Jakie właściwości ma lubczyk? Zastosowanie, działanie i przepis na wywar
Lubczyk to wieloletnia roślina, która należy do selerowatych. W literaturze fachowej występuje pod łacińską nazwą Levisticum officinale. Potocznie jest też określany jako maggi, mleczeń, łaskotne ziele czy lubczyk lekarski. Poniżej przedstawiamy więcej informacji na temat tego zioła.
Jak wygląda lubczyk ogrodowy – opis botaniczny
Lubczyk ogrodowy wykazuje szereg właściwości prozdrowotnych. Poniżej przedstawiliśmy jego opis, aby z łatwością odróżnić go od innych ziół:
- w pierwszym roku wegetacji tworzy rozetę dużych, pierzastych i ciemnozielonych liści,
- w kolejnych latach powstają łodygi kwiatowe (puste w środku), które osiągają do 2 metrów wysokości,
- roślina kwitnie od czerwca do lipca, tworząc drobne żółtozielone kwiaty na szczytach pędów,
- owocem jest brunatna rozłupka,
- na system korzeniowy składają się krótkie grube kłącze i wiele korzeni bocznych.
Cała roślina posiada charakterystyczny korzenny zapach.
Gdzie i jak rośnie lubczyk ogrodowy?
Omawiana roślina należy do ziół leczniczych i prawdopodobnie pochodzi z Iranu. W zdziczałej formie można go spotkać w Europie i Azji. Współcześnie jest też uprawiany w USA oraz na naszym kontynencie, w tym w Polsce. Lubczyk najlepiej rośnie na słonecznych lub częściowo zacienionych stanowiskach. Preferuje żyzną, dostatecznie wilgotną i bogatą w wapń glebę. Co ciekawe, nasiona mają największą zdolność do kiełkowania zaraz po zbiorze. W związku z tym wysiewu bezpośrednio do gruntu dokonuje się już w sierpniu.
Kiedy zbierać lubczyk ogrodowy?
Surowcami pozyskiwanymi z lubczyku są:
- liście – można je zbierać przez cały okres wegetacji i zużywać na bieżące potrzeby. Niektóre źródła podają, że liście ścięte przed kwitnięciem rośliny cechuje bogatszy aromat.
- korzeń – wykopuje się go w późną jesienią w drugim roku uprawy, bądź wiosną trzeciego roku. Ważne, aby najpierw ściąć nadziemne części rośliny na wysokości 20 centymetrów, a następnie przy pomocy wideł wykopać korzenie i kłącza.
Jak suszyć lubczyk?
Poniżej przedstawiamy domowe metody na suszenie lubczyku. Gotowy susz przechowujmy w szczelnie zamkniętych pojemnikach – najlepiej szklanych lub ceramicznych. Zabezpieczmy je też przed działaniem promieni słonecznych, wkładając do ciemnej szafki.
Liście lubczyku – suszenie
W słoneczny dzień obetnijmy gałązki lubczyku. Następnie umyjmy je i dokładnie osuszmy. W kolejnym kroku możemy je:
- związać w gałązki i powiesić na kilka dni na przewiewnym i ciemnym strychu,
- lub poodrywać listki i położyć je na wyłożone papierem do pieczenia blachy. Następnie odłóżmy je w zacienione i przewiewne miejsce. Tak przygotowany surowiec możemy suszyć na ciemnym strychu lub włożyć go do uchylonego piekarnika ustawionego na 35 stopni Celsjusza.
Korzeń lubczyku – suszenie
Wykopany korzeń lubczyku należy oczyścić z resztek ziemi i usunąć jego zepsute elementy. Następnie odcinamy nadziemne części. Tak przygotowane korzenie płucze się, osusza, zdejmuje korę i tnie na mniejsze części. Surowiec suszy się w suszarni lub uchylonym piekarniku ustawionym na 35 stopni Celsjusza. Po czym poznać, że korzeń lubczyku jest dobrze wysuszony? Susz powinien przybrać żółtobrunatną barwę, a jego smak balansować między słodką i gorzką nutą.
Wywar z lubczyku – przepis
Odwar z lubczyku w medycynie naturalnej był stosowany jako środek moczopędny lub wspierający trawienie. Pamiętajmy, aby przed rozpoczęciem samodzielnej terapii ziołami poinformować o tym lekarza. Dzięki temu specjalista będzie mógł sprawdzić, czy dane zioło nie wchodzi w interakcje z przyjmowanymi przez nas lekami lub suplementami.
Składniki:
- 1 łyżka korzenia z lubczyku
- 1 szklanka wrzątku
Przygotowanie:
Korzeń lubczyku należy wsypać do szklanki i zalać wrzątkiem. Następnie całość przykrywamy spodkiem i odstawiamy na kwadrans. Po tym czasie przecedzamy napój. Napar z lubczyku można pomocniczo pić po ½ lub ¾ szklanki 3 razy dziennie. Jeśli po kilku dniach objawy nie ustąpią lub stan zdrowia ulegnie pogorszeniu, wskazana jest wizyta lekarska.
Levisticum officinale – jakie substancje aktywne zawiera lubczyk?
Korzeń lubczyku zawiera między innymi olejki eteryczne (około 1%), kwasy organiczne, skrobię oraz kumaryny. Obecne są także furanokumaryny, znaczne ilości witaminy C oraz związki fenolowe – w tym flawonoidy, kwasy fenolowe, saponiny i alkaloidy.
Lubczyk ogrodowy – działanie
Jakie ma działanie lubczyk ogrodowy? Roślina wykazuje delikatne właściwości moczopędne, bakteriostatyczne, wiatropędne i żółciopędne. Obserwuje się też działanie wykrztuśne, rozkurczowe i przeciwzapalne. W lecznictwie ludowym lubczyk był stosowany jako środek pobudzający krwawienie miesięczne oraz zwiększający popęd płciowy. Napary z lubczyku charakteryzują się delikatnym działaniem uspokajającym. Do tego działają przeciwskurczowo i pobudzają wydzielania soku żołądkowego.
Lubczyk – na co pomaga?
Wodne wyciągi w lubczyku stosuje się podczas zaburzeń trawiennych, w tym niestrawności i gazów. Mogą okazać się pomocne podczas stanu nieżytu żołądka i dwunastnicy. Lubczyk pomocniczo jest używany do wsparcia pracy wątroby i wydzielania soków żołądkowych. Dodatkowo roślina może być wykorzystywana podczas stanów zapalnych układu moczowego i oddechowego.
Lubczyk ogrodowy – zastosowanie
Niektórym z nas lubczyk może kojarzyć się z afrodyzjakiem lub przyprawą. Jak jeszcze można go wykorzystać z korzyścią dla zdrowia?
Lubczyk ogrodowy – zastosowanie w kuchni
Młode liście lubczyku świetnie sprawdzają się jako dodatek do zup – szczególnie dobrze podkreślają smak rosołu, dań duszonych, pieczeni oraz gulaszu. Można je również dodawać do potraw rybnych i zalew do peklowania mięsa.
Lubczyk doskonale komponuje się także z masłem ziołowym, sałatkami i surówkami. Rozdrobnione owoce tej rośliny wykorzystuje się do aromatyzowania likierów.
Co ciekawe, popularna w Polsce płynna przyprawa do wzbogacania smaku potraw również zawiera lubczyk. W medycynie ludowej lubczyk był traktowany jako afrodyzjak. W kuchni stosuje się zarówno świeże liście, jak i suszone lub mrożone.
Lubczyk w medycynie
Korzeń lubczyku stanowi składniki mieszanek ziołowych i preparatów leczniczych. Najczęściej jest wykorzystywany podczas:
- infekcji układu moczowego i jako środek zapobiegający powstawaniu kamieni nerkowych,
- kaszlu i stanu zapalnego gardła,
- bólów menstruacyjnych,
- problemów trawiennych i wzdęć.
Lubczyk ogrodowy w ciąży i podczas karmienia – czy można stosować?
Monografia Ziołowa Europejskiej Agencji Leków (EMA) informuje, że obecnie brakuje wystarczających danych, aby potwierdzić bezpieczeństwo stosowania lubczyku u kobiet w ciąży lub karmiących piersią.
Lubczyk ogrodowy – przeciwskazania
Warto pamiętać, że lubczyk należy do ziół fotouczulających. Oznacza to, że jego spożywanie w większych ilościach lub stosowanie preparatów na jego bazie może zwiększać wrażliwość skóry na promieniowanie słoneczne.
EMA nie zaleca stosowania preparatów z lubczyku u dzieci i młodzieży poniżej 18. roku życia. Kolejnym przeciwskazaniem są choroby nerek.
Podsumowanie
Lubczyk to znacznie więcej niż przyprawa – to roślina, która może wspierać trawienie, pracę nerek i łagodzić stany zapalne. Jego regularne stosowanie w formie naparu czy przyprawy może być prostym sposobem na wprowadzenie zdrowych nawyków. Warto jednak pamiętać o przeciwwskazaniach i skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem kuracji.
Tekst ma charakter informacyjny i nie zastępuje konsultacji z lekarzem.
Źródła:
1) „Community herbal monograph on Levisticum officinale Koch, radix”, European Medicine Agency, https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-monograph/draft-community-herbal-monograph-levisticum-officinale-koch-radix_en.pdf, dostęp dn. 29.07.2025 r.
2) D. Bukowy-Woźniak, „Lubczyk ogrodowy — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie”, https://ktomalek.pl/ziolopedia/lubczyk-ogrodowy-wlasciwosci-lecznicze-dzialanie-zastosowanie/w-3005, dostęp dn. 29.07.2025 r.
3) J. Baraniak, M. Kania-Dobrowolska, „Działanie moczopędne wybranych surowców roślinnych” , Postępy Fitoterapii, http://www.postepyfitoterapii.pl/wp-content/uploads/2019/10/pf_2019_03_05.pdf, dostęp dn. 29.07.2025 r.
4) J. Kozłowski, T. Wielgosz, J. Cis, „Zioła z apteki natury. Polskie zioła dla zdrowia i urody”, Wydaw. Publicat S.A., 2013 r., str. 98
5) J. Volak, J. Stodolak, „Rośliny Lecznicze”, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1987 r., str. 188
6) K. Różycka, „Lubczyk – działanie, właściwości, zastosowanie, uprawa”, Wylecz to, https://wylecz.to/ziola/lubczyk-dzialanie-wlasciwosci-zastosowanie-uprawa, dostęp dn. 29.07.2025 r.
7) M. E. Senderski, „Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie”, Wydaw. Mateusz E. Senderski, Wydanie III, Podkowa Leśna 2017 r., str. 388-390
Jako copywriter specjalizuję się w popularyzacji wiedzy o profilaktyce zdrowia, chorobach, metodach leczenia i fitoterapii. Od lat zgłębiam właściwości ziół i ich praktyczne zastosowanie. Tworzę również treści o pielęgnacji dzieci i dorosłych, opierając się na publikacjach naukowych oraz sprawdzonych źródłach. Jestem autorką poradnika „Bez marnowania. Kuchnia zero waste”, w którym promuję świadome podejście do odżywiania i codziennych wyborów. Moim celem jest przekazywanie rzetelnych informacji w przystępny sposób, by wspierać Czytelników w świadomym dbaniu o zdrowie.
