NAFLD, czyli niealkoholowe stłuszczenie wątroby. Kto jest w grupie ryzyka, jak się je diagnozuje i jaką dietę stosować?
Niealkoholowe stłuszczenie wątroby
W bardzo prostych kryteriach, dochodzi do niego, gdy w wątrobie gromadzi się tłuszcz. Jego niewielka ilość jest potrzebna, by chronić wątrobę przed uszkodzeniami mechanicznymi, a cała reszta powinna być przetrawiona, wykorzystana na niezbędną ilość tkanki tłuszczowej i energię, a następnie wydalona. Gdy odkłada się w gruczole, z czasem do czynienia mamy z niealkoholowym stłuszczeniem.
Zbyt duża ilość tłuszczu powodować będzie zapalenie wątroby, jej nieefektywną pracę, a co za tym idzie, również powolne zatruwanie całego organizmu. Z czasem powstawać będą blizny i uszkodzenia. W ciężkich przypadkach dochodzić będzie do niewydolności wątroby.
NAFLD nie występuje u ludzi, którzy rzadko lub wcale nie piją alkoholu. Jest ono raczej spowodowane wieloletnimi zaniedbaniami dietetycznymi i w zakresie stylu życia. Do przyczyn stłuszczenia niealkoholowego należą również czynniki życiowe, na które niestety nie mamy wpływu. Dlatego właśnie inne ryzyka należy starać się minimalizować.
Przyczyny niealkoholowego stłuszczenia wątroby
Czynniki ryzyka występowania NAFLD można podzielić na dwie grupy. Jedną z nich są czynniki życiowe, które możemy, a wręcz powinniśmy, kontrolować. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na swoją dietę. Zbyt duża ilość tłuszczów nasyconych i trans odkłada się w wątrobie i nie podlega całkowitemu strawieniu. Dietą kontrolować również można inne czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia NAFLD: otyłość, wysokie ciśnienie krwi oraz wysoki poziom cholesterolu we krwi. Jeżeli staramy się odchudzać, najzdrowiej robić to stopniowo. Nie tylko zapewnimy sobie długotrwały efekt, ale będzie to również umożliwiało lepsze funkcjonowanie wątrobie. Zbyt szybka utrata wagi negatywnie odbija się na kondycji serca i samej wątroby.
Do czynników, na które pacjent może niestety nie mieć wpływu jest stosowanie przewlekłe niektórych leków, które zawierają toksyczne dla wątroby składniki, występowanie cukrzycy, a także genetyczne uwarunkowania. Cukrzycy nie da się co prawda wyleczyć, ale powinno się stosować do zaleceń dietetycznych i ruchowych, aby zminimalizować możliwe uszkodzenia wątroby. Do stłuszczenia również szybciej dochodzi u pacjentów, którzy cierpią na zapalenie wątroby typu C, niekiedy u kobiet w ciąży oraz osób insulinoopornych.
Niealkoholowe stłuszczenie wątroby – objawy
We wczesnym stadium choroba stłuszczeniowa nie daje objawów i to właśnie sprawia, że tak późno jest diagnozowana. Najczęściej odbywa się to przy rutynowym badaniu USG jamy brzusznej, nieraz zleconej z powodu podejrzenia innego stanu. Jeżeli objawy już się pojawiają, obejmują nadmierne zmęczenie, ból w prawej górnej części jamy brzusznej, zażółcenie skóry i gałek ocznych, utratę apetytu, zwiększenie widoczności naczyń krwionośnych oraz długotrwałe swędzenie skóry. Mogą pojawiać się również pajączki, opuchlizna kończyn dolnych, obrzęk brzucha, a u mężczyzn powiększenie piersi. Zdarza się również dezorientacja.
Nieprawidłowości w pracy wątroby można również zauważyć w wynikach krwi. Podwyższony poziom enzymów wątrobowych świadczyć może o chorobie stłuszczeniowej w jej wczesnym stadium. Każdy może je zlecić w laboratorium samodzielnie lub wykonać w ramach podstawowej opieki zdrowotnej jako część profilaktyki chorób wątroby. Warto jednak pamiętać, że stłuszczenie wątroby może być jedną z przyczyn nieprawidłowych wyników enzymów wątrobowych, ale nie jedyną.
Jeżeli wyniki są niejednoznaczne lub bardzo odbiegają od normy lekarz specjalista może skierować pacjenta na badania wykonane tomografem komputerowym lub na rezonans magnetyczny. W ramach określenia zaawansowania stłuszczenia lub innego stanu chorobowego wątroby wykonuje się również biopsję.
Niealkoholowe stłuszczenie wątroby – leczenie
Nie istnieją leki typowo przeznaczone do leczenia stłuszczenia wątroby, dlatego kuracja opiera się przede wszystkim na zahamowaniu rozwoju choroby. Zmiana stylu życia powinna nastąpić od razu po postawieniu diagnozy. Obejmuje ona ograniczenie alkoholu, u osób otyłych podjęcie kroków do zrzucenia nadprogramowych kilogramów, wprowadzenie zmian w diecie a także ruchu. Jeżeli u pacjenta doszło do daleko posuniętych zmian w wątrobie, lekarz może zalecić stosowanie leków lub roślinnych suplementów diety, a nawet zabieg chirurgiczny. Według niektórych badań przeprowadzonych przez wiodące ośrodki badawcze na świecie suplementy i leki z witaminą E mogą pomagać w leczeniu choroby stłuszczeniowej, jednak nie należy ich stosować samodzielnie, ponieważ tokoferol w za dużych ilościach może być toksyczny.
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby – dieta
Jadłospis przy niealkoholowym stłuszczeniu wątroby opiera się w głównej mierze na produktach pochodzenia roślinnego. Są to przede wszystkim warzywa i owoce z przewagą tych pierwszych, a także rośliny strączkowe i pełne ziarna. Błonnik zawarty w tych produktach wspomaga usuwanie złego cholesterolu z krwi, a także pomaga przyspieszyć metabolizm. Powinno się ograniczać produkty zbożowe białe, ponieważ są one ubogie w błonnik i nie wnoszą wartości odżywczych do organizmu. Potrawy gotujemy, również na parze, dusimy, a smażenie ograniczamy do minimum lub w ogóle z niego rezygnujemy.
Zdrowa dla wątroby dieta polega również na ograniczeniu tłuszczów nasyconych obecnych przede wszystkim w czerwonym mięsie, oraz tłuszczów trans znajdujących się w żywności wysoko przetworzonej.
Oto kilka produktów, które mogą okazać się pomocne w dietetycznym leczeniu NAFLD:
Kawa
Regularne i umiarkowane picie dobrej jakości kawy związane jest z obniżonym ryzykiem rozwoju stłuszczenia wątroby oraz jej zwłóknienia u osób, które już na to chorują. Kofeina może również obniżać zawyżone poziomy enzymów wątrobowych.
Zielone warzywa
Związki znajdujące się w warzywach zielonych, w tym liściastych, pomagają w obniżaniu ryzyka występowania NAFLD i w tym przypadku na przód peletonu zdrowych jarzyn wysuwa się surowy szpinak. Dzieje się to dzięki zawartości naturalnych azotanów i polifenoli.
Strączki i soja
Zawierają skrobię oporną, która doskonale wpływa na odżywienie flory jelitowej i pomagają efektywniej strawić glukozę i obniżyć poziom trójglicerydów we krwi. Dieta bogata w strączki pomaga obniżyć ryzyko wystąpienia stłuszczenia wątroby. Soja zawiera dużo związku zwanego β-kongliceryną, która chroni wątrobę, zapobiegając odkładaniu się tłuszczu trzewnego. Soja jest doskonałym zamiennikiem białka mięsnego, dlatego warto zastąpić niektóre pokarmy pochodzenia zwierzęcego właśnie nią.
Ryby i owoce morza
Tłuste ryby są bogate w kwasy tłuszczowe omega-3, a te mogą być bardzo pomocne w walce ze stłuszczeniem wątroby. Kwasy omega-3 pomagają zredukować poziom tłuszczu zgromadzonego w wątrobie, obniżyć poziom trójglicerydów we krwi oraz zwiększyć poziom cholesterolu HDL.
Płatki owsiane górskie
Są bardzo bogate w błonnik, który „czyści” krew z trójglicerydów.
Orzechy
Orzechy wykazują właściwości zmniejszające stan zapalny i stres oksydacyjny w organizmie oraz zwiększają wrażliwość tkanek na insulinę. W szczególności orzechy włoskie są bogate w związki, które pomagają walczyć ze stłuszczeniem wątroby poprzez obniżenie zbyt wysokiego poziomu enzymów wątrobowych.
Kurkuma
Kurkumina – aktywny składnik kurkumy ma zdolność do zmniejszania markerów zapalnych przy NAFLD. Może on obniżać poziom aminotransferazy asparaginianowej i aminotransferazy alaminowej we krwi. Co istotne, nie ma ona tego działania u osób ze zdrową wątrobą.
Słonecznik
Słonecznik należy do pestek niezwykle bogatych w naturalny antyutleniacz – witaminę E. 100 g słonecznika zawiera aż 20 mg czystej witaminy E, co samo w sobie stanowi już 100% dziennego zapotrzebowania na tę substancję. Słonecznik jest doskonałym sposobem na naturalną suplementację tokoferolu.
Tłuszcze nienasycone
W miarę możliwości wszyscy, nie tylko osoby z NAFLD, powinny zamienić przynajmniej część spożywanych tłuszczów nasyconych na nienasycone, czyli na oliwę, awokado, tłuste ryby i orzechy. Dieta śródziemnomorska, która bogata jest w tłuszcze nienasycone, jest rekomendowana osobom z NAFLD, ponieważ pomaga obniżyć poziom cholesterolu.
Czosnek
To nie tylko potężny naturalny antybiotyk, ale cenne warzywo pomagające obniżyć poziom złego cholesterolu we krwi. Co ważne, pod tym względem egzamin zdaje nie tylko czosnek świeży, ale również i ten w proszku.
Leki i suplementy
Pojedyncze przypadki przejedzenia z pewnością nie wywołają niealkoholowej choroby stłuszczeniowej. Dotyczy ona raczej osób długotrwale niedbających o dietę i styl życia bądź przyjmujących niektóre leki. Nie zmienia to jednak faktu, że takie epizody tłustych kolacji, zaprawianych alkoholem i siedzeniem do późna wprawiają nas w duży dyskomfort. W takich przypadkach preparaty na wątrobę, szczególnie ziołowe, mogą okazać się bardzo pomocne w doraźnym niwelowaniu nieprzyjemnych objawów.
Tworzymy zespół ekspertów i pasjonatów tematyki zdrowotnej, dietetycznej i kosmetologicznej. W pisaniu opieramy się na aktualnej wiedzy medycznej, zaleceniach i badaniach naukowych. Przede wszystkim, nie ustajemy w edukowaniu się, aby dostarczyć naszym Czytelnikom jak najszersze i najaktualniejsze informacje z zakresu zdrowia i urody.
