Maślan sodu – właściwości i kiedy warto po niego sięgnąć?
Maślan sodu – co to jest?
Kwas masłowy jest naturalną substancją wytwarzaną przez bakterie jelitowe w okrężnicy. W niewielkim stopniu może być dostarczany organizmowi w ramach diety. Charakteryzuje się działaniem przeciwzapalnym i regenerującym. Kwas masłowy należy do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA). Mimo że jego stężenie w treści jelitowej wynosi zaledwie od 1 do 10 milimoli na kilogram, to stanowi podstawową substancję odżywczą i ochronną dla jelit. Kwas mlekowy pozytywnie oddziałuje na zachowanie ciągłości błony śluzowej jelita. Wspiera również procesy odpornościowe w układzie pokarmowym. Natomiast maślan sodu to pochodna kwasu masłowego i w przeciwieństwie do niego nie ma zapachu zjełczałego masła.
Maślan sodu zastosowanie – kiedy może się przydać?
Preparaty z maślanem sodu mogą być stosowane do leczenia uzupełniającego podczas nieswoistych chorób zapalnych i zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego. Są również wykorzystywane do łagodzenia objawów zespołu jelita drażliwego – zarówno w postaci biegunki, jak i zaparcia. Stanowią także wsparcie dla osób, które zmagają się z biegunką podróżną, popularnie nazywaną „zemstą faraona”. To zaburzenie przewodu pokarmowego najczęściej dotyka osoby, które skosztowały (często nieświadomie) zanieczyszczonej żywności lub wody, zarówno w swoim własnym, jak i obcym kraju. Kolejnym wskazaniem do stosowania maślanu sodu są ostre zakażenie żołądkowo-jelitowe oraz popromienne zapalenie odbytnicy. Należy również nadmienić, że omawiany preparat jest naturalny i może być wsparciem podczas długotrwałego leczenia przewlekłych chorób przewodu pokarmowego.
Maślan sodu – na co pomaga?
Butanian sodu to inna nazwa maślanu sodu. Jego właściwości mogą być wykorzystywane do łagodzenia objawów zespołu jelita drażliwego (IBS – z angielskiego irritable bowel syndrome). IBS charakteryzuje się nawracającymi zaburzeniami pracy jelit oraz ich nadreaktywnością. Dodatkowo łagodzi biegunki i ostre zakażenia jelitowo-żołądkowe. Ta naturalna substancja może być stosowana profilaktycznie lub podczas leczenia przewlekłych chorób układu pokarmowego.
Praktyka kliniczna i fakt, że kwas masłowy jest źródłem energii dla kolonocytów pozwalają przypuszczać, że maślan sodu może być wykorzystywany w profilaktyce i leczeniu objawów chorób przewodu pokarmowego, w tym nieswoistego zapalenia jelit (IBD – z angielskiego inflammatory bowel disease). IBD obejmuje chorobę Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego. W obu przypadkach ma miejsce przewlekły stan zapalny przewodu pokarmowego. W konsekwencji czego dochodzi do licznych uszkodzeń ścian przewodu pokarmowego. Towarzyszy im również: ból, biegunki i zaburzenia wchłaniania składników odżywczych.
Wprowadzenie krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA) przed rozpoczęciem radioterapii i długotrwałe ich przyjmowanie w okresie późniejszym może przyczynić się do zmniejszenia nieprzyjemnych objawów poradiacyjnego zapalenia jelita (z angielskiego radiation colitis) w postaci biegunki z krwią i śluzem oraz bolesnych parć.
Maślan sodu na jelita – jak na nie działa?
Kwasy tłuszczowe, do których zaliczany jest kwas masłowy, przyspieszają regenerację i gojenie jelit. Dodatkowo poprawiają ukrwienie błony śluzowej. Regulują także pH jelitowe, przez co wspomagają wchłanianie żelaza i magnezu.
Kwas masłowy utrzymuje również integralność bariery jelitowej, co jest podstawą prawidłowego funkcjonowania jelita. Śluz jest elementem wspomnianej bariery, a jego syntezę pobudza właśnie maślan sodu.
Dodatkowo maślan zabezpiecza nabłonek jelitowy przed wtargnięciem niepożądanych mikroorganizmów. Wykazuje również zdolność do hamowania cyklu komórkowego i różnicowania komórek nowotworowych, a także inicjuje zaprogramowanie śmierci zmienionych strukturalnie kolonocytów (czyli komórek tkanki nabłonkowej jelita).
Kwas masłowy reguluje wchłanianie zwrotne wody i elektrolitów oraz działania czynnościowe, przez co pozwala lepiej kontrolować jakość i ilość wypróżnień. Oddziałuje również na funkcje mięśniówki okrężnej jelita, zwłaszcza przy zaparciach. Wykazuje również działanie przeciwbiegunkowe, co ma znaczenie podczas IBS, czy biegunek podróżnych. Reasumując, maślan sodu wspiera zdrowie jelit, dzięki czemu nasze trawienie również przebiega sprawniej. Nie dziwi więc fakt, że maślan sodu można spotkać w preparatach na trawienie.
Maślan sodu preparaty
Pacjenci mają do wyboru wiele produktów z maślanem sodu. Preferowane są tabletki bądź kapsułki o opóźnionym uwalnianiu w otoczce dojelitowej, na przykład Debutir. Dzięki temu preparat umożliwia dotarcie aktywnego maślanu do dalszych odcinków przewodu pokarmowego. Sól sodowa kwasu masłowego znajduje się również w preparatach na trawienie, ostrą biegunkę, czy wsparcie mikroflory jelit.
Wpływ diety na poziom maślanu sodu
Wzbogacając naszą dietę w produkty bogate w błonnik pokarmowy i skrobię oporną, w naturalny sposób podnosimy poziom kwasu mlekowego w organizmie. Zaleca się zjadanie artykułów pełnoziarnistych, takich jak: nieprzetworzone płatki zbożowe, otręby, brązowy ryż, ciemne razowe makarony, grube kasze oraz ciemne pieczywo.
Do tego strączki, na przykład fasola, bób czy soja. Polecane są też świeże warzywa: marchewka i kapusta, buraki, szpinak oraz pomidory, a także sałata. Kiszonki również są wskazane, ponieważ mogą zawierać korzystne dla zdrowia probiotyki, zwłaszcza szczepy bakterii Lactobacillus i Bifidibacteriun. Nie ograniczajmy się tylko do fermentowanej kapusty i ogórków, ponieważ ukisić można wiele warzyw, na przykład pomidory, czosnek czy rzodkiewkę.
Sezonowe owoce odznaczają się doskonałym smakiem i najwyższymi wartościami odżywczymi. Korzystajmy z nich, zwłaszcza z porzeczek, jeżyn, czarnych jagód, jabłek i gruszek, brzoskwiń oraz śliwek. Doskonałym źródłem błonnika pokarmowego są również suszone owoce. Zaobserwowano, że zmiana nawyków żywieniowych może mieć wpływ na wzrost stężenia naturalnego maślanu w jelitach oraz zmniejszenie ryzyka chorób jelita grubego, a nawet nowotworów.
Źródła:
1. D. Waśko Czopnik, „Znaczenie maślanu sodu w leczeniu chorób czynnościowych i zapalnych jelit”, Gastroenterologia Praktyczna 2018, 2 (39), EPUP str. 297-354
2. „Maślan sodu w leczeniu chorób czynnościowych i zapalnych jelit”, Gastroenterologia Praktyczna, https://gastroenterologia-praktyczna.pl/a4708/Maslan-sodu-w-leczeniu-chorob-czynnosciowych-i-zapalnych-jelit.html/, Dostęp dn. 30-08-2024 r.
Jestem miłośniczką świadomego odżywiania, ziół leczniczych i domowych sposobów na dbanie o zdrowie i urodę. Pasjonują mnie również tematy związane z prawidłową postawą ciała oraz zdrowiem i rozwojem dzieci. W tekstach, które przygotowuję dla Czytelników, zawieram merytoryczną wiedzę, popartą badaniami i materiałami źródłowymi. Dzielę się również swoim doświadczeniem, przepisami kulinarnymi i praktycznymi poradami. Zależy mi na tym, aby teoretyczna wiedza została „podana” w przystępny sposób i odnosiła się do naszego codziennego życia.
