Łopian większy właściwości i zastosowanie
Łopian większy to dwuletnia roślina z rodziny astrowatych. Z uwagi na swoje właściwości zaliczany jest do ziół leczniczych. W literaturze fachowej widnieje też pod łacińską nazwą Arctium Lappa. Potocznie jest też określany jako łopień lekarski, dziady, łopuch, kostropacz czy głowacz.
Jak wygląda łopian większy?
Liście i korzeń łopianu są cenione za liczne właściwości prozdrowotne. Poniżej przedstawiamy jego opis, aby z łatwością móc odróżnić łopian od innych roślin:
- w pierwszym roku wegetacji pojawia się duża rozeta liści o selerowato-jajowatym kształcie, owłosionych od spodu.
- w drugim roku łopian rozwija sztywną, grubą łodygę, dorastającą nawet do 2 metrów wysokości. Liście łodygowe są drobniejsze i osadzone na krótkich ogonkach.
- kwiaty mają purpurowo-czerwoną barwę i zebrane są w koliste koszyczki z haczykowatymi łuskami.
- owocem jest niełupka z żółtym puchem.
- korzeń jest długi, gruby i palowy.
Kiedy kwitnie łopian większy?
Łopian kwitnie od lipca do sierpnia. Po przekwitnięciu opadają całe kwiaty, które z łatwością przyczepiają się do sierści zwierząt i ubrań ludzi. Dzieci często nazywają je rzepem i wykorzystują do zabawy.
Łopian większy – gdzie rośnie?
W Polsce łopian większy zaliczany jest do pospolitych roślin i występuje na terenie całego kraju. Ziele rośnie w całej strefie umiarkowanej półkuli północnej. Co ciekawe, zostało również zawleczone do Ameryki Południowej.
Łopian jest mało wymagającą rośliną – praktycznie rośnie na każdej glebie. Natomiast nie toleruje podmokłego lub piaszczystego podłoża. Uprawiając łopian, najlepsze efekty uzyskamy, sadząc go na żyznej lub próchniczej ziemi.
Łopian większy – zbiór i suszenie
Surowcami pozyskiwanymi z łopianu większego są:
- korzeń – wykopujemy go jesienią w pierwszym roku wegetacji rośliny lub wiosną w drugim roku wegetacji. Oczyszczone z nadmiaru ziemi i zbutwiałych elementów korzenie myjemy i dzielimy na mniejsze elementy. Całość suszymy w suszarni lub uchylonym piekarniku ustawionym na 50°C.
- liście – zbiera się je w czerwcu i lipcu, czyli przed kwitnieniem lub na jego początku. Rozkłada się je na sicie lub blaszce wyłożonej papierem do pieczenia i suszy w naturalnych warunkach. Idealnie do tego celu nada się suchy, ciemny i przewiewny strych.
Jak przechowywać suszony łopian?
Właściwie wysuszony łopian najlepiej przesypać do szklanego lub ceramicznego naczynia. Następnie całość szczelnie zamykamy i odkładamy do ciemnej szafki lub spiżarki. Dzięki temu zabezpieczymy surowiec przed niekorzystnym wpływem promieni słonecznych.
Łopian większy korzeń – przepis na odwar
Jak stosować łopian? Nasze babcie piły odwar z łopianu podczas dolegliwości pokarmowych, wątroby i dróg żółciowych. Dodatkowo znajdował zastosowanie podczas reumatyzmu i artretyzmu. Pamiętajmy jednak, że przed rozpoczęciem samodzielnej kuracji zalecana jest konsultacja z lekarzem i omówienie ewentualnych interakcji łopianu z przyjmowanymi lekami i suplementami.
Przepis na odwar z korzenia łopianu
Składniki:
- 2 łyżki rozdrobnionego korzenia łopianu
- 2 szklanki ciepłej wody
Sposób przygotowania:
- Do rondelka wsypmy korzeń łopianu i zalejmy ciepłą wodą. Całość podgrzewajmy aż do zagotowania.
- Następnie naczynie przykryjmy, zmniejszmy ogień do minimum i gotujmy jeszcze przez 5 minut.
- Na koniec odstawmy na kwadrans rondel z odwarem.
- Po tym czasie można napar przecedzić i podawać 2-3 razy dziennie po pół szklanki.
W przypadku braku poprawy lub pogorszenia stanu zdrowia zalecana jest pilna wizyta u lekarza.
Arctium lappa – składniki aktywne łopianu
Mateusz Emanuel Senderski w książce Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie podkreśla, że korzeń łopianu jest bogaty w związki poliacetylenowe, olejki eteryczne oraz fitosterole. Zawiera także nawet do 40% inuliny, a ponadto związki śluzowe i garbniki. W składzie korzenia znajdziemy również kwasy organiczne, substancje białkowe, a także pierwiastki takie jak siarka i fosfor.
Łopian – właściwości
Właściwości zdrowotne łopianu większego są znane od wieków, wśród najważniejszych warto wymienić:
- wsparcie trawienia – zawarte w korzeniu goryczki pobudzają wydzielanie soków żołądkowych i żółci, co sprzyja lepszemu trawieniu oraz poprawia apetyt.
- działanie przeciwzapalne i antybakteryjne – badania wskazują, że ekstrakty z łopianu mogą hamować rozwój niektórych drobnoustrojów oraz wspierać gojenie stanów zapalnych skóry.
- łagodne działanie moczopędne i przeczyszczające – tradycyjnie wykorzystywany do wspomagania usuwania nadmiaru wody z organizmu oraz regulacji pracy jelit, głównie dzięki zawartości błonnika.
Warto dodać, że część tych właściwości została potwierdzona w badaniach laboratoryjnych. Jednak wiele zastosowań opiera się na tradycyjnej medycynie ludowej i wciąż wymaga dalszych potwierdzeń w badaniach klinicznych.
Łopian większy – zastosowanie
Surowiec, jakim jest łopian, z powodzeniem jest wykorzystywany przez fitoterapię, jak i kosmetykę.
Zastosowanie łopianu w medycynie
Preparaty z łopianu mogą być używane wewnętrznie, jak i zewnętrznie:
- wewnętrznie – wyciągi wodne, alkoholowe oraz świeży sok polecane są przy dolegliwościach układu pokarmowego (takich jak nieżyt żołądka), zaburzeniach przemiany materii, chorobach dróg moczowych, a także przy reumatyzmie, czyrakach i łuszczycy. Zgodnie z monografią Europejskiej Agencji ds. Leków, kuracja wewnętrzna łopianem nie powinna trwać dłużej niż 4 tygodnie.
- zewnętrznie – odwar z korzenia łopianu sprawdza się w pielęgnacji skóry problematycznej. Można go stosować w formie okładów lub do oczyszczania skóry przy trądziku, czyrakach, infekcjach grzybiczych, owrzodzeniach oraz przy nadmiernym wypadaniu włosów.
Zastosowanie łopianu w kosmetyce
Wyciąg z łopianu to popularny składnik kosmetyków, można go znaleźć między innymi w olejkach pielęgnacyjnych do włosów, szamponach czy odżywkach. Polecany jest szczególnie do włosów suchych, osłabionych, rozdwajających się lub ze skłonnością do łupieżu.
Dzięki właściwościom przeciwbakteryjnym i przeciwgrzybiczym ekstrakt z liści łopianu może być również dodatkiem do kąpieli. Odwar z korzenia świetnie sprawdza się do przemywania skóry trądzikowej lub z tendencją do przetłuszczania.
Korzeń łopianu – przeciwwskazania
Preparaty z łopianu nie są zalecane osobom uczulonym na rośliny z rodziny astrowatych ani tym, które wykazują nadwrażliwość na jego substancje czynne.
Ze względu na brak wystarczających danych dotyczących bezpieczeństwa, łopianu nie powinny stosować kobiety w ciąży, karmiące matki oraz dzieci i młodzież poniżej 18. roku życia.
W przypadku stosowania leków (np. przeciwcukrzycowych czy przeciwzakrzepowych) lub suplementów diety warto skonsultować się z lekarzem, aby wykluczyć możliwe interakcje z łopianem.
Podsumowanie
Łopian większy to roślina lecznicza o szerokim zastosowaniu w ziołolecznictwie i kosmetyce. Jego korzeń i liście wspierają trawienie, wykazują działanie przeciwzapalne i antybakteryjne, a także korzystnie wpływają na kondycję skóry i włosów. Odwary z łopianu można stosować zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Roślina jest łatwa w uprawie i bogata w cenne składniki aktywne.
Źródła:
1) „Community herbal monograph on Arctium lappa L., radix“, 16 September 2010 EMA/HMPC/246763/2009 Corr.1, https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-monograph/final-community-herbal-monograph-arctium-lappa-l-radix_en.pdf, dostęp dn. 23.09.2025 r.
2) J. Kozłowski, T. Wielgosz, J. Cis, „Zioła z apteki natury. Polskie zioła dla zdrowia i urody”, Wydaw. Publicat S.A., 2013 r., str. 100
3) M. E. Senderski, „Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie”, Wydaw. Mateusz E. Senderski, Wydanie III, Podkowa Leśna 2017 r., str. 397-399
4) P. Znajdek-Awiżeń, „Łopian – na co pomaga? Właściwości lecznicze”, Wylecz to, https://wylecz.to/ziola/lopian, dostęp dn. 23.09.2025 r.
5) Y. Hsu, C. Yang, „Assessment of Ethanolic Extraction of Chlorogenic Acid, Cynarin, and Polyphenols from Burdock (Arctium lappa L.) Roots Under Ultrasound”, MDPI Open Access Jurnals, https://www.mdpi.com/1420-3049/29/21/5115, dostęp dn. 22.09.2025 r.
Ten tekst został napisany w celu informacyjnym i nie zastępuje konsultacji z lekarzem.
Jako copywriter specjalizuję się w popularyzacji wiedzy o profilaktyce zdrowia, chorobach, metodach leczenia i fitoterapii. Od lat zgłębiam właściwości ziół i ich praktyczne zastosowanie. Tworzę również treści o pielęgnacji dzieci i dorosłych, opierając się na publikacjach naukowych oraz sprawdzonych źródłach. Jestem autorką poradnika „Bez marnowania. Kuchnia zero waste”, w którym promuję świadome podejście do odżywiania i codziennych wyborów. Moim celem jest przekazywanie rzetelnych informacji w przystępny sposób, by wspierać Czytelników w świadomym dbaniu o zdrowie.
