Zapalenie wyrostka robaczkowego u dziecka – objawy, przyczyny i leczenie
Wyrostek robaczkowy – co to takiego?
Wyrostek robaczkowy to wąski twór, który odchodzi od jelita grubego. Potocznie jest nazywany „ślepą kiszką”. Zbudowany jest z tkanki chłonnej, a jego funkcja nie jest jasna. Specjalista pediatrii Damian Matusiak zauważa, że wyrostek może stanowić swoisty magazyn bakterii pożytecznych podczas infekcji lub antybiotykoterapii. W tym zakresie są niezbędne dalsze badania.
Co to jest zapalenie wyrostka robaczkowego u dziecka?
Według Vademecum Lekarza Ogólnego zapalenie wyrostka robaczkowego może przybrać formę ostrą lub przewlekłą. Jest to bolesna dolegliwość, która może być spowodowana przez zablokowanie ujścia wyrostka (tj. zamknięcie wąskiego światła wyrostka).
Zapalenie wyrostka robaczkowego – w jakim wieku?
Zapalenie wyrostka robaczkowego może pojawić się w każdym wieku, jednak najczęściej występuje u osób między 10. a 30. rokiem życia, szczególnie u nastolatków i młodych dorosłych. U noworodków, niemowląt oraz osób starszych choroba ta zdarza się rzadziej, a jej przebieg bywa mniej typowy.
Zapalenie wyrostka robaczkowego – przyczyny u dzieci
Przyczyny zapalenia wyrostka robaczkowego u dziecka mogą obejmować:
- infekcje wirusowe, które mogą wywołać czasowy obrzęk tkanki wyrostka,
- zatkanie ujścia wyrostka robaczkowego „kamieniem kałowym”, czyli twardym fragmentem stolca,
- pasożyty – u około 6-11% pacjentów po usunięciu wyrostka robaczkowego zaobserwowano obecność owsików, stąd przypuszczenie, że mogą one mieć związek z omawianą chorobą.
Zapalenie wyrostka robaczkowego u dziecka – objawy
Objawy zapalenia wyrostka robaczkowego u dzieci mogą być niespecyficzne i różnić się w zależności od wieku. Najczęściej należą do nich:
- ciągły i tępy ból brzucha – początkowo pojawia się w okolicy pępka, później „przenosi się” nad prawe biodro,
- mniejsza aktywność fizyczna – ruch a nawet kasłanie czy kichanie nasilają ból brzucha,
- podwyższona temperatura ciała – zwykle około 38°C, a w przypadku powikłań temperatura może przekraczać 39°C,
- wymioty i nudności – zwłaszcza na początku choroby, zwykle mają formę treści pokarmowej. W przypadku żółciowych wymiotów należy pilnie udać się z dzieckiem do chirurga,
- brak apetytu – dziecko nie ma ochoty nawet na ulubione dania.
U młodszych dzieci, zwłaszcza tych, które jeszcze nie mówią, rozpoznanie choroby bywa trudniejsze. Objawy mogą być mniej typowe, dlatego każdą niepokojącą sytuację warto skonsultować z lekarzem.
Jak rozpoznać zapalenie wyrostka robaczkowego u dziecka – i do jakiego lekarza się udać?
W przypadku, gdy dziecko skarży się na tępy i ciągły ból brzucha, który narasta oraz przesuwa się od pępka w kierunku prawego biodra należy pilnie udać się do lekarza – najlepiej na SOR (Szpitalny Oddział Ratunkowy). Zwróćmy też uwagę, czy ból nasila się podczas ruchu, a dziecko unika chodzenia i oszczędza prawą stronę ciała. Wymienione dolegliwości mogą świadczyć o zapaleniu wyrostka robaczkowego. Pamiętajmy też, że nie każdy ból brzucha to od razu wyrostek – ale warto znać objawy, by zareagować na czas.
Dlaczego szybka reakcja przy zapaleniu wyrostka jest tak ważna?
W początkowej fazie stan zapalny obejmuje błonę śluzową wyrostka, a następnie rozszerza się na warstwę mięśniową i surowiczą. Narząd staje się obrzęknięty, a w skrajnych przypadkach może dojść do jego pęknięcia. Wtedy zawartość jelitowa przedostaje się do jamy brzusznej, wywołując rozlane zapalenie otrzewnej – poważne zagrożenie dla zdrowia i życia dziecka.
Czego nie robić przed wizytą u lekarza?
Przed badaniem lekarskim nie należy podawać żadnych leków, w tym przeciwbólowych czy leków na gorączkę, aby nie zaburzyć obrazu choroby. Dzięki temu specjalista będzie mógł sprawnie przeprowadzić rozpoznanie. Dodatkowo dziecko powinno być na czczo, przez co ewentualna operacja będzie mogła być przeprowadzona od razu po rozpoznaniu choroby.
Zapalenie wyrostka robaczkowego u dziecka – diagnostyka
Lekarz, aby mógł postawić prawidłową diagnozę, przeprowadza:
- badania fizykalne – ocenia stopień bólu i napięcia brzucha w okolicy wyrostka,
- badania laboratoryjne – morfologia krwi obwodowej z rozmazem w celu sprawdzenia stanu zapalnego,
- USG jamy brzusznej – nie jest często stosowane, ponieważ trudno uwidocznić narząd podczas badania,
- tomografia komputerowa jamy brzusznej – używana podczas powikłań.
W przypadku wątpliwości może być zlecona kilkudniowa obserwacja małego pacjenta w szpitalu.
Leczenie zapalenia wyrostka robaczkowego – wycięcie
Najczęściej stosowaną metodą leczenia zapalenia wyrostka robaczkowego jest jego chirurgiczne usunięcie. Zabieg należy do rutynowych i jest uznawany za bezpieczny. Można go przeprowadzić na dwa sposoby:
- laparoskopowo – przy użyciu specjalnych narzędzi wprowadzanych do jamy brzusznej przez niewielkie nacięcia, pod kontrolą kamery. Po takim zabiegu pacjent zwykle jest wypisywany do domu w ciągu maksymalnie 3 dni.
- tradycyjnie (cięcie chirurgiczne) – poprzez nacięcie podbrzusza po prawej stronie w znieczuleniu ogólnym. Po klasycznej operacji wypis może nastąpić od 5 do 7 dni.
Dodatkowo w zależności od nasilenia stanu zapalnego, stosuje się antybiotykoterapię.
Na co zwrócić uwagę po wycięciu wyrostka robaczkowego?
Po wypisie ze szpitala należy uważnie obserwować ranę pooperacyjną. Jeśli pojawi się ból, zaczerwienienie, obrzęk lub wyciek ropy, konieczna jest pilna konsultacja lekarska. Specjalista zastosuje odpowiednie leczenie miejscowe, a w razie potrzeby antybiotykoterapię.
W razie gorączki, bólu brzucha, wymiotów lub biegunki po operacji – konieczna jest szybka konsultacja z chirurgiem. Może to świadczyć o formującym się ropniu w jamie brzusznej, który wymaga natychmiastowej interwencji. Wczesna reakcja pozwala szybko wdrożyć leczenie i znacząco zwiększa szanse na pełny powrót dziecka do zdrowia.
Dieta dziecka po wycięciu wyrostka robaczkowego – co może jeść dziecko po operacji wyrostka?
Po operacji wyrostka robaczkowego ważne jest stopniowe wprowadzanie jedzenia, aby nie obciążać układu pokarmowego. Zalecenia dietetyczne obejmują:
- wodę i słabą herbatę przez pierwsze 24 godziny,
- zupy, kleiki i inne lekkostrawne dania na następny dzień.
W kolejne dni można stopniowo wprowadzać całe pokarmy w postaci gotowanych warzyw i chudego mięsa.
Przez co najmniej tydzień po operacji należy zrezygnować z tłustych, smażonych i ciężkostrawnych posiłków. Zbilansowana dieta jest korzystna dla organizmu nie tylko podczas rekonwalescencji. Warto wprowadzić ją jako stały element naszego stylu życia.
Zapalenie wyrostka robaczkowego – profilaktyka
Chirurg dziecięcy Oskar Zgraj, w swoim artykule opublikowanym na portalu Medycyna Praktyczna, wskazuje, jak można zminimalizować ryzyko zapalenia wyrostka robaczkowego. Rekomenduje m.in.:
- regularne mycie rąk jako sposób na uniknięcie owsicy,
- leczenie już istniejącej owsicy (przy okazji polecamy nasz artykuł: Jak można zarazić się owsikami?),
- zapobieganie zaparciom.
Zastosowanie tych działań może zmniejszyć ryzyko zachorowania na zapalenie wyrostka robaczkowego nawet o 20%. W pozostałych przypadkach przyczyna zapalenia jest nieznana, dlatego nie istnieją skuteczne metody profilaktyczne.
Podsumowanie
Zapalenie wyrostka robaczkowego u dzieci to poważna choroba. Jej objawy można łatwo pomylić z innymi dolegliwościami. Dlatego tak istotna jest szybka diagnoza i interwencja lekarska. W skrajnych przypadkach pęknięcie wyrostka może niestety doprowadzić do rozlanego zapalenia otrzewnej, stanowiącego zagrożenie dla zdrowia i życia dziecka. Leczenie zazwyczaj polega na chirurgicznym usunięciu wyrostka, a po operacji szczególnie ważne jest przestrzeganie zaleceń lekarskich oraz obserwacja gojącej się rany.
Źródła:
1) Brühl W., Brzozowski R. red., „Vademecum lekarza ogólnego”, Wydanie II zmienione i uzupełnione, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1974 r., str. 385-386
2) Brühl W., Brzozowski R. red., „Vademecum lekarza ogólnego”, Wydanie IV zmienione i uzupełnione, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1984 r., str. 410
3) D. Matusiak, „Zapalenie wyrostka robaczkowego u dzieci – objawy, przyczyny. Kiedy należy zgłosić się do lekarza?”, Alab laboratoria, https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/zapalenie-wyrostka-robaczkowego-u-dzieci-objawy-przyczyny-kiedy-nalezy-zglosic-sie-do-lekarza/, dostęp dn. 18.09.2025 r.
4) O. Zgraj, „Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego u dzieci”, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/ukladpokarmowy/141842,ostre-zapalenie-wyrostka-robaczkowego, dostęp dn. 18.09.2025 r.
5) „Zapalenie wyrostka robaczkowego”, Jutro Medical, https://jutromedical.com/twoje-zdrowie/co-leczymy/zapalenie-wyrostka, dostęp dn. 18.09.2025 r.
Ten tekst został napisany w celu informacyjnym i nie zastępuje konsultacji z lekarzem.
Jako copywriter specjalizuję się w popularyzacji wiedzy o profilaktyce zdrowia, chorobach, metodach leczenia i fitoterapii. Od lat zgłębiam właściwości ziół i ich praktyczne zastosowanie. Tworzę również treści o pielęgnacji dzieci i dorosłych, opierając się na publikacjach naukowych oraz sprawdzonych źródłach. Jestem autorką poradnika „Bez marnowania. Kuchnia zero waste”, w którym promuję świadome podejście do odżywiania i codziennych wyborów. Moim celem jest przekazywanie rzetelnych informacji w przystępny sposób, by wspierać Czytelników w świadomym dbaniu o zdrowie.
