Cholera w Polsce i na świecie – objawy i leczenie
Cholera – co to za choroba?
Według podręcznika dla studentów medycyny, cholera to ostra choroba zakaźna wywołana swoistym przecinkowcem. Jej cechami charakterystycznymi są:
- gwałtowny przebieg
- wodnista biegunka
- wymioty
- silne odwodnienie organizmu.
Bakteria cholery – czym jest?
Przecinkowiec cholery (z łac. vibrio cholerae) to gram-ujemna pałeczka, która atakuje układ pokarmowy człowieka. Przypomina przecinek – stąd jej nazwa. Wyróżniamy 2 biotypy bakterii cholery:
- Vibrio cholerae
- Vibrio El Tor.
Cholera – droga zakażenia
Jak uniknąć cholery na wakacjach? Najczęstszymi przyczynami są brudne ręce i pokarmy lub woda zanieczyszczona kałem. Inną możliwością zarażenia jest spożycie surowych lub niedogotowanych ryb i skorupiaków.
Cholera – objawy
Po zakażeniu się przecinkowcem cholery okres wylęgania trwa od kilkunastu godzin do 5 dni. Po tym czasie obserwuje się u chorego następujące symptomy:
- gwałtowna biegunka bez objawów bólowych,
- wymioty mają miejsce w różnych etapach choroby, zwykle bez nudności i wysiłku ze strony chorego,
- w ciężkich przypadkach może dojść do intensywnych kurczy mięśni – głównie łydek,
- zwykle obserwuje się zaostrzone rysy twarzy,
- stolec przyjmuje charakterystyczny wygląd popłuczyn ryżowych,
- zapadnięty brzuch,
- obniżone napięcie skóry,
- głos pacjenta staje się słaby i cienki, często ledwo słyszalny,
- przyspieszony oddech i akcja serca,
- obniżone ciśnienie krwi.
W zależności od indywidualnego przypadku choroba może mieć nieco inny przebieg. Niezwykle kluczowe jest szybkie wprowadzenie leczenia, aby nie doprowadzić do odwodnienia organizmu.
Cholera – rozpoznanie
Pierwsze objawy cholery mogą przypominać biegunkę podróżnych. W celu postawienia właściwej diagnozy niezbędny jest wywiad lekarski, który obejmuje m.in. informacje o tym:
- czy inne osoby, które spożywały ten sam posiłek, również zachorowały,
- czy pacjent w ostatnim czasie przebywał w regionach endemicznych.
Dodatkowo wykonuje się badania kału oraz wymiocin.
Cholera – gdzie występuje?
Cholera najczęściej występuje w krajach o ograniczonym dostępie do czystej wody pitnej. Nie bez znaczenia są nieodpowiednie warunki sanitarne oraz znacząca gęstość zaludnienia. Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) „Cholera worldwide overview” w 2025 r. największą liczbę przypadków choroby odnotowano:
- we wschodnim regionie Morza Śródziemnego
- Afryce,
- Azji Południowo-Wschodniej
- i regionie obu Ameryk.
Natomiast w regionach Europy i Zachodniego Pacyfiku nie odnotowano ognisk cholery.
Epidemia cholery – kiedyś
Archiwa Państwowe podają, że epidemia cholery dotknęła ostatni raz ziemie polskie w XIX wieku. W 1982 roku dotarła m.in. do Lublina i rozprzestrzeniła się na całą Lubelszczyznę. Od tego czasu polskie służby sanitarne nie odnotowały epidemii tej choroby w Polsce. Obecnie obserwuje się pojedyncze przypadki choroby w naszym kraju i dotyczą one podróżnych wracających z tropików. Służby sanitarne podają, że w Europie odnotuje się kilkadziesiąt takich zakażeń rocznie. Co istotne, wszystkie są przywiezione z innych krajów.
Szczepienia na cholerę
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego podaje, że „podstawowe szczepienie dzieci w wieku od 2 do 6 lat obejmuje 3 dawki podawane doustnie w odstępie od 1 do 6 tygodni. Dawkę przypominającą podaje się po 6 miesiącach. Dzieci powyżej 6 lat i osoby dorosłe otrzymują 2 dawki szczepionki w odstępie od 1 do 6 tygodni oraz dawkę przypominającą po 2 latach. Ochrona po szczepieniu pojawia się po 1 tygodniu po zakończenia szczepienia podstawowego, dlatego wszystkie dawki szczepionki należy przyjąć przynajmniej 1 tydzień przed planowanym wyjazdem.”
Kiedy zaszczepić się przeciw cholerze?
Szczepionka przeciwko cholerze nie jest obowiązkowa w Polsce, ale zaleca się jej podanie przed wyjazdem do krajów, w których choroba ta nadal występuje. Mogą ją przyjąć zarówno dzieci powyżej 2. roku życia, jak i dorośli. WHO rekomenduje szczepienie przede wszystkim personelowi medycznemu, pracownikom organizacji humanitarnych oraz osobom podróżującym do rejonów objętych epidemią.
Cholera – śmiertelność
Dzięki poprawie warunków sanitarnych cholera została opanowana i obecnie nie obserwuje się jej epidemii w Europie. Dodatkowo dostępna procedura leczenia odwodnienia spowodowała, że śmiertelność spadła poniżej 1%. Jednak w regionach dotkniętych ubóstwem, wojnami, kataklizmami czy brakiem infrastruktury sanitarnej śmiertelność może dotyczyć połowy przypadków zakażeń. Kto jest najbardziej narażony podczas ataku cholery? Odpowiedź: Osoby starsze, z osłabioną odpornością oraz dzieci.
Czy cholera jest uleczalna?
Cholera jest uleczalna pod warunkiem szybkiego rozpoznania i wdrożonego leczenia. Kluczowe jest zabezpieczenie organizmu przed nadmierną utratą elektrolitów oraz odwodnieniem organizmu. Istotne są też odpowiednie warunki sanitarne i dostęp do czystej wody.
Cholera – jak leczyć?
Portal Medycyna Praktyczna podaje, że do leczenia cholery stosuje się następujące antybiotyki:
- tetracyklinę,
- doksycyklinę,
- azytromycynę
- rzadziej cyprofloksacynę lub erytromycynę.
Istotne jest też intensywne nawadnianie, w razie potrzebny również dożylne oraz podawanie elektrolitów. Dzięki temu zabezpiecza się organizm przed niebezpiecznym odwodnieniem.
Cholera – profilaktyka
Podstawą profilaktyki cholery jest szczepienie oraz przestrzeganie zasad higieny, czyli:
- mycie rąk przed posiłkiem,
- picie przegotowanej lub w inny sposób uzdatnionej wody,
- spożywanie pokarmów poddanych obróbce termicznej.
W Polsce obowiązkowa jest 5-dniowa kwarantanna – w przypadku podejrzenia zakażenia vibrio cholerae lub kontaktu z chorą osobą.
Dodatkowo stosuję się izolację chorych oraz środki ochrony osobistej dla personelu medycznego, np. maski, rękawiczki, fartuchy jednorazowe itp.
Podsumowanie
Cholera należy do zapomnianych chorób w Polsce. Od XIX wieku obserwuje się pojedyncze przypadki, które są do nas przywleczone z innych krajów, najczęściej tropikalnych. Nim wybierzemy się na wakacje w egzotyczne miejsca, zaszczepmy siebie i dzieci przeciwko cholerze. Dzięki temu unikniemy nieprzyjemnych objawów i zadbamy o zdrowie. Przebywając w innych krajach, zwróćmy uwagę na ich poziom sanitarny i pijmy włącznie przegotowaną lub butelkowaną wodę. Owoce i warzywa myjmy przed zjedzeniem, ale dla pewności obierzmy je też ze skórki. Cholera to niebezpieczna i zakaźna choroba, ale w Europie jest praktycznie wyeliminowana.
Źródła:
1) „Archiwa Pandemii: Epidemie cholery w XIX-wiecznej Polsce – Lublin.”, Archiwa Państwowe, https://archiwa.gov.pl/archiwum-pandemii-epidemie-cholery-w-xix-wiecznej-polsce-lublin/, dostęp dn. 28.10.2025 r.
2) Brühl W., Brzozowski R. red., „Vademecum lekarza ogólnego”, Wydanie II zmienione i uzupełnione, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1974 r., str. 88
3) Brühl W., Brzozowski R. red., „Vademecum lekarza ogólnego”, Wydanie IV zmienione i uzupełnione, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1984 r., str. 87
4) „Cholera – Multi-country with a focus on countries experiencing current surges”, World Health Organization (WHO), https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2025-DON579, dostęp dn. 28.10.2025 r.
5) „Cholera – objawy, leczenie i zapobieganie”, Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Aleksandrowie Kujawskim, https://www.gov.pl/web/psse-aleksandrow-kujawski/cholera–objawy-leczenie-i-zapobieganie, dostęp dn. 28.10.2025 r.
6) K. Gierlicka, „Cholera, gdzie występuje, jak się objawia i ile kosztują szczepionki?”, Tropical Med., https://tropicalmed.pl/szczepienia/cholera, dostęp dn. 28.10.2025 r.
7) M. Wiercińska, „Cholera – objawy, epidemie i zapobieganie zakażeniu bakteriami Vibrio cholerae”, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/165143,cholera-objawy-epidemie-i-zapobieganie-zakazeniu-bakteriami-vibrio-cholerae, dostęp dn. 28.10.2025 r.
8) „Podsumowanie – Szczepionka przeciw cholerze”, Szczepienia Info, https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/cholera/, dostęp dn. 28.10.2025 r.
Ten tekst został napisany w celu informacyjnym i nie zastępuje konsultacji z lekarzem.
Jako copywriter specjalizuję się w popularyzacji wiedzy o profilaktyce zdrowia, chorobach, metodach leczenia i fitoterapii. Od lat zgłębiam właściwości ziół i ich praktyczne zastosowanie. Tworzę również treści o pielęgnacji dzieci i dorosłych, opierając się na publikacjach naukowych oraz sprawdzonych źródłach. Jestem autorką poradnika „Bez marnowania. Kuchnia zero waste”, w którym promuję świadome podejście do odżywiania i codziennych wyborów. Moim celem jest przekazywanie rzetelnych informacji w przystępny sposób, by wspierać Czytelników w świadomym dbaniu o zdrowie.
