Medycyna ajurwedyjska – czym jest?
Co to jest ajurweda?
System tradycyjnej medycyny starohinduskiej powstały ponad 3 tysiące lat temu. Uznawana jest przez Światową Organizację Zdrowia za tradycyjny system medycyny, której niektóre założenia i praktyki są przedmiotem badań klinicznych nad ich skutecznością. Szczególnie często w tym względzie słyszy się o adaptogenach, dietach przeciwzapalnych oraz technikach relaksacyjnych.
Ajurweda nie opiera się we wszystkich swoich praktykach na dowonach naukowych, jednak niektóre zostały oficjalnie uznane za skuteczne. Należą do nich chociażby medytacja czy działanie ashwagandhy. Jednakże przed samodzielnym wprowadzeniem niektórych należących do tego systemu praktyk, powinno się skonsultować z lekarzem pod kątem ewentualnych interakcji lekowych czy specyficznych przeciwwskazań.
Dosze w ajurwedzie
Ajurweda opiera się na idei energii, nazywanych doszami, regulujących funkcje organizmu. Należą do nich:
- vata – powietrze + eter: odpowiadają za ruch, oddech i układ nerwowy, a ich nadmiar objawia się jako lęk, bezsenność i suchość skóry
- pitta – ogień + woda: odpowiadają za trawienie i metabolizm, a nadmiar objawia się złością, wysypkami i nadkwasotą
- oraz kapha – woda + ziemia, które odpowiadają za odporność i stabilność, a nadmiar objawia się nadwagą, śluzem i ospałością.
Równowaga wszystkich trzech dosz, unikalna dla każdego człowieka, nazywana jest natomiast praktiti, a medycyna ajurwerdyjska dąży do wyrównywania nierówności będących przyczyną wielu schorzeń przewlekłych i przejściowych.
Ajurweda – dieta
Dieta jest w medycynie ajurwedyjskiej nie tyle dodatkiem, a jej integralnym elementem, zapewniającym o skuteczności leczenia. Stanowi źródło energii, którą się pożywia człowiek, ale także jeden z trzech filarów życia – Aahara. Zgodnie z jej założeniami, prawidłowe trawienie jest niezbędne dla dobrostanu człowieka – umożliwia czerpanie optymalnej ilości składników odżywczych z pożywienia oraz energię w nim zawartą, natomiast dobór tego pożywienia winien być podyktowany indywidualną kompozycją wspomnianych wcześniej dosz. Każda z nich rządzi się więc nieco innymi zaleceniami a ich przestrzeganie ma umożliwić zachowanie równowagi w tym aspekcie życia.
Sen w ajurwedzie
Drugim z trzech filarów życia według ajurwedy jest regeneracyjna funkcja snu. Proponenci ajurwedy twierdzą, zapewne słusznie, że sen (Nidra) jest niezwykle ważnym elementem dnia każdego człowieka i należy istotnie dbać o jego jakość.
W czasie snu organizm integruje wszystkie bodźce, które napotkał w okresie czuwania i wykorzystuje ten czas na regenerację wszelkiego rodzaju uszkodzeń. Ważna jest zatem nie tylko ilość, ale również jakość snu. Niedostateczny odpoczynek nocny prowadzi do stopniowego wyniszczania organizmu, co wiemy również z medycyny konwencjonalnej. Według ajurwedy nie należy również spać zbyt długo – nie będziemy bowiem mieli dość okazji do czerpania energii.
W ajurwedzie duży nacisk kładzie się na dostosowanie swojego rytmu dobowego do naturalnych cykli dnia i nocy.
Uregulowana energia życiowa
Chodzi w tym przypadku o opanowanie zmysłów, również w kontekście seksualnym, jednak nie o celibat jako taki, a umiar i świadome gospodarowanie energią. Brahmacharya zakłada, że człowiek w swoim regularnym rytmie życiowym odpowiedzialnie podchodzi do emocji, energii seksualnej i panuje nad zmysłami. Nadmierna aktywność mogłaby osłabić funkcje życiowe, np. esencję czy jasność umysłu. Powinno się dążyć do unikania nadużyć, uzależnień.
W kontekście innych aspektów życiowych, powinno się unikać objadania, ulegania niepotrzebnym bodźcom o charakterze uzależniającym, czy poszukiwaniem wyzwalaczy emocji. Wzmacniamy w ten sposób nasz układ nerwowy, stabilność emocjonalną, a także funkcje poznawcze.
W przypadku trzech filarów życia zgodnych z naukami ajurwedy, nie są one tak bardzo odstające of konwencjonalnych założeń. O ile medycyna zachodnia nie potwierdza, by dietę należało dopasowywać do typu energii, grupy krwi czy innych nienamacalnych czynników życiowych, każdemu zalecany jest umiar i rozsądne korzystanie z wszechobecnych dobrodziejstw.
Ajurweda – czego nie łączyć ze sobą?
Dieta w ajurwedzie rządzi się swoimi prawami, a jednym z nich jest niełączenie pewnych grup spożywczych ze sobą, ponieważ zgodnie z ta nauką, może mieć to przykre konsekwencje. Przykładowo, niezalecane byłoby łączenie:
- mleka i kwaśnych owoców, ponieważ może powodować fermentację, a tym samym powstawanie wzdęć, śluzu i zaburzenia trawienia
- mleka i bananów, jako że w tym przypadku jest to połączenie ciężkostrawne
- mleka i ryb – jako że mleko uznawane jest za produkt chłodny, a ryba ma rozgrzewać – powoduje to konflikt energetyczny
Niektóre połączenia (a jest ich znacznie więcej niż tu wymienione) mogą również, zgodnie z ajurwedą, prowadzić do nagromadzenia toksyn z uwagi za zaburzenie dosz. Zaleca się unikanie łączenia grup spożywczych w przeciwstawnych właściwościach.
Ajurweda – zioła
W medycynie ajurwedyjskiej zioła i przyprawy pełnią podstawową rolę – tak naprawdę cała nauka się na nich w dużej mierze opiera. Żywność jest niejako lekarstwem na wiele dolegliwości i czerpie się z niego to, czego akurat doszom brakuje do uzyskania/utrzymania równowagi. Wiele z ziół tradycyjnie stosowanych w dużych ilościach w ajurwedzie jest również znanych nam i powszechnie je stosujemy. Są to np.
- kurkuma – ma oczyszczać krew, działać przeciwzapalnie oraz przeciwwirusowo
- imbir – rozgrzewa, pobudza trawienie, a także oczyszcza z toksyn
- kmin rzymski / kumin – łagodzi wzdęcia i wspiera trawienie
- kolendra – wspomaga detoksykację
- cynamon – równoważy dosze, rozgrzewa i pomaga regulować poziom cukru.
Tak naprawdę używamy tych przypraw i ziół bardzo często w naszej kuchni właśnie przez wspomniane wyżej właściwości, które są nam doskonale znane. Wiele innych połączeń dobieranych jest indywidualnie z profesjonalistą w zakresie medycyny ajurwedyjskiej, w zależności od indywidualnych potrzeb i niedoborów.
Istotnym elementem leczenia zgodnego z ajurwedą jest również masło ghee, nazywane złotem. Najczystszy tłuszcz, masło klarowane, które w kuchni i medycynie tradycyjnej Indii jest uznawane za najwyższe dobro. Wiemy, że tłuszcz jest nośnikiem nie tylko smaku, ale i wielu witamin i to jest właśnie jedna z jego podstawowych właściwości – transportuje składniki odżywcze do tkanek głębokich. Wspomaga ponadto ich gojenie, odżywia układ nerwowy (co również jest zgodne z zasadami diety ketogenicznej), a także ma wzmacniać trawienie. Ghee stosowane jest w kuchni, w zabiegach medycznych, a także ceremoniach duchowych.
Czy ajurweda jest bezpieczna?
Nad kwestia bezpieczeństwa ajurwedy nadal trwają dyskusje, chociaż wiele z technik stosowanych w niej są ogólnie polecane większości ludzi jako względnie niezagrażające. Należą do nich chociażby praktyki uważności, a więc pełnego i nieoceniającego skupienia swojej uwagi na obecnej chwili, tym, co dzieje się tu i teraz, zarówno we wnętrzu człowieka, jak i dookoła niego. Wywodzi się ona z tradycji buddyjskiej, jednak znalazła swoje stałe miejsce w ajurwedzie, bowiem uważność stoi w zgodności z ajurwedyjską ideą życia w zgodzie z naturą, a przy tym medycyna ta zaleca świadome i uważne pożywianie się i przebywanie w chwili obecnej.
W przypadku przewlekłych bądź czasowych schorzeń, przed zastosowaniem zaleceń wywodzących się z ajurwedy, zaleca się jednak konsultację z lekarzem, ponieważ zioła ajurwedyjskie bądź niektóre praktyki mogą wchodzić w interakcję z przyjmowanymi lekami lub osłabiać ich działanie. Zastosowanie elementów ajurwedy powinno być poprzedzone dogłębnym poznaniem tematu i konsultacją ze specjalistą. Ponadto, kupując produkty ajurwedyjskie do spożycia, trzeba wziąć pod uwagę źródło oraz fakt, czy są one standaryzowane.
Tworzymy zespół ekspertów i pasjonatów tematyki zdrowotnej, dietetycznej i kosmetologicznej. W pisaniu opieramy się na aktualnej wiedzy medycznej, zaleceniach i badaniach naukowych. Przede wszystkim, nie ustajemy w edukowaniu się, aby dostarczyć naszym Czytelnikom jak najszersze i najaktualniejsze informacje z zakresu zdrowia i urody.
