Nadmierna potliwość – przyczyny i możliwe choroby
Pocenie się to naturalny i potrzebny proces – pomaga regulować temperaturę ciała i usuwać zbędne produkty przemiany materii. Jeśli jednak potliwość staje się wyjątkowo intensywna, może znacząco wpływać na komfort życia. Jak sobie z tym radzić – i kiedy warto szukać pomocy?
Kiedy zwykle się pocimy?
Silne emocje, a zwłaszcza stres, mogą spowodować, że się spocimy. Podobnie wyższa temperatura otoczenia, zwiększona aktywność fizyczna czy zjedzenie pikantnej potrawy. Podczas gorączki nasze ciało również produkuje więcej potu. To naturalne reakcje organizmu, które pozwalają utrzymać odpowiednią temperaturę ciała. W dalszej części artykułu wyjaśniamy, kiedy pocenie staje się patologiczne.
Problem nadmiernej potliwości – kiedy się zaczyna?
Niepokój może budzić sytuacja, gdy pocimy się obficie mimo braku czynników, które naturalnie je wyzwalają. Na naszych dłoniach i twarzy zaczynają pojawiać się krople potu. Być może zauważamy, że skarpetki lub ubranie pod pachami stają się wilgotne – mimo że nie ćwiczymy i nie jesteśmy zestresowani? Takie sytuacje mogą być krępujące, zarówno w pracy, jak i podczas spotkań towarzyskich. Jak sobie z tym poradzić? W pierwszej kolejności należy zdiagnozować problem – odpowiedzieć sobie na pytanie, czy problem, który nas dotyczy jest już nadmierną potliwością, czy prawidłową reakcją organizmu?
Definicja nadmiernej potliwości
O hiperhydrozie, czyli nadmiernym poceniu się, mówimy, gdy proces ten uruchamia się nagle, bez wyraźnej przyczyny. W takiej sytuacji, mimo że przebywamy w klimatyzowanym pomieszczeniu, to i tak czujemy, jak nasze ciało staje się wilgotne. Nadmierna potliwość to zaburzenie funkcji układu nerwowego odpowiedzialnego za regulację pracy gruczołów potowych. Dolegliwość ta dotyka ludzi bez względu na ich płeć, wiek czy rasę. Najczęściej dotyczy dłoni, stóp, głowy, pach i okolic pachwin – i może dotyczyć jednego lub kilku obszarów ciała.
Rodzaje hiperhydrozy
Dermatolog Olga Jabłonowska podkreśla, że hiperhydroza może mieć charakter pierwotny – ogranicza się do pewnych obszarów ciała. Może występować obustronnie i symetrycznie. Jej epizody występują zwykle częściej niż raz w tygodniu, a pierwsze objawy pojawiają się przed 25. rokiem życia. Charakterystyczne dla hiperhydrozy pierwotnej jest to, że symptomy nie występują podczas snu – ich obecność może sugerować wtórną przyczynę i wymaga pogłębionej diagnostyki. W wywiadzie potwierdzono przypadki nadpotliwości u innych członków rodziny.
Natomiast charakter wtórny może być wywołany przez stres, przyjmowanie leków lub współistniejące choroby.
Gdzie pojawia się nadmierna potliwość?
Nadmierna potliwość, czyli hiperhydroza, może dotyczyć całego ciała albo tylko jego wybranych miejsc. W takiej sytuacji mówimy o dwóch typach:
- hiperhydrozie uogólnionej – obejmuje większą powierzchnię ciała,
- hiperhydrozie ograniczonej – dotyczy konkretnych partii, na przykład: dłoni, stóp, pach czy twarzy.
Przyczyny nadmiernej potliwości – czy pocenie się jest objawem choroby?
90% przypadków nadpotliwości ma charakter pierwotny. Do głównych przyczyn zaliczamy:
- predyspozycje genetyczne
- emocjonalny i środowiskowy aspekt
Pozostałe 10% przypadków dotyczy nadpotliwości o charakterze wtórnym. Lekarz Małgorzata Tomiczek wskazuje, że wtórna nadpotliwość może towarzyszyć niektórym chorobom o podłożu hormonalnym, neurologicznym lub infekcyjnym. Zaliczamy do nich między innymi: nadczynność tarczycy, cukrzycę, otyłość, chorobę Parkinsona czy gruźlicę. Może też być efektem ubocznym niektórych leków. Do takich leków należą między innymi niektóre antybiotyki, leki przeciwwirusowe, przeciwdepresyjne i neuroleptyki. Ich działaniem ubocznym może być nadmierna potliwość.
Nadpotliwość wtórna może się także pojawić podczas ciąży i menopauzy oraz podwyższonej temperatury otoczenia. Zwykle dotyczy całego ciała i przybiera formę ogólną.
Nadmierna potliwość u mężczyzn – przyczyny
Choć nadmierna potliwość może wystąpić u każdego, różnice w lokalizacji i nasileniu objawów często wynikają z płci i wieku, na przykład potliwość dłoni częściej występuje u mężczyzn, a poty nocne i uderzenia gorąca u kobiet w okresie menopauzy. Różnice mogą pojawić się natomiast w rodzaju i lokalizacji nadpotliwości, co zazwyczaj jest kwestią indywidualną.
Jeśli problem utrzymuje się przez dłuższy czas i powoduje dyskomfort, warto skonsultować się z lekarzem, który pomoże ustalić przyczynę i zaproponuje odpowiednie leczenie.
Nadmierna potliwość głowy i twarzy – przyczyny
Stres, intensywny trening czy podwyższona temperatura mogą spowodować, że na naszej głowie bądź twarzy pojawi się pot. Jest to naturalna reakcja organizmu. Problem natomiast pojawia się wtedy, gdy potliwość występuje bez wyraźnej przyczyny. Wilgotna skóra twarzy i głowy może świadczyć o pierwotnej hiperhydrozie czaszkowo-twarzowej – jednej z najczęściej występujących form tego zaburzenia. Choć objawy te mogą być też wynikiem innych schorzeń, ich nagłe i regularne występowanie bez widocznej przyczyny może sugerować formę pierwotną. W celu otrzymania wiążącej diagnozy zalecamy konsultację lekarską.
Nadmierna potliwość pod pachami – przyczyny
Intensywne pocenia się pod pachami towarzyszy nam podczas wzmożonej aktywności fizycznej lub stresu. Może również być jednym z objawów hiperhydrozy pierwotnej. Wtedy wilgoć pod pachami pojawia się nagle – nawet gdy nie ćwiczymy i nie jesteśmy zdenerwowani.
Hiperhydroza – diagnostyka nadmiernej potliwości
Jeśli nadmierne pocenie się utrudnia codzienne funkcjonowanie, warto zgłosić się do lekarza. Podczas wizyty specjalista przeprowadzi szczegółowy wywiad, aby ustalić, czy mamy do czynienia z hiperhydrozą pierwotną, czy wtórną.
Lekarz zapyta między innymi o to, które partie ciała są objęte nadpotliwością oraz czy podobne dolegliwości występowały wcześniej w rodzinie. Taka rozmowa to kluczowy krok w dobraniu odpowiednich metod leczenia.
W diagnostyce stosuje się między innymi test jodowo-skrobiowy (tak zwany test Minora), który pozwala dokładnie zlokalizować miejsca wzmożonej potliwości. Dodatkowo lekarz może zastosować skalę HDSS – prosty kwestionariusz oceniający nasilenie objawów i ich wpływ na jakość życia.
Leczenie nadmiernej potliwości
Leczenie pierwotnej hiperhydrozy zwykle zaczyna się od miejscowych dezodorantów i antyperspirantów z chlorkiem glinu. Jeśli nie przynoszą one poprawy, lekarz może zalecić jonoforezę lub iniekcje toksyny botulinowej. W trudniejszych przypadkach stosuje się leczenie ogólne lub zabieg chirurgiczny, na przykład sympatektomię. Wybór metody zależy od nasilenia objawów i reakcji organizmu, dlatego warto skonsultować się ze specjalistą.
Prezentowany tekst ma wyłącznie charakter informacyjny i nie zastępuje konsultacji lekarzem.
Źródła:
1) A.Zaremba-Wilk, „Potówki u dorosłych – przyczyny, objawy, leczenie”, Wylecz to, https://wylecz.to/choroby-skory/potowki-u-doroslych/, Dostęp dn. 16.05.2025
2) B. Polkowska-Pruszyńska, D. Krasowska, „Hyperhidrosis – aktualne możliwości leczenia”, Po dyplomie, https://podyplomie.pl/dermatologia/37155,hyperhidrosis-aktualne-mozliwosci-leczenia?srsltid=AfmBOoq8ED86w4WycTQ_D_UiWJAJ3pp6X4Ull-qfvCsh_IiCg5_Xxn5m, Dostęp dn. 16.05.2025
3) F. Nastase, M. Codruta Verenca , E. Niculet, „Primary Hyperhidrosis in Children—A Retrospective Study and a Short Review”, National Library of Medicine, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11122639/, Dostęp dn. 16.05.2025
4) J. Huizen „What causes excessive face and head sweating?“, Medical News Today, https://www.medicalnewstoday.com/articles/excessive-face-and-head-sweating?utm_source=chatgpt.com, Dostęp dn. 16.05.2025
5) O. Jabłonowska; A. Woźniacka, B. Dziankowska-Bartkowiak, „Nadmierna potliwość – przyczyny i możliwości terapeutyczne”, Terminda, Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2020, 107, 246–256 DOI: https://doi.org/10.5114/dr.2020.9777, Dostęp dn. 16.05.2025
6) „Sweaty Face and Head”, Sewat Help, https://www.sweathelp.org/where-do-you-sweat/sweaty-face-and-head.html?utm_source=chatgpt.com, Dostęp dn. 16.05.2025
Jako copywriter specjalizuję się w popularyzacji wiedzy o profilaktyce zdrowia, chorobach, metodach leczenia i fitoterapii. Od lat zgłębiam właściwości ziół i ich praktyczne zastosowanie. Tworzę również treści o pielęgnacji dzieci i dorosłych, opierając się na publikacjach naukowych oraz sprawdzonych źródłach. Jestem autorką poradnika „Bez marnowania. Kuchnia zero waste”, w którym promuję świadome podejście do odżywiania i codziennych wyborów. Moim celem jest przekazywanie rzetelnych informacji w przystępny sposób, by wspierać Czytelników w świadomym dbaniu o zdrowie.
