Suplement diety a lek – czym się różnią i na co zwracać uwagę przy kupnie?

Każdy z nas chce jak najlepiej dbać o zdrowie swoje i rodziny. Jednym ze sposobów jest wspomaganie się produktami z apteki. Leki, suplementy, wyroby medyczne czy środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego – jest ich mnóstwo i w natłoku ofert nie zawsze wiemy, co wybierać. Tymczasem jest to temat, nad którym należy się pochylić, bo niewłaściwie zastosowane wyżej wymienione produkty mogą nie tylko nie pomóc, ale wręcz zaszkodzić. Czym się różni suplement diety a lek i w jakich sytuacjach należy po nie sięgać?

Lek a suplement – różnice w zastosowaniu

Pierwszą i najważniejszą różnicą pomiędzy tymi produktami jest ich zastosowanie. Przede wszystkim, suplement diety nie leczy, a lek – jak najbardziej. Leki, ze względu na ilość substancji czynnej, mają określone zastosowanie, np. tabletki z zawartością paracetamolu leczą ból i gorączkę, a pastylki na ból gardła z flurbiprofenem wykazują działanie przeciwzapalne. W skrócie, posiadają składnik o udowodnionym działaniu zapobiegającym lub leczącym konkretne schorzenie, w ilości takiej, jaka jest do tego celu niezbędna. Z tego też względu w ulotce załączonej do opakowania przez producenta znajdziemy dokładne instrukcje dawkowania z adnotacją, że powinno ono ulec zmianie wyłącznie po konsultacji z lekarzem. Należy również pamiętać, że poza przypadkami przewlekłych chorób, leki mają określony czas stosowania, np. 3 dni, tydzień czy miesiąc. Po tym czasie, jeśli nie widzi się poprawy stanu zdrowia, producent odsyła do lekarza, który zaordynował kurację, w celu weryfikacji dalszych kroków.

Suplementy diety wyraźnego zastosowania nie mają nadanego, ponieważ według prawa jest to żywność. Nie podlega on jednak dokładnym badaniom tak, jak leki, a błędem jest twierdzenie, że może on jakąkolwiek chorobę wyleczyć. Może on być jednak bardzo pomocny w uzupełnieniu diety w składniki odżywcze po to, aby organizm mógł działać prawidłowo. Na przykład niektóre funkcje organizmu zależą w dużej mierze od pewnych pierwiastków śladowych. Jeśli ich zabraknie, a nasza dieta jest z jakiegoś powodu niewystarczająca, można wspomagać się właśnie suplementem. Producent nie ma jednak obowiązku przedstawiać badań dotyczących ich działania. Dla kogo więc zostały one stworzone?

• Dla osób, które stosują dietę eliminacyjną, ubogą w jakiś składnik pokarmowy, np. witaminę B12 czy żelazo.
• W przypadku, jeśli składnik pokarmowy nie jest dostępny w formie leku lub lek ten można kupić wyłącznie na receptę.
• Dla ludzi, u których występuje wyraźny niedobór witamin i minerałów, a ich dieta nie pokrywa zapotrzebowania.
• Dla sportowców, których wydatek energetyczny jest większy niż u osoby mało aktywnej fizycznie.

Suplement diety a lek – co mają w składzie?

Skład leku zwykle podzielony jest na dwie grupy: substancje czynne oraz pomocnicze, których zadaniem jest utrzymać go w niezmienionym stanie przez cały okres przydatności do zastosowania. Dotyczy to również konserwantów, dlatego nieraz znajdziemy w nich na przykład cukier.

W suplementach diety nie ma określonej maksymalnej czy minimalnej ilości składnika głównego. Posiadają skoncentrowane (np. w formie wyciągów czy ekstraktów) jego formy, przez co z założenia mają ułatwiać uzupełnianie diety w niezbędne składniki. Producent zamieszcza sugerowaną ilość produktu do spożycia oraz informuje o jego składnikach w kolejności ilości ich występowania. Dokładnie tak samo, jak jest w przypadku każdego innego produktu żywnościowego. Znaleźć również możemy instrukcję podawania suplementu, datę przydatności do spożycia oraz gramaturę produktu.

Wyrób medyczny a lek – czym się różnią?

W reklamach często możemy usłyszeć, że dany produkt jest wyrobem medycznym, a nie suplementem. Czym więc jest wyrób medyczny?

Według oficjalnej definicji, służy on do:

• „diagnozowania, zapobiegania, monitorowania, leczenia lub łagodzenia przebiegu choroby,
• diagnozowania, monitorowania, leczenia, łagodzenia lub kompensowania skutków urazu lub upośledzenia,
• badania, zastępowania lub modyfikowania budowy anatomicznej lub procesu fizjologicznego,
• regulacji poczęć”.

Cel ten „nie osiąga zasadniczego zamierzonego działania w ciele lub na ciele ludzkim środkami farmakologicznymi, immunologicznymi lub metabolicznymi, lecz którego działanie może być wspomagane takimi środkami” (według URPL)

Do niedawna były nim na przykład glukometry, okulary, plastry czy ciśnieniomierze. Coraz częściej spotyka się je jednak w innej formie, np. sprayów do stosowania na błony śluzowe czy do uszu. Wykazuje on działanie wspomagające leczenie w formie fizycznej lub mechanicznej i działa na objawy, to jest na błonach śluzowych, ranach, itd. Na przykład tabletki do ssania, które powlekają gardło, ale nie leczą jego stanu zapalnego, będą miały status wyrobu medycznego. Popularne spraye na ból gardła, które nie mają składnika leczniczego, a jedynie wspomagające, również mogą być tak nazwane, bo będą łagodziły ból, pieczenie i drapanie, jednak nie pozbędą się z gardła wirusów i bakterii. Kto może mieć zalecone stosowanie wyrobu medycznego?

• Kobiety w ciąży i karmiące piersią, ponieważ nie mogą one stosować niektórych leków.
• Pacjenci stosujący przewlekle niektóre leki, np. kwas acetylosalicylowy, którzy nie mogą go łączyć z innym składnikiem o działaniu leczniczym.
• W przypadku znanej alergii na składnik leczniczy.

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego – dla kogo?

Jest to kolejna grupa produktów dostępnych w aptekach, która nastręcza pewnych trudności kupującemu. Skoro nie jest to lek, suplement ani wyrób medyczny, do czego można stosować żywność specjalnego przeznaczenia medycznego? Najprościej podsumować to w następujący sposób: jeżeli ktoś podlega długotrwałemu i specjalistycznemu leczeniu, lub nie jest w stanie spożywać klasycznych posiłków, może mu być zalecona żywność specjalnego przeznaczenia medycznego. Wynika to z faktu, że u tych pacjentów utrata apetytu lub stosowanie agresywnego leczenia może wpływać na niedożywienie całego organizmu. Stąd potrzebne mu będą specjalistyczne posiłki. Przykładem takiego produktu jest koktajl proteinowy dla osób chorych na raka, proszek do wzbogacania żywności o aminokwasy czy preparaty na regulację pracy jelit. Skład dietetycznego środka specjalnego przeznaczenia medycznego jest ściśle określony i dopasowany do specyficznych potrzeb organizmu, na przykład posiada on mniejszą zawartość błonnika dla osób leżących czy zmodyfikowaną ilość białka dla pacjentów leczonych chemioterapią. Często dostępne są również wersje bezlaktozowe lub bezsmakowe.

Wiedza odnośnie do produktów aptecznych oraz ich przeznaczenia może się okazać kluczowa dla naszego zdrowia. Wybór najlepszego preparatu dla siebie pomiędzy tymi czterema grupami będzie z pewnością łatwiejszy i pozwoli uniknąć skutków ubocznych. Natomiast przy jakichkolwiek wątpliwościach, warto zdać się na opinię lekarza, który zna historię medyczną swoich pacjentów i będzie w stanie doradzić najlepsze rozwiązanie.

• suplementy na odporność • leki na kaszel • leki na przeziębienie • leki na krążenie • leki na trawienie