Atak kolki nerkowej – co robić? Przyczyny i objawy
Co to jest kolka nerkowa?
Atak kolki nerkowej jest opisywany przez pacjentów jako nagły i ostry ból. Zlokalizowany jest w okolicy nerek i może mieć charakter falowy. Powstaje w wyniku przemieszczania się kamienia z nerki do moczowodu.
Jakie są objawy kolki nerkowej?
Objawy kolki nerkowej pojawiają się nagle i są zwykle bardzo intensywne. Najbardziej charakterystyczny jest ostry ból w okolicy lędźwiowej — po prawej lub lewej stronie. Może on promieniować do pachwiny, podbrzusza lub narządów płciowych, zazwyczaj po tej samej stronie ciała.
Chociaż wielu pacjentów potrafi dokładnie wskazać źródło bólu, zdarzają się sytuacje, w których trudno je jednoznacznie określić — ból może obejmować cały brzuch. Dolegliwości mają charakter napadowy: mogą się nasilać, a następnie łagodnieć, by po chwili znów się wzmocnić.
Niektóre kobiety opisują ten ból jako silniejszy niż skurcze porodowe. Atak kolki nerkowej często wiąże się też z nudnościami, które niekiedy kończą się wymiotami.
Obraz kliniczny może się różnić w zależności od położenia i rozmiaru kamienia, a także od ogólnego stanu zdrowia chorego.
Kolka nerkowa – przyczyny
Polskie Centrum Urologii Zaawansowanej wymienia następujące przyczyny kolki nerkowej:
- kamienie nerkowe,
- zwężenie moczowodu,
- infekcje dróg moczowych i choroby układu moczowego, np. torbiele nerkowe, nowotwory nerek czy kamica pęcherzowa,
- dieta bogata w sól, białko zwierzęce i żywność zawierająca szczawiany,
- otyłość i cukrzyca typu 2,
- czynniki genetyczne i naturalne predyspozycje,
- leki i preparaty zwłaszcza zawierające wapń oraz środki przeczyszczające.
Kolka nerkowa – ile trwa?
Jeśli średnica kamienia moczowego jest mniejsza niż 5 mm, istnieje szansa, że objawy ustąpią stosunkowo szybko. W takiej sytuacji kamień może sprawnie przemieścić się do pęcherza moczowego i zostać naturalnie wydalony — potocznie mówi się, że pacjent „urodził kamień”. Nefrolog dr Robert Drabczyk zaleca w takich przypadkach jednorazowe lub dwukrotne zastosowanie leków przeciwbólowych i rozkurczowych np. No-Spa.
Większe kamienie przemieszczają się wolniej, mogą powodować też silniejszy dyskomfort, a nawet prowadzić do całkowitego zablokowania moczowodu. Taki stan może utrzymywać się przez kilka dni. W poważniejszych przypadkach konieczna jest interwencja urologa.
Czy kolka nerkowa sama przejdzie?
Kolka nerkowa może w niektórych przypadkach samoistnie minąć. Ma to miejsce najczęściej, gdy kamień jest na tyle mały, że wydostanie się wraz z moczem. Jednak nawet przy względnie łagodnym przebiegu choroby zaleca się konsultację lekarską. Dzięki temu specjalista może wykluczyć inne schorzenia czy zabezpieczyć nas przed poważnymi powikłaniami.
Czy kolka nerkowa jest niebezpieczna?
Choć kolka nerkowa zazwyczaj nie stanowi bezpośredniego zagrożenia życia, w niektórych przypadkach może prowadzić do poważnych powikłań.
Kamień może także zablokować odpływ moczu, powodując silny ból. Jeśli stan ten utrzymuje się zbyt długo, może dojść do uszkodzenia nerki lub rozwoju groźnej infekcji ogólnoustrojowej (urosepsy).
Specjaliści zalecają kontakt z lekarzem zawsze wtedy, gdy ból nie ustępuje lub pojawiają się niepokojące objawy.
Atak kolki nerkowej w ciąży
Warto pamiętać, że atak kolki nerkowej w ciąży, choć rzadki, zawsze wymaga konsultacji lekarskiej – zwłaszcza jeśli towarzyszą mu gorączka, dreszcze lub krwiomocz. Takie objawy mogą świadczyć o infekcji dróg moczowych i nie powinny być bagatelizowane. Zbyt długie utrudnienie odpływu moczu może prowadzić do poważniejszych powikłań, dlatego szybka diagnostyka i opieka lekarska są tu kluczowe. Dobrą wiadomością jest to, że w wielu przypadkach leczenie objawowe i odpowiednie nawodnienie przynoszą ulgę i pozwalają uniknąć interwencji chirurgicznej.
Kolka nerkowa u dzieci i kobiet w ciąży
Kolka nerkowa — kiedy zgłosić się do lekarza?
Jeśli po 2 dniach samodzielnego leczenia kolki nerkowej objawy nie ustępują, wskazana jest konsultacja lekarska. Drugim powodem do natychmiastowej pomocy są:
- krwiomocz,
- gorączka,
- mniejsza niż zwykle ilość oddawanego moczu,
- lub inne niepokojące dla nas symptomy.
W takiej sytuacji nie należy zwlekać, tylko pilnie udać się do lekarza rodzinnego. Ważne, aby w przychodni była możliwość wykonania badań diagnostycznych (USG) i laboratoryjnych. Dzięki temu specjalista będzie mógł wykluczyć np. tętniaka aorty brzusznej.
Kolka nerkowa – leczenie szpitalne
Kiedy leczenie szpitalne jest konieczne w przebiegu kolki nerkowej?
Hospitalizacja może być wskazana w przypadku:
- kamienia o rozmiarach uniemożliwiających jego samodzielne wydalenie,
- zablokowania odpływu moczu,
- współistniejącego zakażenia układu moczowego,
- nasilonych nudności i wymiotów, które utrudniają przyjmowanie leków i płynów doustnie,
- obecności krwi w moczu,
- braku skuteczności leczenia przeciwbólowego.
Decyzję o ewentualnym zabiegu podejmuje urolog.
Kolka nerkowa – jak leczyć?
Leczenie kolki nerkowej zależy od konkretnego przypadku – intensywności bólu oraz wielkości i lokalizacji kamienia. W łagodniejszych przypadkach stosuje się leczenie farmakologiczne – głównie leki przeciwbólowe, np. Ibuprofen oraz rozkurczowe, np. Scopolan, które pomagają złagodzić objawy i ułatwić przesuwanie się kamienia. W niektórych sytuacjach lekarz może zalecić nawadnianie organizmu i aktywność fizyczną, aby przyspieszyć jego wydalenie.
W przypadku większych kamieni lub braku poprawy konieczne może być leczenie zabiegowe, takie jak:
| ZABIEG | CHARAKTERYSTYKA | ZNIECZULENIE | NACIENIENIE POWŁOKI SKÓRNEJ | PRZECIWSKAZANIA |
|---|---|---|---|---|
| Litotrypsja pozaustrojowa (tzw. ESWL) | Rozbijanie kamienia wewnątrz ciała pacjenta przy pomocy fali wstrząsowej | Nie | Nie | Ciąża, przeszkoda w odpływie moczu poniżej kamienia, tętniak aorty, zakażenie układu moczowego, zaburzenia krzepnięcia krwi, przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych |
| Nefrolitotrypsja przezskórna (tzw. PCNL) | Zabieg stosowany, gdy kamień w nerce jest większy niż, 2,5 cm lub, gdy jego położenie w nerce uniemożliwia zastosowanie ESWL. Za pomocą nefroskopu rozdrabiania się kamień, a następnie go usuwa | Tak | Tak | Ciąża, zaburzenia krzepnięcia krwi, stan septyczny wywołany zastojem moczu |
| Ureterorenoskopia (tzw. URS lub URLS) | Do moczowodu wprowadza się wziernik i przy jego pomocy usuwa się kamień. Zwykle po zabiegu pacjent przez jakiś czas korzysta z cewnika | Tak | Nie | Skaza krwotoczna i zaburzenia krzepnięcia krwi, zakażenie układu moczowego, zmiany anatomiczne moczowodu, znaczne powiększenie gruczołu krokowego uniemożliwiające wprowadzenie narzędzi chirurgicznych do dróg moczowych. |
Domowe sposoby na kolkę nerkową
W artykule na portalu Medycyna Praktyczna zaleca się, aby nie leczyć samodzielnie kolki nerkowej dłużej niż przez 1 do 2 dni – nawet jeśli objawy są nam znane.
W domu podczas ataku kolki nerkowej można pomocniczo stosować:
- ciepłe kąpiele i okłady na lędźwie, aby rozluźnić mięśnie,
- wypijanie większej ilości płynów, aby przepłukać drogi moczowe,
- unikanie produktów spożywczych bogatych w szczawiany, np. orzechy, szpinak, buraki, rabarbar, truskawki, kawa i herbata,
- umiarkowana aktywność, np. ostrożne ruchy i spokojne spacery w celu przesunięcia kamienia do dróg moczowych,
- unikanie stresu oraz dużego wysiłku fizycznego.
Kolka nerkowa – jak zapobiegać?
Jakie codzienne czynności mogą zminimalizować ryzyko ataku kolki nerkowej?
- wypijanie dziennie od 2 do 3 litrów płynów,
- ograniczenie soli, mięsa oraz produktów bogatych w szczawiany,
- regularna aktywność fizyczna,
- dbanie o utrzymanie właściwej masy ciała,
- badanie moczu oraz USG nerek.
Podsumowanie
Kolka nerkowa to bolesna dolegliwość, która może dotknąć każdego – także kobiety w ciąży i dzieci. Jej objawy są zazwyczaj bardzo charakterystyczne i trudno je przeoczyć, dlatego tak ważna jest szybka reakcja i ewentualna konsultacja lekarska. Choć w wielu przypadkach atak ustępuje samoistnie, nie należy bagatelizować sygnałów ostrzegawczych organizmu. Wczesna diagnoza, odpowiednie leczenie i profilaktyka pozwalają nie tylko złagodzić ból, ale także zapobiec powikłaniom i ewentualnym nawrotom choroby.
Tekst ma charakter informacyjny i nie zastępuje konsultacji z lekarzem.
Źródła:
1) „Atak kolki nerkowej – co robić? Przyczyny, objawy i domowe sposoby”, Polskie Centrum Urologii Zaawansowanej, https://uro.pl/porady/atak-kolki-nerkowej-co-robic-przyczyny-objawy-i-domowe-sposoby/, dostęp dn. 24.07.2025 r.
2) „ESWL – (Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy) – litotrypsja zewnątrzustrojową falą uderzeniową”, Klinika Urologii Szpitala Uniwersyteckiego nr 2 im. dr. Jana Biziela w Bydgoszczy, https://urologia.biziel.pl/pacjenci/pracownia-eswl/, dostęp dn. 24.07.2025 r.
3) K. Ciepłucha, „Kolka nerkowa – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie”, Centrum Wiedzy ALAB laboratoria, https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/kolka-nerkowa-objawy-przyczyny-diagnostyka-i-leczenie/, dostęp dn. 24.07.2025 r.
4) M. Swolkień, „Kamica moczowa w ciąży – leczenie, objawy, powikłania”, Szpital na Klinach, https://www.szpitalnaklinach.pl/blog/kamica-moczowa-w-ciazy-leczenie-objawy-powiklania/, dostęp dn. 24.07.2025 r.
5) R. Drabczyk, „Kolka nerkowa – przyczyny, objawy i leczenie. Jak zachować się w przypadku ataku kolki nerkowej?”, Medeycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/objawy/51914,kolka-nerkowa, dostęp dn. 24.07.2025 r.
6) „Zabieg PCNL”, EMC Instytut Medyczny SA, https://www.emc-sa.pl/uslugi/zabieg-pcnl, dostęp dn. 24.07.2025 r.
Ten tekst został napisany w celu informacyjnym i nie zastępuje konsultacji z lekarzem.
Jako copywriter specjalizuję się w popularyzacji wiedzy o profilaktyce zdrowia, chorobach, metodach leczenia i fitoterapii. Od lat zgłębiam właściwości ziół i ich praktyczne zastosowanie. Tworzę również treści o pielęgnacji dzieci i dorosłych, opierając się na publikacjach naukowych oraz sprawdzonych źródłach. Jestem autorką poradnika „Bez marnowania. Kuchnia zero waste”, w którym promuję świadome podejście do odżywiania i codziennych wyborów. Moim celem jest przekazywanie rzetelnych informacji w przystępny sposób, by wspierać Czytelników w świadomym dbaniu o zdrowie.
