Właściwości papryki słodkiej i ostrej



Papryka jest jednym z najzdrowszych produktów spożywczych, dlatego warto rozważyć zwiększenie jej spożycia, gdy poszukujemy sposobów na odświeżenie swojej diety. Papryka słodka i pikantna to prawdziwe skarbnice składników odżywczych, a przy tym można je spożywać na wiele różnych sposobów.

Czym właściwie jest papryka?

Kulinarnie papryka (Capsicum annuum L.) uważana jest za warzywo i w takiej sekcji w supermarkecie ją znajdziemy. Co ciekawe, jednak, nie do końca jest to zgodne z prawdą. Pod względem botanicznym, owocem nazywamy zalążnię rośliny kwitnącej, która posiada nasiona. Papryka spełnia je kryteria, więc zasadniczo jest owocem, a wręcz… jagodą. W smaku jednak jest bardziej wytrawna niż typowo uznawane przez nas owoce, zatem znalazła swoje miejsce przede wszystkim w tego typu potrawach.

Paprykę jak najbardziej można mrozić, co jest dobrym pomysłem w sezonie, gdy jest ona najtańsza i można zachować jej świeżość i wartości odżywcze np. na zimę. Ponadto doskonale nadaje się do pieczenia, grillowania i, rzecz jasna, chrupania na surowo.

Papryka – rodzaje

Paprykę najłatwiej rozpoznać po kolorze. Każdy z tych rodzajów charakteryzuje się nieco inną konsystencją owocu oraz smakiem, dlatego warto wiedzieć, do czego najlepiej się one nadają.

Papryka słodka zmienia kolor w trakcie procesu dojrzewania, więc to, jaką paprykę kupujemy zależy od momentu zbioru. Z czasem w papryce spada zawartość zielonego barwnika – chlorofilu i stąd wynika zmiana barwy. To dotyczy papryki zielonej, żółtej i czerwonej.

Papryka zielona to jeszcze niedojrzały owoc, ma nieco gorzkawo-słodki smak. Sam owoc jest mniej mięsisty niż jego żółte i czerwone odpowiedniki, trochę twardszy. Z tego powodu nadaje się do gulaszy, zup czy do innych duszonych potraw – nie zmięknie tak szybko, jak inne. W sklepach zazwyczaj jest najtańsza spośród wszystkich odmian.

Papryka żółta to forma pośrednia, dojrzalsza. Ma słodki smak, chociaż nie tak intensywny, jak czerwona. Dodaje intensywnego koloru daniom, nadaje się doskonale do potraw krótko smażonych, do pizzy i na surowo do sałatek.

Czerwona papryka to najdojrzalsza ze wszystkich forma, najsłodsza, bardzo bogata w karoteny i przeciwutleniacze. Bardzo słodka, z tego tez powodu jest wyjątkowo popularna wśród dzieci. Doskonale nadaje się na grilla i do faszerowania – owoc jest nieco grubszy niż poprzednie.

Poza nimi istnieje jeszcze wiele innych odmian papryk słodkich, w sklepach znajdziemy m.in. paprykę białą, pomarańczową czy nawet fioletową lub brązową.

Papryka – właściwości zdrowotne

Papryka słodka jest jednym z najzdrowszych produktów, jakie mogą znaleźć się na naszym talerzu. Znajdziemy w niej bardzo dużo przeciwutleniaczy, choćby witaminy C, witaminy A, tokoferolu, a także flawonoidów i związków fenolowych. Skutecznie przeciwdziałają one wolnym rodnikom, zmniejszając stan zapalny komórek i pośrednio zmniejszając ryzyko ich degeneracji, która mogłaby skutkować wieloma chorobami, w tym również przewlekłymi.

Duża zawartość witaminy C w naturalnym produkcie spożywczym to również nieocenione wsparcie układu odpornościowego, dlatego warto, aby papryka regularnie pojawiała się na talerzu.

Kwas askorbinowy i witamina A wykazują również korzystne działanie względem zdrowia skóry. Wspierają one syntezę kolagenu, chronią przed stresem oksydacyjnym, a także wspomagają redukcję przebarwień i wzmacniają naturalną jej ochronę przed czynnikami zewnętrznymi.

Papryka jest bogata w karotenoidy, szczególnie luteinę i zeaksantynę, która jest istotna dla zdrowia oczu, szczególnie pod względem ryzyka zwyrodnienia plamki żółtej.

Papryka, niezależnie od typu, jest niskokaloryczna. Co więcej, zawiera ona dużo błonnika, który sprawia, że jest sycąca i wspiera utrzymanie prawidłowej masy ciała.

Papryka – indeks glikemiczny i ładunek glikemiczny

Papryka na surowo ma niski indeks oraz ładunek glikemiczny, dlatego świetnie nadaje się dla osób dbających o prawidłowy poziom cukru, odchudzających się oraz jako jedna z najzdrowszych przekąsek. Gdy papryka poddawana jest obróbce termicznej, np. gotowaniu czy smażeniu, jej parametry nie zmieniają się znacząco, chociaż pamiętajmy, ze smażenie to najmniej polecana forma przyrządzania warzyw, zwiększająca ich kaloryczność.

Papryka – przeciwwskazania

Chociaż ogólnie papryka jest bardzo dobrze tolerowana i zalecana osobom w każdym wieku (również dzieciom w czasie rozszerzania diety), to niektórzy mogą wykazywać objawy nadwrażliwości lub alergii. W takim przypadku należy unikać papryki w każdej postaci. Uważać również powinny osoby nieuczulone konkretnie na paprykę słodką, ale na warzywa psiankowate.

Papryki powinny unikać też osoby na diecie żołądkowej lub trzustkowej, które nie spożywają produktów zawierających duże ilości błonnika.

Papryka ostra – czy jest zdrowa?

Poza papryką słodką warto również zwrócić uwagę na jej pikantne odmiany, szeroko dostępne w Polsce w wielu lokalnych sklepach lub na zamówienie przez Internet. Paprykę ostrą można również w powodzeniem hodować w doniczkach w domu/mieszkaniu, by cieszyć się własnymi uprawami.

Do popularnych odmian papryki ostrej należą:

• papryka chilli – powszechnie stosowana w kuchni, nie zmieniająca zbytnio smaku samej potrawy, a jedynie dodająca jej pikanterii. Ma podłużne owoce, najczęściej koloru czerwonego lub zielonego
• papryka cayenne – to z niej produkuje się popularny u nas pieprz kajeński, charakteryzuje się owocami intensywnie czerwonymi w kształcie podłużnym i dość wąskim. Jest bardzo ostra
• papryka jalapeno – o średniej ostrości, owocach krótkich, zielonych bądź czerwonych, często używana na świeżo. W formie suszonej/wędzonej nazywana chipotle, stanowi składnik bardzo ostrych sosów i potraw południowoamerykańskich oraz typu Tex-mex
• papryka habanero – lekko owocowa, jedna z najostrzejszych odmian dostępnych na świeżo w Polsce. Ma niewielkie owoce, może przybierać barwę od zielonej do czerwonej
• pepperoni – dość łagodna w odbiorze, porównując ją do innych odmian, jest składnikiem ostrych wędlin. Ma ładne, podłużne owoce, które pięknie nadają się do dekoracji
• piri piri – ostra, jest częstnym składnikiem posiłków pochodzących z kontynentu afrykańskiego. U nas częściej spotykana w formie suszonej w dużych sklepach spożywczych.

Jedną z największych właściwości zdrowotnych pikantnej papryki stanowi wysoka zawartość kapsaicyny. Odpowiada ona za ostrość, ale jest również korzystna dla organizmu. Alkaloid ten oddziałuje na receptory w układzie nerwowym, co może prowadzić do zmniejszenia odczuwania bólu.

Ponadto, kapsaicyna wspomaga odporność organizmu i tym samym może redukować stany zapalne. Wspomaga ona również metabolizm i może zwiększać termogenezę oraz utlenianie tłuszczów. Jednym z tego objawów może być fakt poczucia ciepła i pocenie się po spożyciu.

Kapsaicyna może przyczyniać się do obniżenia poziomu lipoprotein niskiej gęstości (cholesterolu LDL), co przekładać się będzie na polepszenie krążenia i poprawę kondycji układu sercowo-naczyniowego.

Co warto wiedzieć o papryce?

Papryka ma więcej witaminy C niż pomarańcze. Jest to więc doskonały dodatek do wszelkiego rodzaju posiłków, szczególnie w okresie zwiększonej zachorowalności na infekcje układu oddechowego.

Odczucie, którego doświadczamy, spożywając pikantną paprykę, to nie smak, a ból. Kapsaicyna oddziałuje na receptory bólu, które z czasem tak się do niego przyzwyczajają, że ból znika. Co ciekawe, kapsaicyna używana bywa jako środek przeciwbólowy, szczególnie w środkach na bóle przewlekłe.

Najostrzejszą papryką na świecie jest Carolina Reaper, którą należy dotykać w rękawiczkach, ponieważ może powodować występowanie pęcherzy na skórze.

Kapsaicyna może nam pomagać regulować poziom cukru we krwi.

Ciekawe przepisy na paprykę

Papryka jest bardzo wszechstronna i można ją przygotować na wiele różnych sposobów. Jeżeli wiemy, że nie będziemy mogli jej zużyć w krótkim czasie, aby jej nie wyrzucać, warto ją po prostu umyć, pokroić i zamrozić. Oto kilka przepisów na ciekawe wykorzystanie papryki różnego rodzaju:

Marynowane chilli

Większość z nas z pewnością zna marynowaną paprykę, ale pamiętajmy, że pikantne odmiany również doskonale nadają się do wekowania. Możemy ją pokroić lub zamarynować w całości bez ogonków.

Do zalewy potrzebujemy wodę i ocet spirytusowy w proporcjach 4:1 (cztery szklanki wody na jedną szklankę octu) lub 3:1 (jeżeli lubimy nieco kwaśniejsze zalewy). Dodajemy szklankę cukru (3/4 szklanki w przypadku mniejszej ilości), płaską łyżkę soli. Czysty i wyparzony słoik wypełniamy papryką chilli w wybranej przez nas odmianie, dodajemy dwie łyżeczki ziaren gorczycy, kilka ziarenek ziela angielskiego. Zalewamy wrzącą zalewą, zakręcamy czystym i wyparzonym wieczkiem, odwracamy do góry dnem i zostawiamy do wklęśnięcia wieczka. Cukier i ocet stanowią silne naturalne konserwanty, więc dobrze zapasteryzowana papryka może stać kilka miesięcy. Jeśli chcemy, papryczki możemy chwilę obgotować w zalewie, wtedy po otwarciu będą miększe.

Hummus z pieczoną papryką

Domowa, smakowa wersja popularnej przekąski bliskowschodniej, którą z powodzeniem możemy podać gościom lub raczyć się samemu w gronie najbliższych. Przygotuj:

• 2 pieczone papryki (można użyć air fryera bądź elektrycznego grilla)
• puszka lub słoiczek gotowanej ciecierzycy
• 2 łyżki stołowe pasty tahini
• 2 łyżki stołowe soku z cytryny lub limonki
• 1 ząbek czosnku
• sól, pieprz, kumin, wędzona papryka w proszku do smaku

Ciecierzycę odsączamy, ale staramy się nie wylewać aquafaby. Paprykę kroimy na połówki, usuwamy gniazda i ogonki. Nacieramy oliwą, solimy, pieczemy do miękkości. Po upieczeniu wszystkie składniki blendujemy na gładką masę, przyprawiamy do smaku. Jeżeli masa jest za gęsta, można dodać aquafabę lub nieco oleju rzepakowego. Możemy również zastosować ulubione zioła, uważając przy tym, by nie zamaskować smaku papryki. Hummus przekładamy do miski, okraszamy oliwą, możemy przyozdobić kawałkami pozostawionej pieczonej papryki.

Papryki faszerowane inaczej

Wszyscy znamy i lubimy tradycyjnie faszerowane ryżem lub kaszą pieczone/duszone papryki. Tym razem jednak dodamy jej azjatyckiego charakteru. Potrzebne będą:

• pierś lub mięso z uda kurczaka, a w wersji wegetariańskiej – tofu
• ugotowany według informacji na opakowaniu ryż jaśminowy
• świeży imbir, czosnek – obrane i rozdrobnione, trawa cytrynowa – zmiażdżona, by oddała swój aromat
• skórka z cytryny bądź limonki, papryczka chilli o wybranej przez siebie ostrości, poszatkowane liście kolendry
• sos sojowy, pieprz

Kurczaka kroimy i podsmażamy, przyprawiając do smaku imbirem, trawą cytrynową, czosnkiem, sosem sojowym i czosnkiem. Po usmażeniu pęd trawy cytrynowej usuwamy. Mieszamy z ugotowanym ryżem, dodajemy poszatkowaną kolendrę. Wypełniamy mieszanką paprykę, z której wcześniej usunęliśmy gniazda nasiennie, wkładamy do piekarnika i pieczemy do miękkości.

Paprykowy sos do makaronu

Ten przepis idealnie nadaje się na sezon, gdy owoce i warzywa są najświeższe i najtańsze. Znajdziemy w nim moc witamin i smaku, a pozostałości możemy zamrozić lub zagotować i zapasteryzować na później. Proporcje najlepiej dostosować do siebie, by idealnie trafić w swój smak. Jest to przepis wyjątkowo wszechstronny, bo można go zrobić praktycznie ze wszystkiego, czego akurat w sklepie jest najwięcej. Potrzebujemy:

• papryki, najlepiej wszystkie trzy kolory, ale nie jest to konieczne
• pomidory, w całości, mogą być odmiany lima, które idealnie nadają się do sosów
• marchew, cebula
• wybrane przez siebie suszone zioła, czosnek – do smaku
• sól, pieprz, kumin, imbir w proszku, wędzona papryka – przyprawy układamy według siebie.

Wszystkie warzywa/owoce kroimy, nie starając się przy tym, by ich kawałki były w miarę równe (poza marchwią, którą możemy pokroić drobniej, by szybciej zmiękła). Wrzucamy do garnka o grubym dnie na rozgrzany olej, dusimy. Dodajemy przyprawy i czosnek, ale nie zioła, bo wrzucone za wcześnie zrobią się za gorzkie. Z czasem wszystkie warzywa puszczą sok, więc nie musimy do niego dolewać wody. Pod koniec duszenia dodajemy ulubione zioła, zdejmujemy z gazu i blendujemy na masę o ulubionej przez nas konsystencji. Taki sos możemy dodać do makaronu, ryżu lub mięsa, a także okrasić ulubionym serem twardym.