Katar sienny – objawy, przyczyny i leczenie
Katar sienny co to jest?
Katar sienny to potoczna nazwa alergicznego nieżytu nosa, podczas którego dochodzi do zapalenia błony śluzowej nosa. Charakterystyczne objawy tej choroby immunologicznej to między innymi: kichanie, łzawienie oczu lub wydzielina wyciekająca z nosa. Reakcje alergiczne są wywołane przez alergeny, które mogą występować całorocznie lub sezonowo. Alergicznego nieżytu nosa nie należy mylić z katarem spowodowanym przez wirusy czy bakterie – ten temat jest szerzej omówiony w naszym artykule rodzaje kataru i dzieci i dorosłych. Alergiczny nieżyt nosa dotyka od 17 do 29% populacji na naszym kontynencie. W naszym kraju w ramach badania populacyjnego ECAP (Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce) objawy zapalenia błony śluzowej nosa zgłaszało ponad 35% mieszkańców miast i 16% mieszkańców wsi.
Całoroczny alergiczny nieżyt nosa
Niesezonowo alergiczny nieżyt nosa może być wywołany przez roztocza kurzu domowego. Żywią się one naszym złuszczonym naskórkiem. Roztocza kurzu najczęściej znajdują się w dywanach i tapicerce mebli, a także w materacach oraz pościeli. Objawy całorocznego alergicznego nieżytu nosa mogą nasilić się podczas odkurzania, ponieważ kurz zostaje wówczas wzbity w powietrze. Dotknięcie ubrań czy przedmiotów pokrytych kurzem również może spowodować reakcję alergiczną. Jak sobie pomóc w takiej sytuacji? Ukojenie może przynieść częste sprzątanie oraz korzystanie z preparatów na alergię.
Objawy kataru siennego
Poniżej wymieniliśmy najczęstsze objawy, które charakteryzują alergiczny nieżyt nosa:
- świąd
- częste kichanie opisywane, jako „salwy”
- wodnista wydzielina z nosa
- niedrożność nosa
- suchość i uczucie, jakby „coś przeszkadzało” w gardle
- swędzenie oczu i ich łzawienie
- obrzęk powiek
- uczucie pełności w głowie.
Nasilenie objawów jest uzależnione od: stopnia ekspozycji na czynniki je wywołujące, stężenia alergenu w otoczeniu oraz od poziomu zanieczyszczenia powietrza. Co warto podkreślić, alergiczny nieżyt nosa nie jest zaraźliwy.
Katar sienny – przyczyny
Do czynników, które wywołują sezonowy alergiczny nieżyt nosa w Polsce, zaliczamy:
- pyłki traw – na przykład: żyto, tomka wonna, tymotka łąkowa, wiechlina łąkowa, kostrzewa łąkowa i kupkówka pospolita;
- pyłki chwastów – na przykład: babka lancetowata, bylica pospolita, szczaw czy komosa;
- pyłki drzew – na przykład: leszczyna, topola, jesion, dąb, brzoza, wierzba;
- zarodniki grzybów pleśniowych – na przykład: Cladosporium i Alternaria.
Sezonowy katar sienny powtarza się co roku, w miesiącach kwitnienia roślin, których pyłki uczulają chorego – mówimy wówczas o alergii wiosennej. Podczas koszenia traw i zbóż mogą uaktywnić się zarodniki pleśni.
Katar sienny – ile trwa?
Alergia na pyłki czy zarodniki grzybów pleśniowych wywołuje nieprzyjemne skutki uboczne. Intensywność objawów jest uzależniona od indywidualnej predyspozycji organizmu do reagowania na określone alergeny. Objawy kataru siennego mogą towarzyszyć choremu od kilku godzin do nawet kilku tygodni. Czas ten jest uzależniony od wrażliwości osobniczej pacjenta, a także od długości i częstotliwości ekspozycji na czynnik wywołujący alergię.
Katar sienny – diagnostyka
Co zrobić, gdy podejrzewamy u siebie katar sienny? W pierwszej kolejności powinniśmy udać się do lekarza, który przeprowadzi z nami dokładny wywiad. Następnie w uzasadnionych przypadkach otrzymamy skierowanie na badania skórne, punktowe, drapane lub śródskórne. Najdokładniejszą metodą jest zbadanie przeciwciał IgE w surowicy krwi. Czasami są również wykonywane u specjalisty alergologa testy prowokacyjne. Postawienie diagnozy znacząco ułatwi cytologia błony śluzowej jamy nosa.
Katar sienny leczenie
Objawy kataru siennego można złagodzić dzięki prawidłowo stosowanym preparatom na alergię. W tym celu należy udać się do medyka, który znając historie naszej choroby, dobierze odpowiednie dla nas leki. Lekarz Thomas Hausen podkreśla, że „bez lekarza nie ma leczenia”. Jest to o tyle istotne, że leki przyjmowane przez naszych znajomych nie muszą tak samo na nas działać. A nieprawidłowe stosowanie preparatów może wywołać u nas mylne przekonanie o ich nieskuteczności. Lekarze najczęściej przepisują chorym na katar sienny leki przeciwhistaminowe, kwas kromoglikanowy i montelukast.
Domowe sposoby na katar sienny
Pacjent, który zmaga się z katarem siennym, powinien unikać kontaktu z alergenami, na które jest uczulony. W tym celu zaleca się zapoznanie z kalendarzem pyleń oraz śledzenie prognozy stężenia pyłków. Należy również unikać miejsc o dużym stężeniu pyłków, na przykład łąk czy lasów. W okresie pylenia należy również zamykać okna, często sprzątać w domu i w miarę możliwości nie kosić trawy. Nie jest wskazane palenie tytoniu – bierne ani aktywne. Po powrocie do domu można wziąć prysznic, aby zmyć z siebie ewentualny pył i ubrać czyste ubranie. Naturalnie nie da się całkowicie wyeliminować alergenów, dlatego można poddać się immunoterapii lub po konsultacji z lekarzem stosować leki na katar alergiczny. Ulgę może również przynieść płukanie oczu i nosa solą fizjologiczną.
Jak pozbyć się kataru siennego – podsumowanie
Alergiczny nieżyt nosa jest chorobą, która powraca sezonowo do osób, które są uczulone na konkretne pyłki i zarodniki grzybów pleśniowych. Na chwilę obecną nie wynaleziono leku, który całkowicie wyleczyłby katar sienny. Natomiast można unikać miejsc, w których jest duże stężenie alergenu, zamykać okna podczas pylenia czy suszyć pranie w domu. Dobrane przez lekarza leki na katar alergiczny mogą zmniejszyć objawy przypadłości, co pozwala chorym normalnie funkcjonować. W sytuacji braku poprawy lub zaostrzenia choroby zalecamy pilną konsultację z medykiem.
Źródła:
1. A. Lipiec, „Kalendarz pylenia. Co teraz pyli i skąd to wiemy?”, Strefa Alergii https://strefaalergii.pl/rok/kalendarz-pylenia-co-teraz-pyli-i-skad-to-wiemy/?gad_source=1&gclid=Cj0KCQiA-aK8BhCDARIsAL_-H9n-63aWauOA3f8wXRufVKa3hfBJ6z1citiAF0soh7erjBTc-GudqZoaAngdEALw_wcB, Dostęp dn. 16-01-2025
2. Latkowski B. red., „Otolaryngologia. Podręcznik dla studentów medycyny i stomatologii”, Wydanie II, wydaw. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1980 r., str. 180-182
3. M. Świerczyńska-Krępa, „ Alergiczny nieżyt nosa (katar sienny i całoroczny alergiczny nieżyt nosa): przyczyny, objawy i leczenie”, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/57586,alergiczny-niezyt-nosa, Dostęp dn. 15-01-2025
4. M. Świerczyńska-Krępa, „Rozpowszechnienie chorób alergicznych w Polsce”, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/wartowiedziec/57555,rozpowszechnienie-chorob-alergicznych-w-polsce, Dostęp dn. 16-01-2025
5. P. Rapiejko, A. Lipiec, „Zmiany klimatu i znaczenie powietrza a ANN”, Alergia Org, http://alergia.org.pl/index.php/2018/10/22/zmiany-klimatu-i-zanieczyszczenie-powietrza-a-ann/, Dostęp dn. 16-01-2025
6. T. Hausen, „Choroby układu oddechowego w praktyce lekarza rodzinnego”, wydaw. Edra Uraban & Partner, Wrocław 2019
Jestem miłośniczką świadomego odżywiania, ziół leczniczych i domowych sposobów na dbanie o zdrowie i urodę. Pasjonują mnie również tematy związane z prawidłową postawą ciała oraz zdrowiem i rozwojem dzieci. W tekstach, które przygotowuję dla Czytelników, zawieram merytoryczną wiedzę, popartą badaniami i materiałami źródłowymi. Dzielę się również swoim doświadczeniem, przepisami kulinarnymi i praktycznymi poradami. Zależy mi na tym, aby teoretyczna wiedza została „podana” w przystępny sposób i odnosiła się do naszego codziennego życia.
