Klasterowy ból głowy co to – objawy i leczenie
Klasterowy ból głowy – objawy
Klasterowy ból głowy (dawniej nazywany bólem Hortona) jest bardzo intensywny i zwykle pojawia się nagle bez zwiastunów. Umiejscowiony jest jednostronnie, czyli dotyka tylko jednej strony głowy. Towarzyszą mu objawy zlokalizowane po tej samej stronie, co odczuwany ból. Zaliczamy do nich między innymi:
- silny ból umiejscowiony w okolicy oczodołu oraz policzka – może promieniować do ucha lub potylicy,
- łzawienie i zaczerwienienie spojówek,
- opadnięcie powieki,
- zwężenie źrenicy,
- zaczerwienienie i potliwość twarzy,
- zaczerwienienie lub obrzęk połowy twarzy,
- wyciek wodnistej wydzieliny z nosa i uczucie zatkania jednego z otworów nosowych.</li
W skrajnych wypadkach pojawiają się mdłości, a nawet wymioty. Podczas ataku chory jest niespokojny i często zmienia pozycje ciała. Po ustaniu dolegliwości pojawia się uczucie ogólnego osłabienia, a nawet wyczerpania.
Jak długo trwa atak klasterowego bólu głowy?
Pacjent podczas napadu klasterowego bólu głowy może odczuwać objawy od kilkunastu minut do nawet kilku godzin. W związku z tym niezwykle istotne jest prawidłowe rozpoznanie choroby i sprawne wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Klasterowy ból głowy – jak często się pojawia?
Klasterowy ból głowy z uwagi na swoją częstotliwość dzieli się na dwie postaci, które poniżej opisaliśmy.
Postać epizodyczna
O postaci epizodycznej klastrowego bólu głowy mówimy wtedy, gdy ataki choroby nawracają. W ciągu dnia charakterystyczny ból głowy może pojawiać się od 1 do 8 razy. Najsilniejszy ból zwykle ma miejsce po około 10 minutach od rozpoczęcia napadu. Przy tej postaci choroby dolegliwości towarzyszą pacjentowi każdego dnia przez kilka tygodni. Następnie ustępują na dłuższy czas, na przykład na miesiąc. Ataki klastrowego bólu głowy mogą pojawić się również w nocy lub nad ranem, wówczas wybudzają chorego ze snu. Można również zaobserwować, że zaostrzenie choroby jest uzależnione od pory roku.
Postać przewlekła
W sytuacji, gdy objawy klastrowego bólu głowy towarzyszą choremu prawie każdego dnia przez ponad rok, mamy do czynienia z przewlekłą postacią choroby. Należy również podkreślić, że w postaci przewlekłej pacjent nie doświadcza okresów wolnych od bólu lub trwają one krócej, niż miesiąc.
Kto choruje na klasterowy ból głowy?
Szacuje się, że klasterowy ból głowy dotyka od 0,1 do 0,4% dorosłej populacji. Przy czym ta przypadłość dziewięć razy częściej dotyka mężczyzn niż kobiety. Pierwsze objawy choroby u mężczyzn mogą pojawić się między 10. a 30. rokiem życia. Z kolei u kobiet pierwsze symptomy można zaobserwować dużo później, bo po 40. roku życia. Klasterowy ból głowy nie jest groźny dla zdrowia, ale potrafi utrudnić normalne funkcjonowanie.
Klasterowy ból głowy – przyczyny
Do tej pory nie zostały rozpoznane przyczyny klasterowego bólu głowy. Naukowcy przy pomocy Pozytonowej Tomografii Emisyjnej PET zaobserwowali, że podczas ataku choroby następuje aktywacja w okolicy tylnego podwzgórza. Natomiast nadal nie są znane mechanizmy immunologiczne bądź neuropeptydowe. Nie udowodniono również genetycznego podłoża tego typu ataków bólu. Z drugiej strony zauważono, że ta przypadłość częściej występuje u osób, u których w rodzinie ktoś cierpiał na klasterowy ból głowy.
Klasterowy ból głowy – diagnostyka
Rozpoznanie klasterowego bólu głowy jest dość trudne, mimo że ta przypadłość ma konkretne objawy. Jednym z powodów jest fakt, że omawiana choroba jest niezwykle rzadka. Mimo charakterystycznego obrazu klinicznego przypadłość zwykle jest rozpoznawana dopiero kilka lat od jej pojawienia. Co powinna zrobić osoba, która zmaga się z silnym bólem głowy? W pierwszej kolejności powinna zgłosić się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej i dokładnie opisać swoje objawy. Medyk po przeprowadzeniu wywiadu może zlecić dalsze badania, w tym obrazowe. Następnie lekarz wprowadza odpowiednie leczenie.
Klasterowy ból głowy a stres
Do tej pory nie poznano czynników zewnętrznych wywołujących klasterowy ból głowy. Przypuszcza się, że stres, silne emocje, zmiany ciśnienia atmosferycznego czy aktywność fizyczna mogą nasilić ryzyko wystąpienia ataku choroby. Potrzebne są jednak dalsze badania w tym zakresie, aby poznać źródło klasterowego bólu głowy.
Klasterowy ból głowy a migrena – jakie są różnice?
Migrena, w przeciwieństwie do klasterowego bólu głowy, częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. Dodatkowo objawy migreny są po jednej stronie głowy lub obu i mogą „wędrować”. Warto dodać, że migrenie mogą również towarzyszyć nudności i nadwrażliwości na światło czy dźwięki. Z kolei ból klasterowy opisujemy jako jednostronny i w większości przypadków jest zlokalizowany w tej samej okolicy – „za okiem” lub w pobliżu skroni. Klasterowy ból głowy atakuje nagle i jest wyjątkowo silny, często występuje cyklicznie i w serii, potocznie nazywanej klasterem. Natomiast migrena może mieć różny poziom intensywności, od lekkiego po ciężki, który stopniowo narasta. Podczas napadu klasterowego bólu głowy standardowe leki na ból głowy mogą działać zbyt wolno, aby przerwać napad przed jego samoistnym zakończeniem.
Klasterowy ból głowy – leczenie
Klasterowy ból głowy to jeden z najintensywniejszych rodzajów bólu głowy. Jego leczenie jest trudne z uwagi na nagłe i gwałtowne pojawienie się ataku. Objawy klasterowego bólu głowy mogą ustąpić, zanim chory trafi do lekarza. Doraźne stosowanie leków przeciwbólowych dostępnych bez recepty nie przyniesie spodziewanego efektu. Pomocne może okazać się wstrzyknięcie pod skórę sumatryptanu lub inhalacja 100% tlenem przez około 10 minut. W niektórych przypadkach skuteczna jest ergotamina w formie tabletek drażowanych. Lekarz może zalecić doraźne stosowanie tryptany w zastrzykach lub aerozolu do nosa podczas napadów klasterowego bólu głowy. Do zapobiegania napadów choroby stosuje się blokery kanału wapniowego (werapamil), węglan litu oraz glikokortykosteroidy. Wymienione farmaceutyki są preparatami na receptę, w związku z tym leczenie klasterowych bólów głowy odbywa się pod kontrolą lekarza i jest dostosowane do indywidualnych potrzeb chorego.
Klasterowy ból głowy domowe sposoby
Na chwilę obecną leczenie klasterowego bólu głowy jest możliwe wyłącznie dzięki lekom na receptę. Wdychanie czystego tlenu w momencie początku ataku może pomóc w złagodzeniu bólu. Można spróbować ćwiczeń oddechowych lub zimnych kompresów na obszar bólu. Mimo że nie ma wystarczających badań w tym zakresie, to uważa się, że osoby zmagające się z klasterowym bólem powinny unikać alkoholu i stresu. Wymienione domowe sposoby nie powstrzymają napadu choroby, ale mogą pomóc przez niego przejść.
Klasterowy ból głowy – dieta
Osoby cierpiące na klasterowy ból głowy powinny unikać alkoholu, ponieważ nawet niewielkie jego ilości mogą zwiększać ryzyko nawrotów. Brak jest jednoznacznych badań wskazujących na optymalną dietę dla osób doświadczających tego typu bólu. Można jednak przypuszczać, że odpowiednie nawodnienie oraz spożywanie nieprzetworzonych, wysokiej jakości produktów przyniesie korzyści ogólnemu stanowi zdrowia.
Podsumowanie
Klasterowy ból głowy jest rzadką przypadłością, na którą zwykle zapadają mężczyźni. Charakteryzuje się intensywnym bólem umiejscowionym po jednej stronie głowy – zwykle w okolicy skroni. Objawy są tak silne i gwałtowne, że potrafią obudzić pacjenta ze snu. Ból Hortona może mieć postać epizodyczną lub przewleką. Choroba mimo charakterystycznego obrazu klinicznego może być rozpoznana nawet kilka lat po pojawieniu się pierwszych objawów. Leczenie odbywa się przy pomocy leków na receptę, pod kontrolą lekarza.
Źródła:
1. A. Prusiński, „Klasterowy ból głowy”, Neurologia Praktyczna 2012; 6 (69): 20-24, https://neurologia-praktyczna.pl/a2417/Klasterowy-bol-glowy–zaniedbywany-problem-w-codziennej-praktyce–Nowe-dane-i-poglady.html, Dostęp dn. 23-01-2025 r.
2. Brzozowski R., red., „Vademecum Lekarza Praktyka”, wydaw. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001., str. 900
3. „Ergotamina” – Baza leków, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=263, Dostęp dn. 23-01-2025 r.
4. K. Bartoszek, „Klasterowy ból głowy”, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/choroby/146312,klasterowy-bol-glowy, Dostęp dn. 23-01-2025 r.
Jako copywriter specjalizuję się w popularyzacji wiedzy o profilaktyce zdrowia, chorobach, metodach leczenia i fitoterapii. Od lat zgłębiam właściwości ziół i ich praktyczne zastosowanie. Tworzę także treści o pielęgnacji dzieci i dorosłych, opierając się na publikacjach naukowych oraz sprawdzonych źródłach. Moim celem jest przekazywanie rzetelnych informacji w przystępny sposób, by wspierać Czytelników w świadomym dbaniu o zdrowie.
