Insulinooporność krokiem ku cukrzycy?

Społeczna świadomość dotycząca cukrzycy co roku jest coraz większa. Wiemy, że jest to choroba cywilizacyjna, wynikająca między innymi z naszych nawyków żywieniowych, rozwoju technologicznego oraz trybu życia. Badamy poziom glukozy na czczo i póki nie odchodzi on od normy, jesteśmy spokojni. Okazuje się jednak, że cukrzycy da się zaradzić w jeszcze jeden sposób. Badania wykazały, że przed cukrzycą występuje schorzenie zwane insulinoopornością. Według artykułu naukowego opublikowanego w magazynie Lancet (2009) (1) insulinooporność może wystąpić nawet 3-6 lat przed stwierdzeniem cukrzycy typu 2 i pozornie nie dawać żadnych objawów. Tymczasem, wcześnie wykrytą insulinooporność można starać się leczyć bez konieczności wstrzykiwania insuliny. Jak?

Co to jest insulinooporność

Zacznijmy od podstaw: hormony odgrywają w organiźmie człowieka rolę kluczową. Jednym z nich jest insulina. Określa się ją niekiedy mianem „klucza”, który otwiera drogę glukozie do mięśni i wątroby. Insulinooporność występuje wtedy, gdy komórki mięśni, tłuszczu i wątroby nie reagują we właściwy sposób na insulinę produkowaną przez trzustkę. W związku z tym, narządy nie mogą pobierać glukozy (swojej odżywki) z krwi w ilości potrzebnej do prawidłowego funkcjonowania. Trzustka otrzymuje więc sygnał od narządów, że nie otrzymały one wystarczającej ilości insuliny i dlatego wyrzuca jej jeszcze więcej. Jadłospis przy insulinooporności jest jednym z najważniejszych czynników, które mogą pomóc nam zahamować dalszy rozwój choroby. Jeśli na tym etapie nie wdrożymy zmian w swoim trybie życia, może dojść do hiperinsulinemii — zbyt wysokiego poziomu insuliny we krwi. Tutaj właśnie jest okienko, w którym glukoza jest utrzymywana w normie (trzustka jest w stanie poradzić sobie z nią za pomocą większej ilości insuliny), dlatego nie jest to cukrzyca, natomiast sam narząd pracuje zdecydowanie zbyt mocno.

Kolejnym etapem w rozwoju cukrzycy typu 2 jest stan przedcukrzycowy. Można wtedy zauważyć jednorazowy wzrost glukozy na czczo niespowodowany odżywianiem z poprzedniego dnia, a także lekko zawyżony poziom glukozy we krwi (który wciąż mieści się w górnej granicy normy). Aby stan przedcukrzycowy mógł się rozwinąć, z reguły pacjenci chorują jakiś czas na insulinooporność, nawet o tym nie wiedząc. W tym samym czasie trzustka powoli traci swoją zdolność do produkowania odpowiedniej ilości insuliny. Glukoza wciąż krąży we krwi, odkłada się w wątrobie oraz przekształca w tkankę tłuszczową, zamiast przedostawać się do narządów ciała i je odżywiając.

Czynniki ryzyka

Czy insulinooporność, a co za tym idzie, cukrzyca typu 2, może wystąpić u wszystkich? Niekoniecznie. Lekarz przy ocenie ryzyka zachorowania bierze pod uwagę takie czynniki jak:

• nadwaga lub otyłość;
• wiek powyżej 45 roku życia;
• historia rodziny, w której występowała cukrzyca;
• brak aktywności fizycznej;
• wysokie ciśnienie krwi i nieprawidłowy poziom cholesterolu;
• występowanie cukrzycy ciążowej u kobiet;
• choroby serca;
• PCOS – zespół policystycznych jajników u kobiet.

Osoby, u których występują niektóre z powyższych czynników ryzyka, powinny starać się dążyć do uzyskania prawidłowej masy ciała, szczególnie w obrębie tułowia, stosowania tak zwanej diety cukrzycowej oraz uprawiania umiarkowanej aktywności fizycznej.

Jak zdiagnozować insulinooporność?

Z pewnością do zdiagnozowania insulinooporności potrzebne są badania krwi oraz wizyta u lekarza specjalisty. Tylko on powinien interpretować wyniki badań ponieważ insulinooporność objawy może mieć nieswoiste, tj. nietypowe dla tego typu schorzenia. W połączeniu z wynikami badań oraz historią rodzinną mogą jednak wskazywać na chorobę.

Do lekarza warto zgłosić się, jeżeli zaczynamy tyć bez wyraźnej przyczyny, szczególnie w obrębie brzucha. Jeśli nie zmieniliśmy ostatnio naszej diety, nasz tryb życia jest taki sam lub podobny, a my zauważamy problemy z wagą, jest to sygnał, że warto skonsultować się ze specjalistą. Osoby chorujące na insulinooporność zauważają często, że krótko po spożyciu posiłku zaczynają słabnąć i odczuwają napady głodu. Może to oznaczać zbyt gwałtowny spadek poziomu glukozy we krwi, a więc zaburzenia metaboliczne. Wraz z nimi często występuje również nagły spadek energii, dobrego samopoczucia oraz omdlenia.

Badaniami, które można wykonać bez skierowania na własną rękę, są tak zwane: krzywa cukrowa i insulinowa. Doustny test obciążenia glukozą trwa około dwóch godzin i polega na dwu lub trzykrotnym pobraniu próbki krwi, a czasem również moczu. Badany powinien zgłosić się do laboratorium na czczo, a po pierwszym pobraniu, spożywa przygotowany przez pielęgniarkę roztwór glukozy z wodą. Po godzinie (przy krzywej trzypunktowej) znów pobiera mu się krew, a ostatni etap to pobranie jej po dwóch godzinach od spożycia glukozy. Pacjent powinien pozostać w pozycji siedzącej przez cały czas, nie jeść i nie pić. Tylko tak można ocenić, jak organizm radzi sobie z glukozą i jaki poziom insuliny wyrzucany jest przez trzustkę.

Warto dodać, że w Polsce standardowo wykonuje się to badanie u kobiet w ciąży. Wynika to z bardziej restrykcyjnych norm cukrzycowych dla kobiet w ciąży oraz faktu, że u dzieci urodzonych przez matki z cukrzycą ciążową, częściej występują zaburzenia metaboliczne. Przy stwierdzeniu cukrzycy ciążowej, diabetolog włącza ludzką insulinę, która jest wycofywana z leczenia po porodzie.

Leczenie insulinooporności

Jeżeli zdiagnozowano u nas insulinooporność, wbrew pozorom jest to dobra wiadomość. Oznacza to, że zaburzenia hormonalne, które bezpośrednio prowadzą do cukrzycy typu 2, zostały odpowiednio wcześnie wykryte i można od razu wdrożyć zmiany do swojego trybu życia. Pierwszą z nich jest właściwy jadłospis przy insulinooporności. Tutaj konieczna jest zmiana podejścia do jedzenia jako do stylu życia, bo odżywiania należy nauczyć się niejako od nowa. Produktów o niskim indeksie glikemicznym należy spożywać najwięcej, o średnim — rzadko, a tych o wysokim najlepiej unikać całkowicie. Dzięki temu poziom glukozy we krwi nie będzie rósł drastycznie, a poziom insuliny będzie bardziej wyrównany.

Kolejnym krokiem jest dążenie do prawidłowej masy ciała. U osób szczupłych praca trzustki może wyregulować się sama, u osób z nadwagą i otyłych trzeba ograniczyć otłuszczenie narządów. Tylko tak będą mogły one prawidłowo reagować na insulinę. Lekarze i dietetycy podkreślają jednak, że wizyty na siłowni 3 razy w tygodniu nie są zalecane, a chodzi bardziej o umiarkowaną, codzienną aktywność fizyczną. Zaburzenia metaboliczne przy insulinooporności wymagają systematycznej stymulacji, dlatego codzienne marsze i spacery (np. z i do pracy) lub regularne treningi na rowerze eliptycznym będą lepszym wyjściem.

Lekarz może również chcieć włączyć leki. Dzieje się tak w przypadku, kiedy objawy insulinooporności wskazują na stan przedcukrzycowy, a więc pacjent stoi u progu cukrzycy typu 2. W takich przypadkach stosuje się metforminę, która zwiększa wrażliwość narządów wewnętrznych na insulinę, a także blokuje wyrzuty glukozy nagromadzonej w wątrobie. Tym samym, poziom cukru we krwi się zmniejsza, a trzustka nie musi produkować nadmiernej ilości insuliny. Metformina niekiedy utrzymywana jest jako podstawa terapii w cukrzycy typu 2, jeżeli lekarz uzna, że insulina nie jest jeszcze potrzebna.

• paski testowe do badania poziomu glukozy • nowoczesne glukometry • paski testowe bez kodowania • accu chek compact paski testowe • gluco test plus paski testowe