Niemy zawał serca – co oznacza?



Niemy lub cichy zawał serca to problem wielu osób, które w ferworze obowiązków zawodowych i domowych nie rozpoznają u siebie niespecyficznych objawów stanu potencjalnie zagrażającego życiu. Jak się on objawia i czy jest równie groźny, jak zawał „typowy”?

Co to jest niemy zawał serca?

Niemy zawał mięśnia sercowego występuje bez typowych, znanych nam i zauważalnych objawów, do których należą duszności, ból w lewym ramieniu czy w klatce piersiowej. Symptomy zawału niemego mogą być łagodne, mylone z innymi przypadłościami lub nietypowe, przez co osoba go doświadczająca nie zdaje sobie z niego w ogóle sprawy.

Czynniki ryzyka wystąpienia zawału serca bez wyraźnych objawów są w zasadzie takie same, jak w przypadku typowego. Należą do nich np. choroby układu krążenia, takie jak miażdżyca, w której pęknięcie blaszki miażdżycowej może prowadzić do powstania zatoru a ich nagromadzenie zmniejsza światło przepływu krwi do serca; nadciśnienie tętnicze oraz choroba niedokrwienna serca. Czynnikami metabolicznymi są m.in. cukrzyca, ponieważ przyspiesza ona procesy miażdżycowe, dyslipidemia z wysokim poziomem cholesterolu LDL i niskim HDL oraz otyłość, która powiązana jest z powyższymi czynnikami. Styl życia, szczególnie palenie tytpniu, brak aktywności fizycznej, nieodpowiednia dieta i nadmierne spożycie alkoholu przyczyniają się do wystąpienia zawału serca. Statystycznie narażone są na niego starsze, mające w rodzinie historię zdarzeń sercowych i chorób układu krążenia. Ważnym aspektem jest nieswoistość objawów – kobiety częściej doświadczają tych nietypowych niż mężczyźni, a przy natłoku obowiązków mają tendencję do ich ignorowania.

Jak dochodzi do niemego zawału?

Przyczyny niemego zawału serca są w zasadzie takie same jak typowego, tj. następuje on, gdy przepływ krwi do pewnej części mięśnia sercowego zostaje ograniczony lub całkowicie zablokowany np. przez skrzep krwi w tętnicy wieńcowej. Prowadzi do uszkodzenia mięśnia sercowego, ale objawy są trudne do zauważenia.

Niemy zawał serca – objawy

Do objawów, jeśli w ogóle występują, niemego zawału serca należą: lekki dyskomfort wynikający z delikatnego uczucia ucisku, napięcia czy bólu w klatce piersiowej przypominającego zgagę lub niestrawność. Ponadto osoba chora odczuwa nietypowe zmęczenie oraz uczucie ograniczonego oddechu. Pojawiają się niekiedy również nudności i zawroty głowy, a także nadmierne pocenie się.

Z tego właśnie powodu niemy zawał serca uznawany jest przez niektórych za zjawisko bardziej niebezpieczne dla zdrowia niż typowy zawał. Nie rozpoznając w odpowiednim czasie symptomów, nie zgłaszamy się po pomoc i nie wzywamy jej, a w przypadku zawału naprawdę każda minuta jest na wagę złota. Nieleczony niemy zawał może również zakończyć się tak samo – martwicą mięśnia, a w przypadku rozległych zmian, nawet śmiercią osoby, której on dotyczy.

Może się zdarzyć, chociaż jest to sytuacja rzadka, że osoba, która przeszła cichy zawał, wraca do swojego życia, nie zauważywszy go. Teoretycznie funkcjonuje ona normalnie, jednak należy pamiętać, że jest tym bardziej narażona na jego ponowne wystąpienie. Pierwotny epizod zawałowy musiał mieć przecież jakąś przyczynę, która może znów dać o sobie znać. W tego typu przypadkach fakt przebycia zawału wychodzi najczęściej na jaw przypadkowo podczas badań EKG bądź przy kolejnym zawale.

Dlaczego niektórzy nie odczuwają objawów zawału mięśnia sercowego? Są osoby, które mają wyższy próg bólu i tendencję do ignorowania mniejszych dolegliwości, szczególnie, jeśli przypisywane są one innym stanom (np. przemęczeniu, stresowi czy stosowaniu nieodpowiedniej diety). Ponadto, neuropatia cukrzycowa może przyczyniać się do ignorowania objawów, ponieważ zmniejsza czucie bólowe z uwagi na uszkodzenie nerwów.

Niemy zawał serca – leczenie i życie po

Leczenie niemego zawału serca i rekonwalescencja wygląda praktycznie tak samo, jak w przypadku typowego zawału, kluczem jest jednak szybkie zauważenie objawów oraz wezwanie pomocy. Najważniejsze, by leczenie rozpoczęło się jeszcze zanim komory serca zaczną migotać, ponieważ w tym momencie kurczą się one w nieskoordynowany i nieefektywny sposób, krew nie jest przepompowywana do naczyń krwionośnych, a następnie narządy całego ciała, w tym mózg, są pozostawione bez składników odżywczych i tlenu.

Jeżeli po niemym zawale, który nie był leczony osoba po jego przejściu zauważa u siebie niepokojące objawy ze strony układu krążenia, jakikolwiek dyskomfort w obrębie klatki piersiowej, brzucha czy głowy, powinna zgłosić się do lekarza po poradę. W gabinecie POZ lekarz może zlecić podstawowe badania, EKG, USG jamy brzusznej lub wystawić skierowanie do specjalisty bądź na SOR. Może również wezwać pomoc medyczną, jeśli w EKG wyjdą zmiany po przebytym zawale. Z niejasnymi objawami można również zgłosić się do lekarza specjalisty pracującego w ramach prywatnej służby zdrowia. Nie należy jednak czekać.

Jeżeli niemy zawał został zauważony, a leczenie zostało na czas wdrożone, pacjent zostanie poinformowany przez lekarza przygotowującego wypis o jego dalszej aktywności: powrocie do pracy, aktywności fizycznej, wyjazdach wakacyjnych. Ważne jest odstawienie używek i stosowanie jadłospisu, który wspiera zdrowie układu krążenia przy rezygnacji z wysoko przetworzonych produktów spożywczych. Gdy lekarz na to zezwoli, możliwy jest powrót do aktywności fizycznej w zakresie odpowiadającym stanowi zdrowia pacjenta. Pełne życie po zawale jest możliwe, ale zależy od powodzenia leczenia i czynników środowiskowych, z których niektóre można z powodzeniem poddać modyfikacji.