzonych badaniami in vitro), jednak na razie brakuje badań klinicznych z udziałem ludzi, które by to jednoznacznie potwierdziły. Działanie przeciwgrzybicze oraz szczegółowy wpływ aronii na zmniejszenie kruchości naczyń to obszary, w których dowodów jest najmniej. Warto również wspomnieć, że dzięki zawartości garbników owoce aronii mają działanie ściągające.
Aronia – na co pomaga?
Aronia to nie tylko smaczny owoc, lecz także cenne źródło składników o potwierdzonym wpływie na zdrowie i wygląd. Dzięki wysokiej zawartości antyoksydantów związków polifenolowych znajduje zastosowanie zarówno w medycynie, jak i w kosmetyce.
Zastosowanie w medycynie
- ciśnienie krwi i układ krążenia – regularne spożywanie preparatów z aronii może w umiarkowanym stopniu obniżać ciśnienie (o kilka mmHg) oraz wspierać prawidłową funkcję śródbłonka. Efekt ten potwierdzają badania kliniczne i przeglądy naukowe, jednak aronia nie zastępuje leczenia nadciśnienia.
- przewód pokarmowy – wyniki badań na zwierzętach sugerują, że aronia może chronić błonę śluzową żołądka i łagodzić stany zapalne trzustki. Brakuje jednak rekomendacji klinicznych do stosowania u ludzi w przypadku wrzodów żołądka czy ostrego/przewlekłego zapalenia trzustki, dlatego informacje te należy traktować jedynie jako potencjał badawczy.
- w diecie – świeże owoce oraz sok z aronii mogą wzbogacać jadłospis w polifenole, dlatego są zaliczane do superfoods. Zawartość witaminy C jest umiarkowana i wynosi około 21 mg na 100 g owoców.
Zastosowanie w kosmetyce
Ekstrakt z aronii jest składnikiem kosmetyków, które odżywiają skórę i chronią ją przed stresem antyoksydacyjnym. Badania laboratoryjne pokazują, że może on zmniejszać stany zapalne i uszkodzenia skóry po słońcu, ale nie zastępuje filtrów przeciwsłonecznych.
Co można zrobić z aronii?
Aronia znajduje swoje zastosowanie również w kulinariach. Z jej owoców można przygotować m.in.:
- konfiturę i dżem,
- sok, wino, likier,
- cykat (kandyzowane skórki).
Suszona aronia to też interesujący dodatek do ciast i mięs.
Jak mrozić aronię?
Mrożenie to jeden z najprostszych i najskuteczniejszych sposobów, zwłaszcza gdy nie mamy czasu na robienie przetworów. Dzięki temu owoce zachowują swój smak, aromat i większość cennych składników odżywczych.
Jak prawidłowo zamrozić owoce aronii?
- zacznijmy od dokładnego umycia i osuszenia owoców,
- usuńmy szypułki – idealnie do tego celu sprawdzą się nożyczki,
- przygotowane owoce rozsypmy pojedynczą warstwą na tacę i odłóżmy do zamrażalki na 2–3 godziny,
- następnie zamrożone owoce przesypmy luzem do woreczków lub pojemników i opiszmy je datą, nazwą oraz wagą.
Zamrożoną aronię można przechowywać maksymalnie przez rok w temperaturze -18 stopni Celsjusza. Po rozmrożeniu można zrobić z niej sok lub wykorzystać do innych celów.
Jak zrobić sok z aronii?
Przygotowanie soku z aronii nie jest trudne, ale warto pamiętać o kilku praktycznych wskazówkach. Owoce silnie barwią, dlatego podczas zbiorów i pracy w kuchni najlepiej założyć lateksowe rękawiczki, fartuch lub ubrania robocze.
Poniżej przedstawiamy przepis na sok z aronii przygotowany w sokowniku — specjalnym garnku do pozyskiwania soków.
Składniki:
- 3 kg owoców aronii
- 1 kg cukru
- sok z 1 cytryny
Przygotowanie:
- Do dolnego garnka sokownika wlewamy wodę.
- Nakładamy kolejny garnek i podpinamy wężyk, zabezpieczając go klamrą z zestawu.
- Na górę ustawiamy garnek z sitkiem, wsypujemy owoce, dodajemy cukier i sok z cytryny.
- Przykrywamy pokrywką i włączamy palnik. Gdy woda zacznie wrzeć, zmniejszamy ogień i całość gotujemy przez około 1,5 godziny. W tym czasie sok będzie gromadził się w środkowym garnku.
- Przygotujmy obok naczynie na sok (np. dodatkowy garnek). Gdy płyn pojawi się w wężyku, ostrożnie zwolnijmy klamrę, aby sok popłynął swobodnie — pamiętając, że zarówno klamra, jak i sok są bardzo gorące.
Co pół godziny sprawdzajmy, czy woda w dolnym garnku sokownika nie wyparowała. W razie potrzeby uzupełniajmy ją wrzątkiem.
Gotowy sok przelejmy do wyparzonych słoików lub butelek i odwróćmy do góry dnem.
Dla pewności można sok dodatkowo pasteryzować przez około 15 minut. Osoby, które nie mają czasu ani możliwości, aby zrobić własne przetwory, mogą skorzystać z gotowego soku z aronii Aroniavital.
Jak zrobić dobry sok z aronii, żeby nie był cierpki?
Jak wiemy, aronia ma gorzki i cierpki smak, aby go nieco zneutralizować, możemy ją zamrozić na 24 godziny przed przystąpieniem do robienia soku. Kolejnym sposobem jest dodanie do owoców liści wiśni.
Liście aronii zastosowanie
Liście aronii mogą stanowić dodatek do mieszanek ziołowych, np. poprawiających pracę wątroby i metabolizm. Można również z nich przygotować napar do przemywania twarzy podczas problemów skórnych. Wystarczy łyżkę suszonych liści zalać 400 ml wrzątku i odstawić do zaparzenia, a następnie przecedzić. Specjaliści zalecają, aby przed rozpoczęciem domowej kuracji omówić ten pomysł z lekarzem. Dzięki temu nie dojdzie do reakcji z przyjmowanymi lekami i suplementami. Ponadto otrzymamy też indywidualne zalecenia i dawkowanie.
Aronia w ciąży – czy jest bezpieczna?
Aronia może być spożywana w ciąży jako standardowy dodatek do diety. W przypadku suplementów i leków zawierających aronię należy jednak zachować ostrożność. Obecnie brakuje wystarczających danych potwierdzających bezpieczeństwo ich stosowania w ciąży i podczas laktacji. Dlatego zaleca się ograniczenie lub rezygnację z takich preparatów, chyba że ich stosowanie zostało wyraźnie zalecone przez lekarza.
Aronia – przeciwskazania
Owoce aronii mogą wpływać na działanie niektórych preparatów. Szczególną ostrożność należy zachować:
- w chorobach autoimmunizacyjnych,
- podczas stosowania leków obniżających poziom glukozy we krwi,
- przy terapii lekami przeciwzakrzepowymi lub przeciwpłytkowymi.
U osób z cukrzycą aronia i jej przetwory mogą dodatkowo obniżać stężenie glukozy we krwi. W połączeniu z lekami przeciwcukrzycowymi zwiększa to ryzyko hipoglikemii.
Podsumowanie
Aronia to jesienny owoc o szerokim zastosowaniu. Zawiera dużo polifenoli, zwłaszcza antocyjanów, które nadają jej intensywny kolor i są silnymi przeciwutleniaczami. Badania wskazują, że aronia może wspierać układ krążenia i pomagać w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym. Jej owoce mogą stanowić zdrowe urozmaicenie naszej diety.
Tekst ma charakter informacyjny i nie zastępuje konsultacji z lekarzem.
Źródła:
1) „Aronia czarna — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie”, Kto ma lek, https://ktomalek.pl/ziolopedia/aronia-czarna-wlasciwosci-lecznicze-dzialanie-zastosowanie/w-4440, dostęp dn. 13.08.2025 r.
2) J. Bylinowska, „Aronia – odkryj moc antyoksydantów”, Dietetycy Org, https://dietetycy.org.pl/aronia-wlasciwosci/, dostęp dn. 14.08.2025 r.
3) J. Kozłowski, T. Wielgosz, J. Cis, „Zioła z apteki natury. Polskie zioła dla zdrowia i urody”, Wydaw. Publicat S.A., 2013 r., str. 29
4) K. Czyżyk, „Herbata z aronii – zastosowania, właściwości oraz przepis”, Herbata info, https://www.herbata.info/herbata-z-aronii-zastosowania-wlasciwosci-oraz-przepis/, dostęp dn. 13.08.2025 r.
5) M. E. Senderski, „Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie”, Wydaw. Mateusz E. Senderski, Wydanie III, Podkowa Leśna 2017 r., str. 177-178
6) M. Young Go, „Functional Activities and Mechanisms of Aronia melanocarpa in Our Health”, MDPI, https://www.mdpi.com/1467-3045/46/8/477, dostęp dn. 13.08.2025 r.
7) S. A. Ghanbari, S. Mousavi, S. Bereswill, „A review of the anti-bacterial effects exerted by Aronia melanocarpa”, PubMed Central, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11925190/, dostęp dn. 14.08.2025 r.
Ten tekst został napisany w celu informacyjnym i nie zastępuje konsultacji z lekarzem.
Jako copywriter specjalizuję się w popularyzacji wiedzy o profilaktyce zdrowia, chorobach, metodach leczenia i fitoterapii. Od lat zgłębiam właściwości ziół i ich praktyczne zastosowanie. Tworzę również treści o pielęgnacji dzieci i dorosłych, opierając się na publikacjach naukowych oraz sprawdzonych źródłach. Jestem autorką poradnika „Bez marnowania. Kuchnia zero waste”, w którym promuję świadome podejście do odżywiania i codziennych wyborów. Moim celem jest przekazywanie rzetelnych informacji w przystępny sposób, by wspierać Czytelników w świadomym dbaniu o zdrowie.
