Europejski Kodeks Walki z Rakiem – czy z nowotworem można wygrać?

W dniach 4-24 czerwca obchodzone są w Polsce dni walki z rakiem. Prowadzone w tym czasie działania ukierunkowane są na zwiększenie świadomości dotyczącej profilaktyki i leczenia nowotworów złośliwych, a jednoczesnie na uzmysłowienie populacji, że wcześnie wykryty rak może być w większości przypadków wyleczalny. Służy do tego Europejski Kodeks Walki z Rakiem – zbiór zasad mających pomóc nam wprowadzenie do swojego codziennego życia podstawowych czynności i aktywności, które mają wpływ na rozwój nowotworów.

Kodeks walki z rakiem – zbiór zaleceń

Europejski Kodeks Walki z Rakiem został opracowany przez Komisję Europejską razem z Międzynarodową Agencją Badań nad Rakiem w celu promowania profilaktyki nowotworowej i podnoszenia świadomości na temat indywidualnych (czyli podejmowanych przez każdego z nas, oddolnie) działań wspomagających zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka. Składa się z dwunastu zaleceń podstawowych, z których większość jest niemal całkowicie w naszej kontroli.

Nie palimy

Palenie zwiększa ryzyko zachorowania nie tylko na raka płuc, ale również inne jego rodzaje, m.in. jamy ustnej, gardła, przełyku, pęcherza moczowego, nerek, trzustki, szyjki macicy. Korzyści z rzucenia palenia dla ogólnego zdrowia i poszczególnych systemów organizmu zaczynają się już kilka godzin po zgaszeniu ostatniego papierosa.

Nie palimy biernie

Palenie bierne, a więc polegające na wdychaniu dymu papierosowego wydychanego przez inną osobę w naszym środowisku ma równie destrukcyjny wpływ na zdrowie, co palenie czynne. Jak możemy je ograniczyć? Nigdy nie jest za późno aby tworzyć gospodarstwo domowe całkowicie wolne od dymu papierosowego poprzez poproszenie gości czy innych domowników o wyjście z papierosem na zewnątrz (nie na balkon czy taras).

Utrzymujemy prawidłową masę ciała

Otyłość i nadwaga mogą być jednym z najsilniejszych czynników wpływających wprost proporcjonalnie na rozwój niektórych typów nowotworów. Dzieje się to poprzez kilka mechanizmów, tj. przewlekłe stany zapalne, insulinooporność i hiperinsulinemię, zaburzenia hormonalne, zwiększenie wydzielania prozapalnych adipokin, zaburzenia prawidłowego procesu podziału komórek. Chociaż otyłość może być wynikiem czynników, na które nie mamy wpływu (genetyczne uwarunkowanie, przyjmowanie niektórych leków), należy rozważyć modyfikację tych czynników, na które mamy autentyczny wpływ.

Jesteśmy aktywni fizycznie

Aktywność fizyczna, choćby umiarkowana, powinna być częścią ogólnie zdrowego trybu życia, jednak badania dowiodły, że może ona nieść korzyści pod względem ochrony organizmu przed rozwojem nowotworów. Regularna, zgodna z naszymi możliwościami zdrowotnymi aktywność może znacząco poprawić nie tylko kondycję, ale i odpowiedź immunologiczną, wrażliwość na insulinę, pomóc walczyć z otyłością i z przewlekłym stanem zapalnym.

Nie masz możliwości wyjść na trening? Zobacz, czym jest aktywność fizyczna pozatreningowa.

Przestrzegamy zasad zdrowego i zbilansowanego odżywiania

Zbilansowana, zdrowa dieta odgrywa kluczową rolę w profilaktyce raka. Powinna być bogata w błonnik, zdrowe tłuszcze, witaminy, minerały oraz przeciwutleniacze. Te wszystkie składniki znaleźć można w żywności jak najmniej przetworzonej, a jeśli połączymy ją z innymi czynnikami zdrowego życia, możemy zminimalizować ryzyko powstawania i rozwoju wielu typów nowotworu.

Ograniczamy spożycie alkoholu

Ryzyko zachorowania na raka wzrasta wraz z ilością i czasem spożywania alkoholu. Alkohol może przyspieszać rozwój raka poprzez promowanie stresu oksydacyjnego, niedobór odpowiednich składników odżywczych z diety, w tym antyoksydantów czy zwiększanie stanu zapalnego. Aby zmniejszyć to ryzyko, zaleca się przestrzeganie zalecanych wytycznych dotyczących umiarkowanego spożycia alkoholu lub rozważenie całkowitej abstynencji.

Sprawdź, jakie korzyści ma całkowite odstawienie alkoholu lub zminimalizowanie jego spożycia.

Unikamy ekspozycji na promieniowanie słoneczne

O ile pewna ilość promieniowania słonecznego jest potrzebna naszej skórze do syntezy witaminy D, a światło słoneczne wpływa pozytywnie na nastrój, jego nadmiar jest powiązany z rozwojem niektórych typów nowotworów, np. czerniaka. Wynika to bezpośrednio z działania promieniowania UV na uszkodzenia DNA komórek, promowanie wolnych rodników i stresu oksydacyjnego, a przez to ograniczanie aktywności układu odpornościowego.

Przeczytaj, jak wybrać odpowiedni filtr przeciwsłoneczny.

Przestrzegamy zasad BHP w odniesieniu do czynników rakotwórczych

W niektórych zawodach mamy do czynienia z czynnikami kancerogennymi. Ta zasada mówi, aby przestrzegać zasad Bezpieczeństwa i Higieny w Pracy w przypadku ekspozycji swojego organizmu na nie i możliwie najlepiej go przed nimi chronić (np. poprzez każdorazowe zakładanie ochronnej odzieży).

Staramy się karmić piersią i ograniczyć hormonalną terapię zastępczą

Niektóre typy nowotworów mają podłoże hormonalne, szczególnie w odniesieniu do kobiet. Podczas karmienia piersią wytwarza się prolaktyna, która zmniejsza poziom estrogenu – kobiecego hormonu mającego częściowy wpływ na rozwój raka piersi oraz jajnika.

Należy pamiętać, że chociaż karmienie naturalne ma mnóstwo korzyści zarówno dla matki i dla dziecka, nieraz jest trudnym lub wręcz niemożliwym wyborem, np. w określonych sytuacjach życiowych czy zdrowotnych. To samo dotyczy hormonalnej terapii zastępczej – dla wielu kobiet jest jedyną formą leczenia określonych jednostek chorobowych, dlatego nie mogą z niej zrezygnować. Tym ważniejsze jest przestrzeganie innych zasad kodeksu walki z rakiem.

Szczepimy dzieci przeciw HBV i HPV

Chociaż nie ma uniwersalnej szczepionki przeciw nowotworowi (a prace trwają), można częściowo uchronić się przed pewnymi rodzajami za pomocą już istniejących. Szczepienie przeciw HPV (wirusowi brodawczaka ludzkiego) i WZW B (wirusowemu zapaleniu wątroby typu B) zdecydowanie zmniejsza ryzyko zachorowania na raka wywoływanego przez nie.

Chronimy siebie i rodzinę przed promieniowaniem radonowym w gospodarstwie domowym

Radon jest bezwonnym i bezbarwnym gazem, na który możemy być narażeni w domu, głównie na niższych kontygnacjach budynków i w przyziemiach. W większości miejsc jego poziom mieści się w granicach normy, ale w obszarach z określonymi rodzajami gleby może występować w nieco większej ilości. Co prawda na położenie geograficzne swojego gospodarstwa nie mamy wpływu, nie zawsze też możemy przebudować istniejący już dom, warto zadbać chociażby o szczelność stropów i ścian, a także o prawidłowa wentylację w ciągu kominowym.

Korzystamy z oferty badań przesiewowych

Badania przesiewowe, czyli skrining, ma na celu ujawnienie choroby zanim rozwinie się ona do etapu, w którym będzie trudna do opanowania. Do tego typu badań należy np. cytologia, kolonoskopia czy mammografia. Program badań przesiewowych obejmuje konkretną część populacji, np. pod względem wieku, płci czy obu kryteriów. Są refundowane i można się im poddać w określonym czasie. Warto z nich korzystać, by zwiększyć swoje szanse na wczesne wykrycie nowotworu i wyleczenie go we wczesnej fazie.

Dni walki z rakiem – po co są organizowane?

Dni walki z rakiem obchodzone są w wielu miejscach w Polsce, a jego celem jest podnoszenie świadomości na temat chorób nowotworowych, a przede wszystkim uświadomienie obywatelom, że wcześnie wykryty jest prawie całkowicie wyleczalny. Organizacje i specjaliści biorący w nich udział chcą, aby zmieniło się podejście ludzi do badań profilaktycznych, bo lepiej wiedzieć wcześniej i podjąć działania niż ignorować chorobę, która sama z siebie przecież nie zniknie. Jednym z narzędzi do tego służących jest właśnie kodeks walki z rakiem, którego zasady są dla większości z nas nietrudne do wprowadzenia.

Na czym polega profilaktyka chorób nowotworowych?

Przede wszystkim na uważnej obserwacji własnego organizmu i regularnym poddawaniu się badaniom profilaktycznym. Wiele z nich można wykonać w ramach skierowania od lekarza POZ, co zdecydowanie skraca ścieżkę diagnostyczną (np. USG jamy brzusznej, badania krwi). Do niektórych specjalistów niepotrzebne jest również skierowanie, a należą do nich: ginekolog, onkolog i wenerolog. Dzięki temu możemy udać się do lekarza w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, jeśli zauważymy u siebie niepokojące objawy lub w naszej rodzinie występowały już określone nowotwory. Badania wykonane na podstawie skierowania od specjalisty objęte są refundacją NFZu.