Jaki rodzaj miodu jest najzdrowszy?

Miody w naszej kulturze mają swoje stałe miejsce, a wiele osób, gdy tylko odczuje pierwszej objawy jakiejkolwiek infekcji, pędzi do kuchni zaparzyć sobie z nim herbatę lub ugotować mleko. W sklepach stacjonarnych oraz internetowych jest jednak duży wybór miodów, a nie zawsze wiemy, jak powstały i czym się charakteryzują. Co warto wiedzieć o miodzie, zanim zakupimy kolejny słoiczek?

Jak powstaje miód?

Jest to proces zarówno skomplikowany, jak i fascynujący. Pszczoły najpierw zbierają nektar bądź spadź i przechowują w wolu miodowym. Podczas ich zbierania pszczoły już zaczynają wstępnie przetwarzać cukry, rozkładając je na prostsze. Dzieje się to poprzez enzymy zawarte w ślinie pszczół.

Gdy pszczoła wraca do ula, dochodzi do przekazania nektaru lub spadzi pszczołom w nim przebywającym. One go przeżuwają, wprowadzają do miodu enzymy, dzięki czemu jego struktura chemiczna się zmienia. Miód staje się odporny na fermentację i można go przechowywać przez długi czas.

Świeży miód ma dość wysoki udział wody, która powinna odparować, by zapewnić mu trwałość. Dlatego właśnie pszczoły umieszczają przetworzony przez siebie miód w plastrach. Wachlują skrzydłami, by przyspieszyć ten proces, dzięki czemu ilość wody znacząco się zmniejsza. Po odparowaniu części wody i zagęszczeniu miodu dodają kolejną porcję enzymów i w ten sposób staje się on coraz bogatszy. Miód, który zawiera już odpowiednią ilość wilgoci, zamykany jest woskiem dla przedłużenia trwałości w ulu. Uzyskanym miodem odżywiają się pszczoły przebywające w ulu oraz pszczoły zbieraczki, ale jest on również zdatny do zbioru przez pszczelarza.

Miód jest produktem wegetariańskim, ale nie wegańskim, ponieważ pochodzi od zwierząt. Podobnie produkty kosmetyczne i suplementy diety, które zawierają miód, nie nadają się dla wegan.

Jakie są rodzaje miodów?

W sklepach i w pasiekach lokalnych znajdziemy różne rodzaje miodu. Osoba, która nie wgłębiała się w temat może nieco się zagubić w bogatej ofercie różnych produktów, dlatego że jest ich naprawdę bardzo dużo, a niektóre z nich są nawet dość egzotyczne, np. miód manuka. W prawdziwych miodach zamknięte są niejako sekrety roślin, z których pochodzi spadź lub nektar, dlatego warto wiedzieć, czym się charakteryzują te bardziej i mniej popularne rodzaje.

Warto przy tym zaznaczyć, że nie ma miodów w 100% pochodzących z jednej rośliny. Chociaż pszczoły zbieraczki są dość wyspecjalizowane, w miodzie jednego rodzaju można znaleźć cechy i nektar innej, w zależności od tego, które z nich obok siebie rosną.

Wybierając miód dla siebie z pewnością zwracamy uwagę, że niektóre z nich są nektarowe, a inne spadziowe. Nektar to substancja płynna wydzielana przez same rośliny w celu przyciągnięcia owadów do zapylania. Spadź to wydzielina mszyc o słodkim smaku, którą wytwarzają, bytując na liściach oraz igłach drzew. Dlatego miody leśne oraz iglaste są właściwie miodami spadziowymi lub mieszanymi, a nie nektarowymi.

Rodzaje miodów i ich właściwości

Miód spadź iglasta

Niespotykany w każdym sklepie, a szkoda, bo jego smak i zapach są wyjątkowe. Pochodzi ze spadzi zbieranej z drzew iglastych, takich jak świerk, sosna czy jodła. Ma niezwykłą, ciemną barwę, niekiedy wręcz czarną z zielonym odcieniem. Zapach jest intensywny, leśny, żywiczny, przenosi nas do lasu. W smaku jest bardziej niż inne rodzaje orzeźwiający, może być nieco mniej słodki. Jest przydatny w infekcjach górnych dróg oddechowych, wykazuje działanie antyseptyczne. Wspomaga odporność i jest bogaty w mikroelementy.

Miód leśny spadziowo-nektarowy

Miód leśny to typowy przykład miodu mieszanego, w którym zachowują się najlepsze cechy obu rodzajów. Powstaje z połączenia spadzi drzew iglastych oraz liściastych, czemu zawdzięcza ciemną, bogatą barwę, oraz nektaru leśnych roślin. Ma piękny, korzenny zapach, barwę ciemnobrązową, czasem z zielonkawą poświatą. Jest trochę bardziej wytrawny niż miody typowo nektarowe, a jego zapach przypomina świeże drewno. Jest polecany na wzmocnienie odporności, szczególnie w okresie infekcyjnym

Miód gryczany

Jeden z najpopularniejszych typów miodu, pochodzący z nektarów kwiatu gryki. Ma ciemnobrązowy kolor, niekiedy wpadający w odcienie czerwieni. W smaku jeden z najbardziej charakterystycznych, lekko pikantny, intensywny. W zapachu przypomina karmel. Doskonale nadaje się do pierniczków. Miód gryczany jest bogaty w rutynę, która wykazuje właściwości uszczelniające naczynka krwionośne. Dlatego polecany jest osobom z problemami krążeniowymi.

Miód lipowy

Aromatyczny, lekko cytrusowy, pozyskiwany z nektaru kwiatów lipy, o pięknej barwie jasnego złota, czasem nieco wpadającej w odcienie bursztynu. Ma wyrazisty smak, nieco orzeźwiający. Z uwagi na właściwości napotne, przeciwgorączkowe oraz przeciwskurczowe kwiatu lipy, miód ten jest szczególnie polecany w okresie infekcji górnych dróg oddechowych oraz w czasie gorączki. Jest bardzo lubiany przez dzieci.

Miód akacjowy

Szczególny typ miodu, ponieważ charakteryzuje się stosunkowo niskim indeksem glikemicznym. Oznacza to, że osoby chorujące na cukrzycę typu 2 mogą go spożywać, choć rzecz jasna w umiarkowanej ilości. Produkuje się go z kwiatów rubinii akacjowej. Może być praktycznie bezbarwno-kremowy lub w barwie jasnożółtej. W smaku raczej delikatny w porównaniu z poprzednikami, doskonale nadaje się do słodzenia, jeśli nie chcemy zmieniać oryginalnego smaku i aromatu napoju poza dodawaniem do niego słodyczy. Polecany jest osobom z problemami trawiennymi.

Miód rzepakowy

Pochodzący z nektaru kwiatów rzepaku, ma bardzo jasny, a po krystalizacji wręcz biały kolor. Ma subtelny smak, przywołujące aromaty ziołowe. Miód ten w smaku jest nieco słodszy niż inne. Krystalizacją miodu rzepakowego nie należy się przejmować, ponieważ następuje ona dość szybko w porównaniu np. z miodem akacjowym. Z uwagi na pochodzenie, jest polecany osobom potrzebującym wsparcia układu sercowo-naczyniowego i w nadkwasocie żołądka.

Miód wielokwiatowy

Często spotykany, pochodzący z nektarów różnego rodzaju kwiatów, w tym z sadów, pól oraz łąk. Miody od różnych producentów czy nawet między sezonami mogą się od siebie różnić – zależy ona od dominacji konkretnego rodzaju rośliny. Mogą mieć również różny smak, ale zdarzają się nieco owocowe aromaty. Wielokwiatowe miody nadają się do stosowania w infekcjach, oferują różnorodność właściwości zdrowotnych. Z uwagi na słodki smak, jest lubiany przez dzieci.

Miody rzadziej spotykane

Poza rodzajami często kupowanymi w sklepach, w pasiekach możemy nieraz spotkać się z miodami bardziej niszowymi. Warto ich wypróbować, bo z reguły występują w danym regionie geograficznym, co stanowi o ich wyjątkowości. Mogą to być np.:

Miód faceliowy

Jedna z ciekawszych odmian, ma jasny, lekko niebieskawy kolor, delikatny smak, a pozyskiwany jest z nektaru kwiatów facelii błękitnej. Wykazuje liczne właściwości zdrowotne, np. wspiera odporność i układ sercowo-naczyniowy. Jako że facelia nie rośnie powszechnie, jeśli spotkamy tego typu miód, warto go zakupić na spróbowanie lub w ramach prezentu.

Miód wrzosowy

Z uwagi na ograniczony czas kwitnienia jest trudniej dostępny, ale warto postarać się o jego zdobycie. Ma piękną, fioletowo-bursztynową barwę oraz intensywny smak. Ze swojej natury jest dość gęsty, wolno się krystalizuje. Jest szczególnie bogaty w białko w porównaniu z innymi miodami. Doskonale nadaje się jako dodatek do potraw na zimno, desek wędlin i serów oraz na wytrawne kanapki.

Miód malinowy

Miody stricte malinowe nie są często spotykane z uwagi na ich uzależnioną od warunków atmosferycznych uprawę. Co więcej, różne odmiany (hodowlane vs leśne) oraz okres kwitnienia, mogą nieco różnić się poziomem słodyczy. Nie należy on również do najtańszych, chociaż z pewnością warto w niego zainwestować. Ma niesamowity, owocowy i słodki smak, posiada również wszelkie właściwości zdrowotne, o które wzbogaca go ta roślina. Miód z odmian wczesnych, wiosennych, jest nieco słodszy niż z odmian późniejszych – tj. kwitnących po sierpniu. Warto również pamiętać, że miód malinowy nie jest tym samym, co miód kremowany z maliną, o czym poniżej.

Miód mniszkowy

Mniszek lekarski kojarzony jest przez wiele osób z chwastami, lecz niesłusznie, bo roślina ta wykazuje wiele prozdrowotnych zastosowań. Miód z niego produkowany jest również wyjątkowo wdzięcznym do spożycia produktem. Jako że roślina ta kwietnie dość krótko w okresie wiosennym, nie jest łatwy do kupienia stacjonarnie, lecz znajdziemy go w sklepach internetowych lokalnych pasiek. Wspomaga trawienie i odporność, jest bardzo słodki. Ma właściwości antybakteryjne.

Miód koniczynowy

Każdy z nas z pewnością kojarzy połacie koniczyny w parkach lub na łąkach. Białe i fioletowe kwiaty idealnie nadają się na lekkie, wiosenne bukiety i wianki. Gdy kwiatów jest dostatecznie dużo, możliwe jest również wyprodukowanie z nich miodu o barwie albo jasnej albo lekko czerwonawej. W zapachu przywołuje aromaty łąki, naturalne, może mieć postać płynną (z czerwonej koniczyny) lub szybciej się krystalizować (z koniczyny białej).

Rodzaje miodów pszczelich – kremowane

Poza klasycznymi miodami płynnymi i skrystalizowanymi w naturalnych procesach, spotkać możemy także miody kremowane przez producenta. Dzięki kremowaniu, otrzymujemy konsystencję idealną do rozsmarowywania, a pszczelarz może również dodawać aromaty i smaki chociażby owoców czy przypraw. Miody kremowane nie krystalizują się, ponieważ ewentualne kryształki zostają rozbite zawczasu. Przykładowo, miód kremowany malinowy powstaje przez zmieszanie miodu o delikatnym smaku szybko krystalizującego się, z suszonymi owocami malin lub soku malinowego. Proces zachodzi w niskiej temperaturze, więc produkt końcowy zachowuje swoje właściwości zdrowotne, a wręcz uzyskuje dodatkowe. Popularnymi miodami kremowanymi są: cytrynowo-imbirowy, truskawkowy czy karmelowy.

Jak stosować miód, by był najzdrowszy?

Miody są bardzo wszechstronne i można dzięki nim uzyskać wiele ciekawych mikstur zdrowotnych. Z pewnością jedną z najbardziej popularnych jest syrop z cebuli i czosnku, który idealnie nadaje się do wspomagania leczenia infekcji górnych dróg oddechowych. Napój prozdrowotny uzyskamy również z połączenia cytryny, miodu oraz kurkumy. Kurkuma wykazuje silnie przeciwzapalne właściwości, wystarczy więc w szklance letniej wody wymieszać łyżkę wybranego przez siebie miodu, sok z połowy cytryny, szczypkę czarnego pieprzu oraz pół łyżeczki tej żółtej przyprawy. W przypadku, gdy smak kurkumy jest dla nas zbyt intensywny, można zmniejszyć jej ilość.

Znany i lubiany jest również napój ułatwiający zaśnięcie z miodem i cynamonem. Doskonale nadaje się do wzmacniania odporności. Wystarczy w szklance ciepłego (lecz nie gorącego) mleka, wymieszać łyżeczkę miodu oraz nieco cynamonu. Przyprawa przyjemnie rozgrzewa oraz pomaga złagodzić stany zapalne, ułatwia osiągnięcie stanu relaksu. W tradycyjnej kuchni znane są również przepisy na nalewki alkoholowe miodowe i cytrynowe, w których wykorzystuje się prozdrowotne cechy tego produktu.

Spożycie miodu można zwiększyć także poprzez dodawanie go do domowych dressingów sałatkowych zamiast cukru oraz do lemoniad. Pamiętajmy jednak, ze większość odmian mimo wszystko ma wysoki indeks glikemiczny, dlatego w przypadku zaburzeń trawienia cukrów trzeba rozważyć nie tylko jego wybór, ale również ilość.

Jeżeli gustujemy w herbacie z miodem, pamiętajmy, by nie dodawać go od razu po zaparzeniu napoju. Bardzo wysoka temperatura może go pozbawić właściwości zdrowotnych, chociaż smak pozostanie ten sam.

Co warto wiedzieć o miodzie?

Krystalizacja miodu jest całkowicie naturalnym procesem i nie stanowi o jego wadzie. W zależności od typu, może się to zadziać w różnym okresie od produkcji miodu. Zatem normalnym jest, że miód rzepakowy krystalizuje się szybko, a akacjowy może nie zdążyć, zanim go spożyjemy. Stanowi to o ich specyfice. Jeśli jednak się skrystalizuje, mamy pewność, że jest naturalny.

Miód należy ze słoika wyciągać czystą, suchą łyżeczką. Sam miód w zasadzie nie ma prawa zapleśnieć, pod warunkiem, że nie dostanie się do niego wilgoć, a to bardzo łatwo, jeśli używamy brudnej/mokrej łyżeczki lub przekładamy ją od dzbanka czy szklanki do miodu po kilka razy.

Nie ma dwóch całkowicie takich samych pod względem chemicznym, naturalnych miodów. To sprawia, że jako produkt spożywczy, jest on unikalny. Najlepiej kupować go wprost od zaufanego pszczelarza, lecz jeśli nie mamy dostępu do produktów prosto z pasieki, na etykiecie w sklepach czy aptekach szukajmy oznaczenia, że wyprodukowany został w Unii Europejskiej, a jeszcze lepiej – w Polsce. Unikajmy miodów spoza UE z wyjątkiem miodu manuka – ten produkowany jest z nektaru kwiatów rosnących w Nowej Zelandii i ze względu na swoje unikalne właściwości opatrzony jest certyfikatem jakości i oryginalności.