Tasiemiec – cichy pasażer w organizmie. Jakie są objawy zakażenia i jak je wyleczyć?
Co to jest tasiemiec?
Tasiemice to płaskie robaki, które pasożytują w ciele człowieka, w przewodzie pokarmowym. Jak wygląda tasiemiec? Ciało tasiemca składa się z trzech głównych elementów: główki (scolex), która zwykle zawiera elementy czepne, dzięki którym pasożyt przymocowuje się do ściany jelita swojego żywiciela. Kolejnymi elementami ciała tasiemca są szyjka oraz taśma. Naturalnie budowa tasiemca jest nieco inna u różnych jego typów.
Wyróżniamy następujące gatunki tasiemca:
- tasiemiec nieuzbrojony (Taenia saginata) – osiąga długość od 4 do 10 metrów i 1 centymetr szerokości.
- tasiemiec uzbrojony (Taenia solium) – posiada główkę uzbrojoną w haki. Jego maksymalna długość wynosi do 3 metrów.
- tasiemiec karłowaty (H. nana) – ma jeden wieniec haczyków, rośnie od 15 do 40 milimetrów długości.
- tasiemiec bruzdogłowiec szeroki (Diphyllobothrium latum) – osiąga do 15 metrów długości, a jego główka jest zaopatrzona w 2 bruzdy czepne.
Człowiek najczęściej zaraża się tasiemcem nieuzbrojonym, karłowatym i uzbrojonym.
Jak długo tasiemiec może żyć w organizmie człowieka?
Lekarz Magdalena Wiercińska w artykule dla Medycyny Praktycznej podaje, że najdłużej żyjącymi tasiemcami (nawet do 25 lat) są bruzdogłowiec szeroki oraz tasiemiec uzbrojony i nieuzbrojony. W związku z tym zalecamy badania, aby nasz organizm nie był eksploatowany przez tego typu pasożyty. Przy okazji polecamy Państwa uwadze również artykuły – Jak można zarazić się owsikami oraz Skuteczne sposoby na wszy.
Jak można zarazić się tasiemcem – przyczyny i sposoby zakażenia
Zakażenie tasiemcem jest uzależnione od jego gatunku. Według prof. dr hab. n. med. Krzysztofa Korzeniewskiego, specjalisty chorób tropikalnych, tasiemczyca najczęściej następuje w wyniku spożycia surowego lub niedogotowanego mięsa zainfekowanego wągrami, czyli larwami pasożyta. Szczególną uwagę należy zwrócić na surową:
- wieprzowinę – ponieważ mogą się w nim znajdować larwy tasiemca uzbrojonego;
- wołowinę – z uwagi na ewentualną obecność larw tasiemca nieuzbrojonego;
Surowe lub niedogotowane mięso ryb słodkowodnych może zawierać larwy bruzdogłowca szerokiego.
Natomiast do zarażenia tasiemcem karłowatym może dojść poprzez spożycie żywności lub wody skażonej przez jaja pasożyta.
Wągry tasiemca karłowatego można również wprowadzić do przewodu pokarmowego poprzez niedostateczną higienę oraz kontakt z zainfekowanymi powierzchniami.
Czy tasiemcem można się zarazić od kota lub psa?
Tasiemczyca jest chorobą odzwierzęcą, co oznacza, że można się nią zarazić również od zwierząt domowych, w tym od kota czy psa. W związku z tym istotne jest regularne odrobaczanie pupili. Dzięki temu ochronimy przed tasiemcem zarówno naszych czworonogów, jak i siebie.
Profilaktyka tasiemca – jak zapobiegać zakażeniu?
Zaleca się rezygnację lub znaczne ograniczenie spożywania surowego mięsa. Kolejną kwestią jest dokładne mycie rąk przed jedzeniem. Pamiętajmy również o myciu warzyw i owoców przed ich spożyciem. Zwróćmy też uwagę na picie przegotowanej wody, a nie bezpośrednio z kranu. Jest to zwłaszcza istotne podczas wakacji w egzotycznych krajach. Kolejną kwestią, na którą mamy wpływ, jest odrobaczenie zwierząt domowych. Osoby pracujące z surowym mięsem powinny regularnie poddawać się badaniom kontrolnym. Dzięki tym zasadom można znacząco zmniejszyć ryzyko zakażenia tasiemcem.
Objawy zakażenia tasiemcem – pierwsze symptomy i skutki
Jakie są pierwsze objawy tasiemca? Znaczna część pacjentów zarażonych tasiemcem początkowo nie obserwuje u siebie objawów klinicznych, wskazujących na obecność pasożyta. W tym miejscu należy podkreślić, że obraz kliniczny tasiemca jest też uzależniony od jego gatunku oraz liczby pasożytów w organizmie człowieka. U pozostałych nosicieli tasiemca można zaobserwować między innymi:
- utratę masy ciała mimo braku deficytu kalorycznego lub zwiększone łaknienie;
- niedobory witaminowe, zwłaszcza witaminy B12 (w przypadku bruzdogłowca szerokiego);
- bóle brzucha, okresowe wymioty, nudności i osłabienie;
- zmęczenie, problemy z koncentracją i niepokój – zwłaszcza u małych dzieci;
- sporadycznie dochodzi do reakcji alergicznej, bąbli pokrzywkowych (czyli czerwonych wykwitów na skórze) czy świądu odbytu.
Tego rodzaju objawy początkowo są trudne do skojarzenia z tasiemcem, dlatego tak ważna jest wizyta u lekarza w celu postawienia właściwej diagnozy i rozpoczęcia leczenia.
Tasiemiec w oku, mózgu, mięśniach – powikłania
Tasiemiec zazwyczaj żyje w jelicie, ale połknięcie jego jaj może sprawić, że larwy przedostaną się do innych organów. W związku z tym postacie larwalne tasiemca (onkosfery) mogą dostać się do krwi i wraz z nią dotrzeć do narządów wewnętrznych – przede wszystkim do mózgu, rzadziej do oka, mięśni i tkanki podskórnej. Wówczas w wymienionych tkankach umiejscawiają się postacie larwalne tasiemca, a po kilku tygodniach przekształcają się w wągry. Co prowadzi do rozwoju wągrzycy, czyli szczególnej postaci tasiemczycy. Wzrost wągrów może spowodować ucisk i zmiany zapalne w sąsiadujących tkankach. Zmiany mogą prowadzić do komplikacji zdrowotnych, w tym bólu, dysfunkcji organów, a nawet śmierci. Wągrzyca zwykle rozwija się w wyniku braku leczenia tasiemca lub zignorowania zakażenia.
Wągrzyca – obraz kliniczny
Cysticercosis to łacińska nazwa wągrzycy. Wągry, czyli larwy tasiemca najliczniej umiejscawiają się w mózgu, rzadziej w mięśniach szkieletowych lub w tkance podskórnej – wtedy mogą być wyczuwalne. Najbardziej niebezpieczną lokalizacją wągrów jest ośrodkowy układ nerwowy. Obraz kliniczny i przebieg choroby są uzależnione od liczby wągrów i miejsca ich lokalizacji. Najczęściej występują objawy neurologiczne, które wraz z rozwojem choroby mają coraz poważniejszy przebieg – od bólu głowy po napady padaczkowe i zmiany w zachowaniu. Warto jednak dodać, że czasami wągrzyca może być całkowicie bezobjawowa, szczególnie gdy larwy są zlokalizowane poza centralnym układem nerwowym.
Tasiemiec – diagnostyka
Rozpoznanie tasiemca może być utrudnione przez początkowe skąpe objawy. Dlatego tak istotna jest wizyta u lekarza, który mając podejrzenie tasiemca u pacjenta, może zlecić dodatkowe badania w postaci:
- badania kału – to podstawowe badanie na obecność pasożytów. Dzięki niemu pod mikroskopem można wykryć człony tasiemca lub przypadkowo obecne w nim jaja pasożyta. Takie badanie należy kilkukrotnie powtórzyć, ponieważ jaja są składane okresowo.
- badanie krwi – zwykle wystarczy jednorazowe pobranie próbki. Metoda ta jest czuła i dokładna, zakładając, że badanie nie zostało wykonane zbyt wcześnie. W pobranej próbce krwi oznacza się stężenie przeciwciał IgG przeciwko tasiemcowi (Taenia solium).
- badania obrazowe – w niektórych przypadkach wymagane jest wykonanie tomografii komputerowej (TK) czy RTG.
- badanie płynu mózgowo-rdzeniowego – jest zlecane podczas podejrzenia wągrzycy.
Tasiemczyce – leczenie
Jak pozbyć się tasiemca? W pierwszej kolejności należy udać się do lekarza. Medyk na podstawie przeprowadzonego wywiadu i zleconych badań przepisze odpowiedni specyfik, na przykład Yomesan tabletki do żucia, czy Prazykwantel. Ważne, aby preparat stosować zgodnie z zaleceniami lekarza. Następnie przez 3 dni należy kontrolnie badać stolec, aby sprawdzić, czy główka tasiemca została wydalona. Po czym miesiąc i trzy miesiące później należy wykonać badania mikroskopowe stolca, aby upewnić się, że terapia zakończyła się sukcesem.
Podsumowanie
Tasiemiec to pasożyt, który przez wiele lat może pozostać niezauważony w naszym ciele. Człowiek zaraża się nim najczęściej poprzez zjedzenie surowego mięsa wraz z wągrami. W związku z czym sugerujemy ograniczenie lub wyeliminowanie z diety potraw z surowego mięsa, na przykład: tatara, metki czy sushi. Istotne jest też zachowanie higieny i regularne odrobaczanie zwierząt domowych. Pamiętajmy, że choroba może nie dawać wyraźnych objawów. Dlatego tak istotna jest wizyta u lekarza w przypadku problemów trawiennych, osłabienia organizmu lub innych nietypowych dolegliwości.
Źródła:
1. Brühl W., Brzozowski R. red., „Vademecum lekarza ogólnego”, Wydanie II zmienione i uzupełnione, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1974 r., str. 134-135
2. Brzozowski R., red., „Vademecum Lekarza Praktyka”, wydaw. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001., str. 180-181
3. J. Popielska, „Czy można się zarazić jakimś pasożytem, jedząc surowe ryby?”, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.3.12.12, Dostęp dn. 24-02-2025
4. K. Korzeniewski, „Tasiemczyce”, Medycyna Podróży – prof. dr hab. n. med. Krzysztof Korzeniewski, https://medycynatropikalna.pl/choroba/tasiemczyce, Dostęp dn. 24-02-2025
5. M. Wiercińska, „Tasiemiec – rodzaje, jak wygląda, objawy”, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zarazenia-pasozytnicze/372348,tasiemiec-rodzaje-jak-wyglada-objawy, Dostęp dn. 24-02-2025
6. „Tasiemiec – czym jest i jakie choroby powoduje?”, Centrum Medyczne Damiana, https://www.damian.pl/zdrowie/tasiemiec,5583,n,4722#rodzaje-tasiemcow, Dostęp dn. 24-02-2025
Jako copywriter specjalizuję się w popularyzacji wiedzy o profilaktyce zdrowia, chorobach, metodach leczenia i fitoterapii. Od lat zgłębiam właściwości ziół i ich praktyczne zastosowanie. Tworzę także treści o pielęgnacji dzieci i dorosłych, opierając się na publikacjach naukowych oraz sprawdzonych źródłach. Moim celem jest przekazywanie rzetelnych informacji w przystępny sposób, by wspierać Czytelników w świadomym dbaniu o zdrowie.
