Wiesiołek dwuletni – właściwości i zastosowanie
Oenothera biennis to łacińska nazwa wiesiołka, który potocznie jest nazywany nocną świecą, ponieważ jego żółte kwiaty otwierają się wieczorem, a rano zamykają. Ta piękna roślina zaliczana jest do ziół leczniczych. Zanim skupimy się na właściwościach wiesiołka, sprawdźmy, jak wygląda, aby nie pomylić go z innymi ziołami.
Jak wygląda wiesiołek?
Wiesiołek to dwuletnia roślina, która w pierwszym roku wegetacji wytwarza przyziemną rozetę liści. W drugim roku pojawia się owłosiona i gęsto ulistniona łodyga, która osiąga do 150 cm wysokości. Liście są drobnoząbkowane i owłosione z widocznym czerwonym nerwem. Cechą charakterystyczną liści jest ich intensywna zieleń, z tym że liście rosnące od dołu wybarwiają się na czerwono. Owocem jest pękająca torebka, w której wnętrzu znajduje się od 50 do 250 brunatnych i drobnych nasion.
Gdzie rośnie wiesiołek?
Wiesiołek występuje w Ameryce Północnej, Europie i na Bliskim Wschodzie. W Polsce najczęściej można go spotkać na nieużytkach, nasypach kolejowych i poboczach dróg. Wiesiołek chętnie rośnie nad brzegami rzek, żwirowiskach, ugorach i na skrajach sosnowych lasów. Roślina preferuje lekkie, mało urodzajne i piaszczyste podłoże.
Kiedy i jak zbierać wiesiołek?
Surowcem zielarskim są nasiona wiesiołka. Pozyskuje się je zarówno ze stanu naturalnego, jak i z uprawy. Zbiór rośliny jest problematyczny, ponieważ owoce wiesiołka nie dojrzewają w tym samym czasie. Co oznacza, że z dolnych torebek mogą wysypywać się nasiona, podczas gdy na górnych piętrach rośliny będą jeszcze zielone. Jak poradzić sobie z takim problemem? Specjaliści pod wiesiołkiem rozkładają płachty, na które osypują się dojrzałe nasiona – to minimalizuje straty surowca. Innym rozwiązaniem jest ścinanie sekatorem pędów z dojrzałymi torebkami nasiennymi.
Jak wysuszyć wiesiołek?
Zebrane pędy wiesiołka należy dokładnie przejrzeć i usunąć te z zielonymi torebkami nasiennymi. Jest to istotny zabieg, ponieważ niedojrzałe nasiona nie mają wartości leczniczej i obniżają wartość zebranego surowca. Wyselekcjonowane pędy suszy się w warunkach naturalnych. Umieszcza się je na sitach, a pod nimi układa się papier, na który będą osypywać się wysuszone nasiona. W kolejnym kroku wykonuje się omłot w celu usunięcia resztek łodyg i torebek nasiennych. Jest żmudny i pracochłonny proces, który współcześnie wykonuje się przy pomocy specjalistycznych narzędzi.
Jakie składniki aktywne zawiera wiesiołek?
Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego informuje, że nasiona wiesiołka zawierają około 20% oleju z nienasyconymi kwasami tłuszczowymi – w tym gamma-linolenowym, linolowym i olejowym. Roślina jest także zasobna w białko, celulozę i ligninę. Zawiera również skrobie, fitosterole, witaminę E i sole mineralne. Olej z wiesiołka dwuletniego zawiera 76% kwasu linolowego, 8–10% gamma-linolenowego oraz znaczne ilości witaminy E.
Wiesiołek właściwości lecznicze
Wiesiołek dzięki bogatemu składowi wykazuje następujące właściwości:
- przeciwzapalne
- przeciwbakteryjne
- przeciwutleniające.
Dodatkowo może wspierać odporność, kondycję skóry, zdrowie serca i poziom cholesterolu.
Olej z wiesiołka – zastosowanie
Dzięki zawartości cennych składników aktywnych olej z wiesiołka znajduje szerokie zastosowanie – od kosmetyki po kuchnię. Poniżej przedstawiamy jego najpopularniejsze formy użycia.
W lecznictwie
Olejek z wiesiołka może być stosowany wewnętrznie podczas podwyższonego poziomu cholesterolu, nadciśnienia tętniczego oraz profilaktycznie podczas leczenia miażdżycy i chorób układu sercowo-naczyniowego. Kobiety mogą go używać do łagodzenia objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS). Mężczyźni mogą pomocniczo użyć olejku z wiesiołka podczas przerostu prostaty. Olejek z wiesiołka w kapsułkach to wygodna forma podania produktu. Inną możliwością jest skorzystanie z olejku zamkniętego w tradycyjnych butelkach.
W kosmetyce
Wiesiołek jest używany do produkcji kremów o potencjale nawilżającym lub przeciwzmarszczkowym. Wchodzi w skład preparatów do pielęgnacji skóry alergicznej, balsamów do ciała, pomadek oraz odżywek do włosów.
Wiesiołek – zastosowanie w kuchni
Ugotowany korzeń wiesiołka może stanowić dodatek do dania głównego lub element sałatki jarzynowej. W przeszłości napar z wiesiołka stanowił substytut kawy, podobnie, jak cykoria czy mniszek lekarski. Nasiona i olej z wiesiołka to również doskonały dodatek do surówek.
Wiesiołek na menopauzę
Zawarty w wiesiołku kwas gamma linolenowy (GLA), może łagodzić typowe dolegliwości menopauzy, takie jak uderzenia gorąca, wahania nastroju, suchość skóry i rozdrażnienie. W związku z tym uważa, się, że GLA może wspierać równowagę hormonalną oraz pracę układu nerwowego i gospodarki lipidowej. Regularne stosowanie oleju z wiesiołka sprzyja także utrzymaniu elastyczności i nawilżenia skóry, które z wiekiem naturalnie maleją.
Wiesiołek na skórę i trądzik
Olej z wiesiołka z uwagi na swoje właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne jest stosowany do produkcji kosmetyków dla skóry problematycznej. Kwas GLA reguluje pracę gruczołów łojowych i działa regenerująco. Nie dziwi więc fakt, że produkty z wiesiołkiem są polecane do pielęgnacji cery trądzikowej. Regularne stosowanie wiesiołka zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie może przyczynić się do poprawy elastyczności i ogólnej kondycji skóry.
Podsumowanie
Wiesiołek dwuletni to nie tylko efektowna roślina, ale także cenne źródło składników o potwierdzonym działaniu prozdrowotnym. Dzięki obecności kwasów tłuszczowych, witaminy E i fitosteroli, znajduje zastosowanie zarówno w ziołolecznictwie, jak i kosmetyce. Olej z wiesiołka może być używany dla zdrowia i urody.
Źródła:
„Ekologiczna uprawa wiesiołka – właściwości, zastosowanie”, Małopolski Ośrodek Doradztwa Zawodowego, https://modr.pl/uprawa-i-zastosowanie-ziol/strona/ekologiczna-uprawa-wiesiolka-wlasciwosci-zastosowanie, dostęp dn. 20.11.2025 r.
J. Kozłowski, T. Wielgosz, J. Cis, „Zioła z apteki natury. Polskie zioła dla zdrowia i urody”, Wydaw. Publicat S.A., 2013 r., str. 176
M. E. Senderski, „Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie”, Wydaw. Mateusz E. Senderski, Wydanie III, Podkowa Leśna 2017 r., str. 620-622
„Wiesiołek dwuletni”, Atlas roślin, https://atlasroslin.com/2022/01/27/wiesiolek-dwuletni/, dostęp dn. 20.11.2025 r.
Ten tekst został napisany w celu informacyjnym i nie zastępuje konsultacji z lekarzem.
Jako copywriter specjalizuję się w popularyzacji wiedzy o profilaktyce zdrowia, chorobach, metodach leczenia i fitoterapii. Od lat zgłębiam właściwości ziół i ich praktyczne zastosowanie. Tworzę również treści o pielęgnacji dzieci i dorosłych, opierając się na publikacjach naukowych oraz sprawdzonych źródłach. Jestem autorką poradnika „Bez marnowania. Kuchnia zero waste”, w którym promuję świadome podejście do odżywiania i codziennych wyborów. Moim celem jest przekazywanie rzetelnych informacji w przystępny sposób, by wspierać Czytelników w świadomym dbaniu o zdrowie.
