Czy zapalenie oskrzeli jest groźne? Objawy, leczenie i profilaktyka
Co to jest zapalenie oskrzeli – definicja
W literaturze fachowej zapalenie oskrzeli określane jest również mianem bronchitis. Choroba ta prowadzi do zapalenia błony śluzowej wyścielającej oskrzela, która w wyniku stanu zapalnego puchnie, czerwienieje i zaczyna produkować nadmierną ilość wydzieliny
Jak długo może trwać zapalenie oskrzeli?
Czas trwania zapalenia oskrzeli zależy od jego rodzaju. W artykule przygotowanym dla Medycyny Praktycznej przez doktorów Filipa Mejzę i Małgorzatę Bulandę, wyróżniono trzy główne typy tej choroby, które poniżej omówiliśmy.
Rodzaje zapalenia oskrzeli:
Ostre zapalenie oskrzeli – najczęściej spowodowane infekcją wirusową; zazwyczaj ustępuje w ciągu około 3 tygodni.
Podostre zapalenie oskrzeli – może być wynikiem nadreaktywności oskrzeli po infekcji lub krztuścu; objawy mogą utrzymywać się od 2 do 8 tygodni.
Przewlekłe zapalenie oskrzeli – często związane z paleniem tytoniu lub długotrwałą ekspozycją na czynniki środowiskowe; dolegliwości mogą utrzymywać się przez ponad 8 tygodni.
Jak podaje portal Medycyna Praktyczna, większość z nas przynajmniej raz w życiu chorowała na zapalenie oskrzeli. Choroba najczęściej rozpoznawana jest u pacjentów zgłaszających się do lekarza z powodu ostrego kaszlu.
Jakie są objawy zapalenia oskrzeli?
Do najczęstszych objawów zapalenia oskrzeli, zarówno u dzieci, jak i dorosłych zaliczamy:
- kaszel z odkrztuszaniem wydzieliny, często o barwie żółtej lub zielonkawej (choć kolor plwociny nie zawsze świadczy o infekcji bakteryjnej),
- gorączkę,
- złe samopoczucie,
- bóle mięśniowe,
- świszczący oddech.
W niektórych przypadkach objawy zapalenia oskrzeli poprzedza infekcja górnych dróg oddechowych (tak zwane przeziębienie). Czasem jednak symptomy dolnych dróg oddechowych – takie jak kaszel czy świszczący oddech – pojawiają się od razu.
Gorączka, ból mięśni i ogólne poczucie „rozbicia” są charakterystyczne dla grypy lub paragrypy. W przypadku zapalenia oskrzeli gorączka występuje rzadziej, zwłaszcza jeśli choroba ma łagodny, wirusowy przebieg i nie została wywołana wirusem grypy.
Omówione objawy mogą pojawiać się również w przebiegu innych chorób, takich jak grypa, COVID-19, czy zapalenie płuc. Dlatego lekarz może mieć trudność z jednoznacznym rozpoznaniem przyczyny objawów. Zazwyczaj jednak symptomy zaczynają stopniowo ustępować po kilku dniach, choć kaszel może utrzymywać się nawet do 3 tygodni, a u niektórych osób – nawet dłużej.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza?
W niektórych przypadkach konieczna jest szybka konsultacja z lekarzem. Warto zgłosić się do lekarza, jeśli wystąpią:
- świszczący oddech i duszność lub ból w klatce piersiowej nasilający się przy głębokim wdechu,
- gorączka powyżej 38 stopni Celsjusza utrzymująca się przez kilka dni,
- kaszel, katar lub osłabienie, które nie ustępują po 7 dniach.
W razie wątpliwości zawsze warto skontaktować się z lekarzem – szczególnie jeśli objawy nasilają się lub towarzyszą im inne niepokojące sygnały.
Przyczyna zapalenia oskrzeli
Doktor Małgorzata Bulanda i Filip Mejza w swoim artykule dla Medycyny Praktycznej podkreślają, że najczęstszą przyczyną zapalenia oskrzeli są wirusy wywołujące przeziębienie i grypę. Zapalenie oskrzeli najczęściej powodują wirusy, takie jak grypa A i B, RSV, paragrypa, adenowirusy czy rynowirusy. To te same drobnoustroje, które odpowiadają za przeziębienie, ale czasem infekcja rozprzestrzenia się na dolne drogi oddechowe. W takim przypadku może dojść do rozwoju zapalenia oskrzeli.
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu w swoich materiałach dydaktycznych podaje, że choroba w mniej niż 10% przypadków ma podłoże bakteryjne. Ilari Kuitunen, badacz z University of Eastern Finland (UEF), zwraca uwagę, że najczęściej są to tak zwane bakterie atypowe, takie jak Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae czy Bordetella pertussis. W większości przypadków wykonywanie badań mikrobiologicznych nie jest konieczne, ponieważ nie wpływają one na sposób leczenia.
Czy zapalenie oskrzeli jest zakaźne?
Co może pomóc?
Podczas podwyższonej temperatury można zastosować leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. Zalecamy jednak wcześniejszą konsultację z lekarzem w tym temacie, aby dobrał najlepszy dla nas preparat.
Leki na kaszel – w przypadku kaszlu z odkrztuszaniem stosuje się preparaty z ambroksolem, acetylocysteiną, karbocysteiną, a czasem również z gwajafenezyną.
Leki rozkurczające oskrzela – mogą być stosowane w przypadku obturacji dróg oddechowych, np. przy astmie, POChP lub duszności związanej ze skurczem oskrzel.
Syropy wykrztuśne najlepiej przyjmować do godziny 16–17, aby nie zakłócały snu.
W razie wątpliwości – zawsze lepiej zapytać farmaceutę lub lekarza, szczególnie jeśli przyjmujesz inne leki lub chorujesz przewlekle.
A co z antybiotykami?
Antybiotyki nie są potrzebne przy wirusowym zapaleniu oskrzeli, które występuje najczęściej. Lekarz może je zalecić tylko wtedy, gdy:
- antybiotykoterapia może być konieczna, jeśli występują objawy sugerujące zakażenie bakteryjne lub rozwijają się powikłania, takie jak zapalenie płuc.
Antybiotykoterapia może być konieczna u osób z grupy ryzyka, między innymi:
- wcześniaków
- seniorów po 80. roku życia
- osób z chorobami serca, płuc, nerek lub wątroby
- pacjentów z obniżoną odpornością
- osób chorujących na mukowiscydozę.
Leczenie zapalenia oskrzeli powinno zawsze być dostosowane do indywidualnych potrzeb – dlatego zalecamy konsultację z lekarzem, szczególnie jeśli objawy się nasilają lub utrzymują dłużej niż tydzień.
Ile trwa kaszel przy zapaleniu oskrzeli?
Czas trwania kaszlu jest uzależniony od rodzaju zapalania oskrzeli:
- ostre – do około 3 tygodni
- podostre – około 3–8 tygodni
- przewlekłe – jest zwykle związane z długotrwałym paleniem. Jeśli pacjent nie rzuci palenia, kaszel może utrzymywać się latami.
Po ustąpieniu głównych objawów ostrego zapalenia oskrzeli kaszel może utrzymywać się przez kilka tygodni jako tak zwany kaszel poinfekcyjny. Wynika on z nadreaktywności oskrzeli i zazwyczaj nie wymaga leczenia poza łagodzeniem objawów.
Zapalenie oskrzeli leczenie domowe
Podstawą domowej kuracji jest odpoczynek i regeneracja. W związku z tym dużo śpijmy, unikajmy prac domowych oraz silnych emocji.
Jeśli to możliwe, to w pomieszczeniu, w którym przebywamy ustawmy 20 stopni Celsjusza.
Dobrą praktyką jest też częste wietrzenie, aby wymienić powietrze na świeże. Wystarczy na kwadrans otworzyć okno i zamknąć drzwi. W czasie wietrzenia pomieszczenia warto zadbać, by chory nie był narażony na przeciąg lub wychłodzenie – najlepiej, aby na ten czas przebywał w innym pokoju. Oczyszczacze powietrza również mogą okazać się pomocne.
Przy podwyższonej temperaturze zaleca się zwiększenie ilości wypijanej wody oraz zastosowanie leków na gorączkę.
W przypadku uporczywego kaszlu pomocne mogą być dostępne w aptekach preparaty, które ułatwiają odkrztuszanie wydzieliny – choć skuteczność niektórych z nich bywa ograniczona i zależy od indywidualnej reakcji pacjenta.
W czasie choroby warto sięgać po lekkostrawne, zdrowe posiłki i pamiętajmy o suplementacji witaminy D oraz C.
Podrażnione od kaszlu gardło źle znosi dym papierosowy i zanieczyszczone powietrze, więc unikajmy tego.
Pomocniczo można stosować inhalacje – na przykład z użyciem soli fizjologicznej lub ziół – które nawilżają drogi oddechowe i ułatwiają odkrztuszanie wydzieliny.
Zapalenie oskrzeli – profilaktyka
Tak jak w przypadku wielu infekcji, podstawą profilaktyki jest codzienna troska o zdrowie. Warto pamiętać, że organizm w dobrej kondycji lepiej radzi sobie z wirusami i bakteriami. Co może nam pomóc? Po pierwsze zadbajmy o zdrową i zbilansowaną dietę. Po drugie – wprowadźmy regularny ruch na świeżym powietrzu, może czas wybrać się na spacer? Trzecim istotnym elementem jest ubiór odpowiedni do pogody. W okresach zwiększonej liczby zachorowań (np. w sezonie grypowym) warto rozważyć noszenie maseczki w zatłoczonych miejscach, takich jak sklepy czy środki transportu publicznego. Lekarze zalecają, aby zaszczepić się przeciwko grypie i krztuścowi – to sprawdzony sposób na zmniejszenie ryzyka powikłań.
Tekst ma charakter informacyjny i nie zastępuje konsultacji z lekarzem.
Źródła:
„Bronchitis”, Mayo Clinic, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/bronchitis/symptoms-causes/syc-20355566#:~:text=, dostęp dn. 17.04.2025 r.
F. Mejza, M. Bulanda, „Zapalenie oskrzeli: przyczyny, objawy i leczenie”, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/choroby/68742,zapalenie-oskrzeli-przyczyny-objawy-i-leczenie, dostęp dn. 17.04.2025 r.
K. Kryger, „Zapalenie oskrzeli — czy jest zaraźliwe? Jakie są objawy?”, U Pacjenta, https://upacjenta.pl/poradnik/zapalenie-oskrzeli?srsltid=AfmBOopZjem15DchILpfyh30cJgBSEf1TgfTFS0J3_LR4Yc1Vy51IjUQ, dostęp dn. 17.04.2025 r.
I. Kuitunen, „Bordetella pertussis, Chlamydia pneumoniae, and Mycoplasma pneumoniae Findings in Children During COVID-19 Pandemic in Finland”, National Library od Medicine, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9281357/, dostęp dn. 17.04.2025 r.
I. Witkiewicz, „Ostre zapalenie oskrzeli”, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/lista/81812,ostre-zapalenie-oskrzeli, dostęp dn. 17.04.2025 r.
„Temat: Zakażenie dolnych dróg oddechowych. Materiały dydaktyczne do ćwiczeń z mikrobiologii. Zakażenia układowe”, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, https://www.umw.edu.pl/sites/default/files/2023-09/Zaka%C5%BCenia%20dolnych%20dr%C3%B3g%20oddechowych.pdf, dostęp dn. 17.04.2025 r.
Jako copywriter specjalizuję się w popularyzacji wiedzy o profilaktyce zdrowia, chorobach, metodach leczenia i fitoterapii. Od lat zgłębiam właściwości ziół i ich praktyczne zastosowanie. Tworzę również treści o pielęgnacji dzieci i dorosłych, opierając się na publikacjach naukowych oraz sprawdzonych źródłach. Jestem autorką poradnika „Bez marnowania. Kuchnia zero waste”, w którym promuję świadome podejście do odżywiania i codziennych wyborów. Moim celem jest przekazywanie rzetelnych informacji w przystępny sposób, by wspierać Czytelników w świadomym dbaniu o zdrowie.
