Potrawy wigilijne i świąteczne: czy mogą być dietetyczne?

Ryba po grecku, kutia czy barszcz z uszkami to popularne wigilijne dania. Nie możemy się ich doczekać, bo w takim zestawie jemy je tylko raz w roku. Do przeżywania świąt przyłącza się również rodzinna atmosfera i spotkania z przyjaciółmi. Czy potrawy wigilijne i świąteczne są jednak na tyle zdrowe, aby jeść je bez wyrzutów sumienia?

Potrawy wigilijne: czy zdrowe?

Według dietetyków, typowo polskie potrawy wigilijne są na ogół zdrowe. Opierają się na rybach, których w diecie Polaków jest zdecydowanie za mało. Lokalne tradycyjne dodatki i desery mogą się od siebie różnić, ale z pewnością są to świeże, przygotowane z dbałością o szczegóły dania. W czym więc tkwi sekret przejedzenia w wigilię Bożego Narodzenia? Polska tradycja rzecze, iż należy spróbować każdego dnia po troszkę, aby mieć szczęście przez cały rok. I to, niestety, często prowadzi do przesytu i spowolnionego metabolizmu. Dlatego, jeśli bardzo chce się być wiernym tradycji, warto nakładać na talerz naprawdę małe porcje lub skupić się tylko na tych potrawach wigilijnych, za którymi się tęskni najbardziej.

O ile w wigilię Bożego Narodzenia nie pojawia się na stole mięso, pierwszego i drugiego dnia świąt już tak. Suto zaprawiony stół świąteczny gości rodzinę i przyjaciół, a biesiady trwają nieraz wiele godzin. Czy da się jakoś uniknąć bólu żołądka po takim obiedzie i czy można ulubione dania przygotować w sposób alternatywny?

Rodzaj mięsa

W święta większość ludzi lubi zjeść dużo i smacznie. Wpływa to również na rodzaj podawanych na stół mięs. Tymczasem, jeśli nie można sobie wyobrazić świąt bez niego, można po prostu wybrać zdrowszą alternatywę niż to, co do tej pory na nim lądowało. Zamiast karkówki – schab, zamiast schabu – indyk. Taka mała zmiana pozwoli uniknąć nadmiernej ilości tłuszczu w obiedzie i kolacji, a przy okazji zjeść coś innego niż na co dzień. Można również zasięgnąć świątecznych przepisów z innych krajów – równie atrakcyjnych, ale bazujących np. na rybach i owocach morza.

Sposób obróbki termicznej

Smażenie to najczęściej wybierana forma obróbki mięsa, bo nie zajmuje dużo czasu, a potrawy prosto z patelni są świeże i chrupiące. Jednak smażenie, pod względem zachowania wartości odżywczych, to również najgorsza forma przygotowania mięsa, bo w gwałtownej obróbce termicznej giną jego walory zdrowotne. Zamiast smażenia warto postawić na pieczenie lub duszenie. Tak przygotowane dania świąteczne mięsne są łagodniejsze dla żołądka i jelit. Pozwalają one również znacznie ograniczyć ilość tłuszczu w potrawie.

Te same zalecenia można odnieść do tradycyjnych potraw wigilijnych. Część z nich można przygotować, przynajmniej częściowo, w piekarniku. Pieczone filety rybne zamiast smażonych, rezygnacja z podsmażania pierogów na rzecz chrupiących z brytfanki czy duszona cebulka zamiast przysmażonej jako okrasa do nich to tylko kilka przykładów.

Sosy w potrawach wigilijnych i świątecznych

Chyba nikt nie potrafi sobie wyobrazić pieczeni czy rolady bez sosu. Jest to wręcz niezbędny do nich dodatek. Sos jednak również nie musi być niezdrowy. Prawdziwy mięsny sos to nic innego jak ekstrakt wysączony z pieczonego czy duszonego mięsa, zredukowany do pożądanej gęstości. Nie musi być zabielany mąką ani śmietaną, aby zachować maksimum smaku. Dzięki jego intensywności, nie ma potrzeby polewania go w zbyt dużej ilości. W przyrządzaniu sosów, warto zrezygnować z kostek rosołowych, które pełne są dodatkowej soli i sztucznych dodatków. Warto za to zastosować ulubione przyprawy i zioła, aby dodatkowo nadać im smaku.

Sałatki, warzywa, kiszonki

Aby choć odrobinę zmobilizować układ pokarmowy do pracy podczas świątecznych biesiad, można postawić na stole więcej różnego rodzaju surówek. Doskonale sprawdzą się kiszonki, które zawierają naturalne probiotyki i usprawniają pracę jelit. Mogą to być również odpowiednio przyprawione, pieczone warzywa sezonowe. W Wielkiej Brytanii obiad świąteczny nie może obejść się bez pieczonej brukselki, marchwi i pasternaku. W ten sposób łatwo ograniczy się ilość spożytego mięsa na rzecz zdrowszych dodatków. 

Do przygotowania surówek lepiej zrezygnować ze śmietany i zastąpić ją naturalnym jogurtem albo przygotowanym własnoręcznie sosem na bazie oleju rzepakowego.

Chyba nikt nie potrafi wyobrazić sobie świątecznego stołu bez ziemniaków. Kartofle same w sobie są lekkostrawne, ale rodzaj dodatków świadczy o ich ładunku energetycznym i o tym, jak są trawione. Przy ich tłuczeniu, można do nich dodać odchudzone mleko zamiast masła i śmietany. Ciekawym patentem na aromatyczne tłuczone ziemniaki jest dodanie do nich odrobiny czystego mięsnego bulionu.

Pieczone z ziołami, solą i pieprzem będą chrupiące na zewnątrz i miękkie w środku. A co z solą? Chociaż sód jest niezbędny w diecie, spożywanie go w nadmiernej ilości jest niewskazane. Dlatego do ziemniaków oraz innych dań świątecznych można zastosować zamiennik soli tradycyjnej – sól nisko sodową. Zachowuje ona te same walory smakowe, a jest mniej szkodliwa dla osób cierpiących na wysokie ciśnienie.

Tradycyjny szałot

W zależności od regionu sałatka jarzynowa jest jednym z częściej podawanych dań świątecznych. W wielu rodzinach pojawia się ona również jako potrawa wigilijna. Gotowane warzywa i majonez, sól i pieprz składają się na danie proste i wyśmienite w smaku jednocześnie. Chociaż warzywa wnoszą do jadłospisu mnóstwo składników odżywczych, o tyle majonez do najzdrowszych dodatków nie należy. Można chociaż odrobinę zminimalizować ilość tłuszczu w sałatce jarzynowej poprzez zastąpienie pewnej jego ilości jogurtem naturalnym i/lub dobrej jakości musztardą. Zwiększając ilość zielonej pietruszki w szałocie również podnosimy jego walory aromatyczne oraz zdrowotne. Można także poeksperymentować z przyprawami, które usprawnią metabolizm: kurkumą, kminem rzymskim lub majerankiem.

Desery świąteczne

Czy święta mogą obejść się bez ciast i ciasteczek? Makowiec, sernik, piernik i keks to zdecydowanie najbardziej popularne ciasta świąteczne. Czy można je przygotować zdrowiej? Osoby chcące ograniczyć proste węglowodany często szukają zamienników mąki pszennej. Tradycyjne ciasta nabiorą wytwornego aromatu, jeśli użyta zostanie mąka kokosowa, gryczana lub migdałowa. A co zamiast cukru? Sam cukier nie ma praktycznie żadnych składników odżywczych, nie dziwne więc, że coraz więcej ludzi szuka jego zdrowych zamienników. Diabetycy i osoby na diecie nisko węglowodanowej mogą wykorzystać stewię, erytrytol i ksylitol. Jeśli nie ma ograniczeń zdrowotnych, jednak chce się do ciast dodać jakiekolwiek wartości prozdrowotne, można postawić na syrop klonowy, melasę oraz, w ostateczności, miód.

Proporcje potraw wigilijnych i świątecznych

Aby nieco ulżyć swojemu układowi pokarmowemu, warto zachować zdrowe proporcje poszczególnych produktów na talerzu. Zdecydowanie największą część powinny zajmować jarzyny, to jest surówki, pieczone warzywa lub owoce. W następnej kolejności mogą to być ziemniaki, a następnie mięso. Właściwe proporcje zależą jednak od rodzaju i sposobu przyrządzanych dań bożonarodzeniowych. Potrawy wigilijne, choć pyszne, mogą przyczynić się do przeciążenia organizmu, co skutecznie uniemożliwia czerpanie pełnej radości ze świąt.

• przejedzenie skutki • preparaty na trawienie • iberogast krople żołądkowe • tabletki z karczochem • herbata na żołądek i trawienie